confirmed، protected، templateeditor
۱۷۹
ویرایش
تیپو سلطان: تفاوت میان نسخه‌ها
جز
اصلاح نشانی وب
بدون خلاصۀ ویرایش |
جز (اصلاح نشانی وب) |
||
| خط ۲۹: | خط ۲۹: | ||
}} | }} | ||
'''تیپو سلطان'''، '''فتح علی خان بهادر''' (۱۷۵۰-۱۷۹۹م، ۱۱۶۳-۱۲۱۳ق) آخرین حاکم [[شیعه|شیعی]] سلطنت میسور در جنوب [[هند]] است. وی در قرن هیجده میلادی چندین نبرد با ارتش کمپانی هند شرقی بریتانیا داشت که در برخی از آنها پیروز گشت. او مسلط بر زبانهای متعددی از جمله عربی، فارسی و انگلیسی بوده و زبان رسمی سلطنتش نیز فارسی بوده است۔ | '''تیپو سلطان'''، '''فتح علی خان بهادر''' (۱۷۵۰-۱۷۹۹م، ۱۱۶۳-۱۲۱۳ق) آخرین حاکم [[شیعه|شیعی]] سلطنت میسور در جنوب [[هند]] است. وی در قرن هیجده میلادی چندین نبرد با ارتش کمپانی هند شرقی بریتانیا داشت که در برخی از آنها پیروز گشت. او مسلط بر زبانهای متعددی از جمله عربی، فارسی و انگلیسی بوده و زبان رسمی سلطنتش نیز فارسی بوده است۔ | ||
او در ارتش راجای میسور در کنار پدرش حیدرعلی چند می‌جنگد۔ بعد از فوت پدرش وی حاکم میسور می‌شود۔ | او در ارتش راجای میسور در کنار پدرش حیدرعلی چند می‌جنگد۔ بعد از فوت پدرش وی حاکم میسور می‌شود۔ | ||
| خط ۵۱: | خط ۵۰: | ||
اقبال لاهوری کنار قبر تیپو سلطان خلوت می کند و اشعاری را می‌سراید.<ref> [https://ganjoor.net/iqbal/javidname/sh56 «اقبال لاهوری جاویدنامه»]، سایت گنجور</ref> | اقبال لاهوری کنار قبر تیپو سلطان خلوت می کند و اشعاری را می‌سراید.<ref> [https://ganjoor.net/iqbal/javidname/sh56 «اقبال لاهوری جاویدنامه»]، سایت گنجور</ref> | ||
[[پرونده:آرامگاه و مقبره تیپو سلطان. .jpg|بندانگشتی|آرامگاه و مقبره تیپو سلطان]] | |||
==زندگینامه == | ==زندگینامه == | ||
تیپو سلطان [[۲۹ آبان|۲۰ نوامبر]] سال ۱۷۵۰م، [[۲۰ ذی‌الحجه|۲۰ ذی الحجه]] [[سال ۱۱۶۳ هجری قمری|۱۱۶۳ق]] در دیوانهالی جنوب هند در ۳۳ کلومتری شهر بنگلور به دنیا آمد۔<ref>محمود، تاریخ سلطنت خداداد، ص۱۹۴۔</ref> نام پدر وی حیدر علی و اسم مادرش فاطمه است.<ref>محمود، تاریخ سلطنت خداداد، ص۱۹۴۔</ref> | تیپو سلطان [[۲۹ آبان|۲۰ نوامبر]] سال ۱۷۵۰م، [[۲۰ ذی‌الحجه|۲۰ ذی الحجه]] [[سال ۱۱۶۳ هجری قمری|۱۱۶۳ق]] در دیوانهالی جنوب هند در ۳۳ کلومتری شهر بنگلور به دنیا آمد۔<ref>محمود، تاریخ سلطنت خداداد، ص۱۹۴۔</ref> نام پدر وی حیدر علی و اسم مادرش فاطمه است.<ref>محمود، تاریخ سلطنت خداداد، ص۱۹۴۔</ref> | ||
| خط ۱۱۸: | خط ۱۱۸: | ||
