۱۶٬۶۶۳
ویرایش
سال هجری قمری: تفاوت میان نسخه‌ها
جز
افزایش منبع
Shamsoddin (بحث | مشارکتها) جزبدون خلاصۀ ویرایش |
Shamsoddin (بحث | مشارکتها) جز (افزایش منبع) |
||
| خط ۴: | خط ۴: | ||
مسلمانان اعمال عبادی مانند [[روزه]] و [[حج]] و نیز مناسبت‌های مذهبی مثل جشن‌ها و سوگواری‌ها را بر اساس سال قمری انجام می‌دهند. | مسلمانان اعمال عبادی مانند [[روزه]] و [[حج]] و نیز مناسبت‌های مذهبی مثل جشن‌ها و سوگواری‌ها را بر اساس سال قمری انجام می‌دهند. | ||
== جایگاه و اهمیت== | == جایگاه و اهمیت== | ||
سال قمری، سال‌شماری که بر اساس چرخش قمر (ماه) محاسبه می‌شود، چون مبدا آن، هجرت پیامبر(ص) در سال ۶۲۲م بوده، سال هجری قمری نامیده شده است. | سال قمری، سال‌شماری که بر اساس چرخش قمر (ماه) محاسبه می‌شود، چون مبدا آن، هجرت پیامبر(ص) در سال ۶۲۲م بوده، سال هجری قمری نامیده شده است.<ref>[https://hawzah.net/fa/Question/View/63835 «پیدایش سال هجری قمری».]</ref> مسلمانان اعمال دینی خود را بر اساس سال هجری قمری انجام می‌دهند، از این رو تقویم هجری قمری، تقویم اسلامی هم نامیده می‌شود.<ref>نگاه کنید به: فریمن گرنویل، «تقویم‌های اسلامی و مسیحی و جدول‌های تبدیل آنها به یکدیگر»، ص۷۳.</ref> همچنین تقویم رسمی برخی از کشورهای اسلامی بر اساس آن تنظیم شده است.{{مدرک}} | ||
قبل از رسمی شدن استفاده از سال‌نمای میلادی در برخی کشورهای اسلامی{{مدرک}} و نیز رسمی شدن [[سال هجری شمسی|گاه‌شمار خورشیدی]] در سال ۱۳۰۱ش در [[افغانستان]]<ref>قاسملو، ص۹۸.</ref> و در سال ۱۳۰۴ش در ایران، سال هجری قمری مبنای سال‌نمای رسمی کشورهای اسلامی بوده و وقایع و رویدادها بر اساس آن ثبت می‌شده است. در ایران در ۱۱ فروردین ۱۳۰۴ش در دوره پهلوی قانون تبدیل بروج به ماه‌های فارسی مصوب شد و به صورت رسمی تاریخ شمسی جایگزین تاریخ قمری گردید.<ref> حائری، روزشمار شمسی، ۱۳۸۶ش، ص۷، پانویس۱.</ref> | قبل از رسمی شدن استفاده از سال‌نمای میلادی در برخی کشورهای اسلامی{{مدرک}} و نیز رسمی شدن [[سال هجری شمسی|گاه‌شمار خورشیدی]] در سال ۱۳۰۱ش در [[افغانستان]]<ref>قاسملو، ص۹۸.</ref> و در سال ۱۳۰۴ش در ایران، سال هجری قمری مبنای سال‌نمای رسمی کشورهای اسلامی بوده و وقایع و رویدادها بر اساس آن ثبت می‌شده است. در ایران در ۱۱ فروردین ۱۳۰۴ش در دوره پهلوی قانون تبدیل بروج به ماه‌های فارسی مصوب شد و به صورت رسمی تاریخ شمسی جایگزین تاریخ قمری گردید.<ref> حائری، روزشمار شمسی، ۱۳۸۶ش، ص۷، پانویس۱.</ref> | ||
== مبدأ تاریخ هجری قمری== | == مبدأ تاریخ هجری قمری== | ||
سال هجرت پیامبر اسلام از مکه به | مبدأ تاریخ هجری و قمری، سال هجرت پیامبر اسلام از مکه به مدینه است. اما درباره اینکه در چه دوره‌ای این تصمیم گرفته شده، گزارش‌ها متفاوت است. طبق برخی از گزارش‌ها، تعیین هجرت پیامبر به مدینه به عنوان مبدأ تاریخ اسلام، در دوره خلافت عمر بن خطاب در سال ۱۷ یا ۱۸ قمری انجام شده است.<ref>مسکویه، تجارب الامم، ۱۳۷۹ش، ج۱، ص۴۱۳.</ref> [[ابوموسی اشعری]] در نامه‌ای به عمر بن خطاب از نبود تاریخ منسجمی گلایه کرد. چرا که نامه‌هایی از خلیفه دوم به دستش می‌رسید و به دلیل ذکر نشدن تاریخ در تقدم و تأخر آنها دچار مشکل می‌شد.<ref> مسکویه، تجارب الامم، ۱۳۷۹ش، ج۱، ص۴۱۳؛ طبری، تاریخ الامم و الملوک، ۱۳۸۷ق، ج۲، ص۳۸۸.</ref> از این رو عمر بن خطاب شورایی برای تعیین تاریخ اسلامی تشکیل داد.<ref> طبری، تاریخ الامم و الملوک، ۱۳۸۷ق، ج۲، ص۳۸۸؛ ابن کثیر، البدایة و النهایة، ۱۴۰۷ق، ج۳، ص۲۰۷.</ref> در این شورا [[مبعث]]، رحلت و هجرت پیامبر(ع) به عنوان مبدأ تاریخ اسلامی مطرح شد.<ref> طبری، تاریخ الامم و الملوک، ۱۳۸۷ق، ج۲، ص۳۸۹.</ref> و پیشنهاد علی(ع) ([[هجرت پیامبر(ص)]] از [[مکه]] به [[مدینه]])، مورد پذیرش واقع شد و مبدأ [[تاریخ اسلام]] قرار گرفت.<ref> یعقوبی، تاریخ یعقوبی، دار صادر، ج۲، ص۱۴۵؛ مسعودی، مروج‌الذهب، ۱۴۰۹ق، ج۴، ص۳۰۰.</ref> | ||
با این حال به گزارش‌هایی وجود دارد که پس از [[هجرت به مدینه|هجرت پیامبر به مدینه]] به دستور او و در زمان حیاتش، هجرت مبدأ تاریخ اسلامی قرار گرفت.<ref> طبری، تاریخ الامم و الملوک، ۱۳۸۷ق، ج۲، ص۳۸۸.</ref> به گفته [[جعفر سبحانی]] از [[مراجع تقلید]] مکاتبه‌هایی از زمان پیامبر(ص) با تاریخ سال قمری وجود دارد. از جمله آنها صلح‌نامه بین پیامبر(ص) و نصارای [[نجران]] به [[سال پنجم هجری قمری]]<ref>سبحانی، مؤسسة النشر الاسلامی، جامعه مدرسین، ج۱، ص۶۱۰.</ref> و وصیت پیامبر(ص) به [[سلمان فارسی]] با املای حضرت علی(ع) به [[سال نهم هجری قمری|سال نهم هجری]] است.<ref> سبحانی، سید المرسلین، مؤسسة النشر الاسلامی، ج۱، ص۶۰۹.</ref> | |||
== ماه آغازین سال قمری== | == ماه آغازین سال قمری== | ||
سال قمری با [[ماه محرم]] آغاز می‌شود و با [[ذی‌الحجه|ماه ذی‌الحجه]] پایان می‌یابد.<ref>نگاه کنید به: مسعودی، مروج الذهب، ۱۴۰۹ق، ج۲، ص۱۸۸-۱۸۹.</ref> قبل از تعیین هجرت پیامبر به عنوان مبدأ تاریخ اسلام، سال قمری نزد اعرب‌ها و یهود رایج بود و با ماه محرم آغاز می‌شده است<ref>مسعودی، مروج الذهب، ۱۴۰۹ق، ج۲، ص۱۸۹.</ref> از این‌رو پس از تعیین هجرت به عنوان مبدأ تاریخ اسلام، [[ماه رمضان]] و ماه محرم به عنوان آغاز سال قمری پیشنهاد شد و خلیفه دوم با محرم موافقت کرد.<ref>طبری، تاریخ الامم و الملوک، ۱۳۸۷ق، ج۲، ص۳۸۹.</ref> | سال قمری با [[ماه محرم]] آغاز می‌شود و با [[ذی‌الحجه|ماه ذی‌الحجه]] پایان می‌یابد.<ref>نگاه کنید به: مسعودی، مروج الذهب، ۱۴۰۹ق، ج۲، ص۱۸۸-۱۸۹.</ref> قبل از تعیین هجرت پیامبر به عنوان مبدأ تاریخ اسلام، سال قمری نزد اعرب‌ها و یهود رایج بود و با ماه محرم آغاز می‌شده است<ref>مسعودی، مروج الذهب، ۱۴۰۹ق، ج۲، ص۱۸۹.</ref> از این‌رو پس از تعیین هجرت به عنوان مبدأ تاریخ اسلام، [[ماه رمضان]] و ماه محرم به عنوان آغاز سال قمری پیشنهاد شد و خلیفه دوم با محرم موافقت کرد.<ref>طبری، تاریخ الامم و الملوک، ۱۳۸۷ق، ج۲، ص۳۸۹.</ref> | ||