اما با حملۀ ناپلئون به [[مصر]]، نگرانی انگلستان از روابط تیپوسلطان با فرانسه افزایش یافت و در عزم این کشور بر یکسره کردن کار تیپو تأثیر خاص گذاشت.<ref>سیدحسین زاده، «تیپو سلطان»، در دائرة المعارف بزرگ اسلامی، ۱۳۸۷ش، ج۱۶ ص۶۱۴.</ref> | اما با حملۀ ناپلئون به [[مصر]]، نگرانی انگلستان از روابط تیپوسلطان با فرانسه افزایش یافت و در عزم این کشور بر یکسره کردن کار تیپو تأثیر خاص گذاشت.<ref>سیدحسین زاده، «تیپو سلطان»، در دائرة المعارف بزرگ اسلامی، ۱۳۸۷ش، ج۱۶ ص۶۱۴.</ref> | ||
[[پرونده:دروازه قبر تیپو.jpg|بندانگشتی|250px|چپ|دروازۀ مقبرۀ تیپو سلطان با این شعر آذین شده است.]] | |||
==ویژگیهای اخلاقی== | ==ویژگیهای اخلاقی== | ||
| خط ۱۳۲: | خط ۱۳۳: | ||
اما برخی مورخین غربی، تیپو را یک حاکم متعصب معرفی میکنند و می‌گویند او مردم را وادار به پذیرش اسلام می‌کردند.<ref>محب الحسن، تاریخ تیپو سلطان، ص۴۹۰۔</ref> بهمین علت در سال ۲۰۲۰م وقتی که دولت می‌خواست دانشگاهی در میسور بنام تیپو تاسیس نماید ولی احزاب افراطی هند مخالفت کردند.<ref>ظهور حسین، [https://www.independenturdu.com/node/۶۶۷۷۱/spa/aggregate انگریزوں نے تیپو سلطان کو متعصب حکمران کے طور پر کیوں پیش کیا؟]</ref> | اما برخی مورخین غربی، تیپو را یک حاکم متعصب معرفی میکنند و می‌گویند او مردم را وادار به پذیرش اسلام می‌کردند.<ref>محب الحسن، تاریخ تیپو سلطان، ص۴۹۰۔</ref> بهمین علت در سال ۲۰۲۰م وقتی که دولت می‌خواست دانشگاهی در میسور بنام تیپو تاسیس نماید ولی احزاب افراطی هند مخالفت کردند.<ref>ظهور حسین، [https://www.independenturdu.com/node/۶۶۷۷۱/spa/aggregate انگریزوں نے تیپو سلطان کو متعصب حکمران کے طور پر کیوں پیش کیا؟]</ref> | ||
[[پرونده:مسجد جامع.jpg|250px|بندانگشتی| | [[پرونده:مسجد جامع.jpg|250px|بندانگشتی|مسجد اعلی سرینگاپتم]] | ||
پژوهشگران هندی متعصب بودن تیپو سلطان را رد میکنند و متعصب جلوه دادن تیپو را تقشه و توطئه کمپانی شرقی هند علیه تیپو می‌دانند۔<ref>محب الحسن، تاریخ تیپو سلطان، ص۴۹۵؛ ظهور حسین، [https://www.independenturdu.com/node/۶۶۷۷۱/spa/aggregate انگریزوں نے تیپو سلطان کو متعصب حکمران کے طور پر کیوں پیش کیا؟]</ref> او می‌گوید که وضعیت قرن هیجدهم را به اوضاع امروز نمی‌توان مقایسه کرد.<ref>نگاه کنید: ظهور حسین، [https://www.independenturdu.com/node/۶۶۷۷۱/spa/aggregate انگریزوں نے تیپو سلطان کو متعصب حکمران کے طور پر کیوں پیش کیا؟]</ref> | پژوهشگران هندی متعصب بودن تیپو سلطان را رد میکنند و متعصب جلوه دادن تیپو را تقشه و توطئه کمپانی شرقی هند علیه تیپو می‌دانند۔<ref>محب الحسن، تاریخ تیپو سلطان، ص۴۹۵؛ ظهور حسین، [https://www.independenturdu.com/node/۶۶۷۷۱/spa/aggregate انگریزوں نے تیپو سلطان کو متعصب حکمران کے طور پر کیوں پیش کیا؟]</ref> او می‌گوید که وضعیت قرن هیجدهم را به اوضاع امروز نمی‌توان مقایسه کرد.<ref>نگاه کنید: ظهور حسین، [https://www.independenturdu.com/node/۶۶۷۷۱/spa/aggregate انگریزوں نے تیپو سلطان کو متعصب حکمران کے طور پر کیوں پیش کیا؟]</ref> | ||