| خط ۲۲: | خط ۲۳: | ||
سال هجری قمری دارای ۱۲ ماه است.<ref>نگاه کنید به: مسعودی، مروج الذهب، ۱۴۰۹ق، ج۲، ص۱۸۸-۱۸۹.</ref> و هر ماه ۲۹ یا ۳۰ روز دارد اما اینکه کدام ماه ۲۹ روز و کدامیک ۳۰ روزه است، ترتیب خاصی ندارد.<ref>عبداللهی، «معرفی دو تقویم دائمی جدید گاه‌شماری‌های هجری شمسی و هجری قمری»، ص۷۳۴، پانویس۲.</ref> البته در تقویم قمری قراردادی ماه‌های فرد ۳۰ روزه و ماه‌های زوج ۲۹ روزه تعیین شده و ماه آخر در سال‌های کبیسه ۳۰روزه است.{{مدرک}} | سال هجری قمری دارای ۱۲ ماه است.<ref>نگاه کنید به: مسعودی، مروج الذهب، ۱۴۰۹ق، ج۲، ص۱۸۸-۱۸۹.</ref> و هر ماه ۲۹ یا ۳۰ روز دارد اما اینکه کدام ماه ۲۹ روز و کدامیک ۳۰ روزه است، ترتیب خاصی ندارد.<ref>عبداللهی، «معرفی دو تقویم دائمی جدید گاه‌شماری‌های هجری شمسی و هجری قمری»، ص۷۳۴، پانویس۲.</ref> البته در تقویم قمری قراردادی ماه‌های فرد ۳۰ روزه و ماه‌های زوج ۲۹ روزه تعیین شده و ماه آخر در سال‌های کبیسه ۳۰روزه است.{{مدرک}} | ||
همچنین سال قمری ۱۰ یا ۱۱ روز از سال شمسی که ۳۵۶ روز دارد، کمتر است. | همچنین سال قمری ۱۰ یا ۱۱ روز از سال شمسی که ۳۵۶ روز دارد، کمتر است. از این‌رو تعداد روزهای سال قمری در سال‌های عادی ۳۵۴ روز و در سال‌های کبیسه ۳۵۵ روز است.<ref>عبداللهی، «معرفی دو تقویم دائمی جدید گاه‌شماری‌های هجری شمسی و هجری قمری»، ص۷۳۵-۷۳۴، پانویس۳و۴.</ref> | ||
به گفته [[علی بن حسین مسعودی]] تاریخ‌نگار قرن چهارم، اعراب در [[جاهلیت|دوره جاهلیت]] هر سه سال، یک ماه به سال قمری اضافه می‌کردند قرآن از این کار آنها به نسیء(به تأخیر انداختن) یاد کرده و آن را نکوهش کرده است.<ref>مسعودی، مروج الذهب، ۱۴۰۹ق، ج۲، ص۱۸۹.</ref> | به گفته [[علی بن حسین مسعودی]] تاریخ‌نگار قرن چهارم، اعراب در [[جاهلیت|دوره جاهلیت]] هر سه سال، یک ماه به سال قمری اضافه می‌کردند قرآن از این کار آنها به نسیء(به تأخیر انداختن) یاد کرده و آن را نکوهش کرده است.<ref>مسعودی، مروج الذهب، ۱۴۰۹ق، ج۲، ص۱۸۹.</ref> | ||
| خط ۴۵: | خط ۴۶: | ||
== منابع == | == منابع == | ||
{{منابع}} | {{منابع}} | ||
* ابن کثیر، اسماعیل بن عمر، البدایة و النهایة، بیروت، دارالفکر، ۱۴۰۷ق. | *ابن کثیر، اسماعیل بن عمر، البدایة و النهایة، بیروت، دارالفکر، ۱۴۰۷ق. | ||
* سبحانی، جعفر، سید المرسلین صلی‌الله علیه و آله، قم، مؤسسة النشر الاسلامی التابعة لجماعة المدرسین، بی‌تا. | *سبحانی، جعفر، سید المرسلین صلی‌الله علیه و آله، قم، مؤسسة النشر الاسلامی التابعة لجماعة المدرسین، بی‌تا. | ||
* طبری، محمد بن جریر، تاریخ الأمم و الملوک، تحقیق محمد أبوالفضل ابراهیم، بیروت، دارالتراث، چاپ دوم، ۱۳۸۷ق/۱۹۶۷م. | *طبری، محمد بن جریر، تاریخ الأمم و الملوک، تحقیق محمد أبوالفضل ابراهیم، بیروت، دارالتراث، چاپ دوم، ۱۳۸۷ق/۱۹۶۷م. | ||