| خط ۱۳۸: | خط ۱۳۹: | ||
محب الحسن مورخ هندی نیز می‌نویسد که متعصب جلوه دادن تیپو | محب الحسن مورخ هندی نیز می‌نویسد که متعصب جلوه دادن تیپو | ||
اگر تیپو گاها از هندوها کسی را وادار به تبدیل مذهب نموده باشد آنها کسانی بودند که بارها ارتکاب خیانت می شدند و بعنوان مجازات چنین کاری میکرد، یا اگر کسی می خواست از مذهب هندو به مذهب دیگری بپیوندد به او میگفت اگر چنین قرار باشد پس به مذهب حاکم شما بپیوندید۔<ref>محب الحسن، تاریخ تیپو سلطان، ص۴۹۵۔</ref> محب‌الحسن برای استشهاد حرف خود می‌نویسد که این کار جز مناطق کورگ و مالابار در جای دیگری گزارش نشده است و در این دو جا خیانت به سلطنت میسور زیاد بوده است.<ref>محب الحسن، تاریخ تیپو سلطان، ص۴۹۵۔</ref> | اگر تیپو گاها از هندوها کسی را وادار به تبدیل مذهب نموده باشد آنها کسانی بودند که بارها ارتکاب خیانت می شدند و بعنوان مجازات چنین کاری میکرد، یا اگر کسی می خواست از مذهب هندو به مذهب دیگری بپیوندد به او میگفت اگر چنین قرار باشد پس به مذهب حاکم شما بپیوندید۔<ref>محب الحسن، تاریخ تیپو سلطان، ص۴۹۵۔</ref> محب‌الحسن برای استشهاد حرف خود می‌نویسد که این کار جز مناطق کورگ و مالابار در جای دیگری گزارش نشده است و در این دو جا خیانت به سلطنت میسور زیاد بوده است.<ref>محب الحسن، تاریخ تیپو سلطان، ص۴۹۵۔</ref> | ||
[[پرونده:نقطه ای در سرینگاپاتام که بدن تیپو در آن پیدا شد.jpg|بندانگشتی|200px|چپ|مکانی که بدن تیپو سلطان در آن پیدا شد.]] | |||
[[پرونده:توپ‌های تیپو سلطان.jpg|بندانگشتی|200px|چپ|نمونۀ توپ مورد استفاده تیپو سلطان در نبرد با انگلیسی‌ها]] | |||
[[پرونده:مسجد جامع.jpg|بندانگشتی|200px|مسجد جامع سرینگاپاتام]] | |||
==آثار== | ==آثار== | ||
دو مجلد از نامه‌های تیپو سلطان که به فارسی نگاشته، دردست است و گزیده‌ای از این نامه‌ها را ویلیام کریک پاتریک به انگلیسی ترجمه و با شرح و توضیح در [[لندن]] (۱۸۱۱م) به چاپ رسانده است.<ref>سیدحسین زاده، «تیپو سلطان»، در دائرة المعارف بزرگ اسلامی، ۱۳۸۷ش، ج۱۶ ص۶۱۶.</ref> | دو مجلد از نامه‌های تیپو سلطان که به فارسی نگاشته، دردست است و گزیده‌ای از این نامه‌ها را ویلیام کریک پاتریک به انگلیسی ترجمه و با شرح و توضیح در [[لندن]] (۱۸۱۱م) به چاپ رسانده است.<ref>سیدحسین زاده، «تیپو سلطان»، در دائرة المعارف بزرگ اسلامی، ۱۳۸۷ش، ج۱۶ ص۶۱۶.</ref> | ||