* عاملی، سید جعفر مرتضی، تحقیقی درباره تاریخ هجری، تهران، واحد تحقیقات اسلامی بنیاد بعثت، بی‌تا. | *عاملی، سید جعفر مرتضی، تحقیقی درباره تاریخ هجری، تهران، واحد تحقیقات اسلامی بنیاد بعثت، بی‌تا. | ||
* مسعودی، علی بن حسین، مروج الذهب و معادن الجوهر، تحقیق اسعد داغر، قم، دارالهجره، ۱۴۰۹ق. | *مسعودی، علی بن حسین، مروج الذهب و معادن الجوهر، تحقیق اسعد داغر، قم، دارالهجره، ۱۴۰۹ق. | ||
* ابن مسکویه، احمد بن محمد، تجارب الأمم، تحقیق ابوالقاسم امامی، تهران، انتشارات سروش، ۱۳۷۹ش. | *ابن مسکویه، احمد بن محمد، تجارب الأمم، تحقیق ابوالقاسم امامی، تهران، انتشارات سروش، ۱۳۷۹ش. | ||
* یعقوبی، احمد، تاریخ یعقوبی، بیروت، دار صادر، بی‌تا. | *یعقوبی، احمد، تاریخ یعقوبی، بیروت، دار صادر، بی‌تا. | ||
* شیخ طوسی، محمد بن حسن، مصباح المتهجد و سلاح المتعبد، بیروت، مؤسسة فقه الشیعة، ۱۴۱۱ق. | *شیخ طوسی، محمد بن حسن، مصباح المتهجد و سلاح المتعبد، بیروت، مؤسسة فقه الشیعة، ۱۴۱۱ق. | ||
* ابن طاووس، علی بن موسی، اقبال الاعمال، تهران، دارالکتب الاسلامیه، ۱۴۰۹ق. | *ابن طاووس، علی بن موسی، اقبال الاعمال، تهران، دارالکتب الاسلامیه، ۱۴۰۹ق. | ||
* حائری، علی، روزشمار شمسی، قم، دفتر عقل، ۱۳۸۶ش. | *حائری، علی، روزشمار شمسی، قم، دفتر عقل، ۱۳۸۶ش. | ||
* عبداللهی، رضا، «[https://www.noormags.ir/view/fa/articlepage/444917 معرفی دو تقویم دائمی جدید گاه‌شماری‌های هجری شمسی و هجری قمری]»، گوهر، شماره۸، شهریور ۱۳۵۲ش. | *عبداللهی، رضا، «[https://www.noormags.ir/view/fa/articlepage/444917 معرفی دو تقویم دائمی جدید گاه‌شماری‌های هجری شمسی و هجری قمری]»، گوهر، شماره۸، شهریور ۱۳۵۲ش. | ||
*قاسملو، فرید، «[https://www.noormags.ir/view/fa/articlepage/135751 مقایسه روش‌ها و معادلات مختلف برای اعمال کبیسه‌های گاهشماری هجری خورشیدی در منابع مختلف]»، تاریخ علم، شماره۵، بهار و تابستان ۱۳۸۵ش. | *قاسملو، فرید، «[https://www.noormags.ir/view/fa/articlepage/135751 مقایسه روش‌ها و معادلات مختلف برای اعمال کبیسه‌های گاهشماری هجری خورشیدی در منابع مختلف]»، تاریخ علم، شماره۵، بهار و تابستان ۱۳۸۵ش. | ||
*ج. س. پ؛ فریمن گرنویل، «[https://www.noormags.ir/view/fa/articlepage/408015 تقویم‌های اسلامی و مسیحی و جدول‌های تبدیل آنها به یکدیگر]»، مترجم فریدون بدره‌ای، تحقیقات کتابداری و | *ج. س. پ؛ فریمن گرنویل، «[https://www.noormags.ir/view/fa/articlepage/408015 تقویم‌های اسلامی و مسیحی و جدول‌های تبدیل آنها به یکدیگر]»، مترجم فریدون بدره‌ای، تحقیقات کتابداری و اطلاع‌رسانی دانشگاهی، شماره۲، اسفند ۱۳۷۴ش. | ||
*[https://hawzah.net/fa/Question/View/63835 «پیدایش سال هجری قمری»]، پایگاه اطلاع‌رسانی حوزه، انتشار ۶ مهر ۱۳۹۱ش، مشاهده ۱۰ شهریور ۱۳۹۹ش. | |||
{{پایان}} | {{پایان}} | ||
== پیوند به بیرون== | == پیوند به بیرون== | ||