یکی از بزرگترین باغ‌های گل هند موسوم به لال باغ یا باغ قرمز در بنگلور هند که توسط پدرش حیدرعلی آغاز شده بود در زمان وی به اتمام رسید. | یکی از بزرگترین باغ‌های گل هند موسوم به لال باغ یا باغ قرمز در بنگلور هند که توسط پدرش حیدرعلی آغاز شده بود در زمان وی به اتمام رسید.<ref>نسیم کمپانی، «[https://www.cgie.org.ir/fa/news/177339/%D8%AA%DB%8C%D9%BE%D9%88-%D8%B3%D9%84%D8%B7%D8%A7%D9%86-%D9%88-%D8%B9%D9%84%D8%A7%D9%82%D9%87-%D8%A7%D9%88-%D8%A8%D9%87-%D8%B2%D8%A8%D8%A7%D9%86-%D9%81%D8%A7%D8%B1%D8%B3%DB%8C-%D9%88-%D8%B3%D8%A8%DA%A9-%D8%B2%D9%86%D تیپو سلطان و علاقه او به زبان فارسی و سبک زندگی ایرانی]» وبگاه مرکز دائرۃ المعارف بزرگ اسلامی.</ref> | ||
در دورۀ تیپو بناهای زیبای مشهوری ساخته شد، مانند مسجد جامع سرینگاپاتام و بنای مشهور و زیبای «دریا دولت» که کاخ تابستانی او بود و اکنون از مکان‌های مهم گردشگری در هند است. | در دورۀ تیپو بناهای زیبای مشهوری ساخته شد، مانند مسجد جامع سرینگاپاتام و بنای مشهور و زیبای «دریا دولت» که کاخ تابستانی او بود و اکنون از مکان‌های مهم گردشگری در هند است.<ref>نسیم کمپانی، «[https://www.cgie.org.ir/fa/news/177339/%D8%AA%DB%8C%D9%BE%D9%88-%D8%B3%D9%84%D8%B7%D8%A7%D9%86-%D9%88-%D8%B9%D9%84%D8%A7%D9%82%D9%87-%D8%A7%D9%88-%D8%A8%D9%87-%D8%B2%D8%A8%D8%A7%D9%86-%D9%81%D8%A7%D8%B1%D8%B3%DB%8C-%D9%88-%D8%B3%D8%A8%DA%A9-%D8%B2%D9%86%D تیپو سلطان و علاقه او به زبان فارسی و سبک زندگی ایرانی]» وبگاه مرکز دائرۃ المعارف بزرگ اسلامی.</ref> | ||
[ | |||
==تک نگاری== | ==تک نگاری== | ||
| خط ۱۵۶: | خط ۱۵۷: | ||
رمان‌هایی نیز نوشته شده است و نسیم حجازی دو تا رمان نوشت.<ref>قریشی، [http://www.karwan.no/۸۰۵۸/tipo-sultan/ عظیم مجاهد تیپو سلطان]، تاریخ اخذ، ۴ مئی ۲۰۱۷ء</ref> | رمان‌هایی نیز نوشته شده است و نسیم حجازی دو تا رمان نوشت.<ref>قریشی، [http://www.karwan.no/۸۰۵۸/tipo-sultan/ عظیم مجاهد تیپو سلطان]، تاریخ اخذ، ۴ مئی ۲۰۱۷ء</ref> | ||
بگوان ایس کدوانی نیز رمانی تحت عنوان شمشیر تیپو سلطان نوشت و بر مبنای آن در سال ۱۹۹۰م فیلم سریالی به کارگردانی اکبرخان از فیلمنامه نویس، کارگردان، بازیگر هند ساخته شد و به زبانهای مختلف از جمله فارسی ترجمه و در ایران پخش شد.<ref>قریشی، [http://www.karwan.no/۸۰۵۸/tipo-sultan/ عظیم مجاهد تیپو سلطان]</ref> | بگوان ایس کدوانی نیز رمانی تحت عنوان شمشیر تیپو سلطان نوشت و بر مبنای آن در سال ۱۹۹۰م فیلم سریالی به کارگردانی اکبرخان از فیلمنامه نویس، کارگردان، بازیگر هند ساخته شد و به زبانهای مختلف از جمله فارسی ترجمه و در ایران پخش شد.<ref>قریشی، [http://www.karwan.no/۸۰۵۸/tipo-sultan/ عظیم مجاهد تیپو سلطان]</ref> | ||
==پانویس== | ==پانویس== | ||