سال هجری قمری: تفاوت میان نسخه‌ها

'''سال هجری قمری''' سال شماری است که اساس آن چرخش ماه به دور زمین است و سال آغازین آن سال [[هجرت به مدینه|هجرت پیامبر اسلام(ص)]] است.

این سال‌نما برای مسلمانان اهمیت ویژه‌ای دارد؛ زیرا اعمال دینی مثل [[روزه]]،‌ [[حج]]، و مناسبت‌های مذهبی مثل اعیاد و سوگواری‌ها بر اساس این تقویم تعیین می‌شوند.

طبق قول مشهور، تعین مبدأ تاریخ توسط [[عمر بن خطاب|عمر]] و به پیشنهاد [[حضرت علی(ع)]] از [[هجرت پیامبر]](ص) است. بنابر این قول، [[ابوموسی اشعری]] نامه‌ای به عمر می‌نویسد و از نبود تاریخ منسجمی گلایه می‌کند. چرا که نامه‌هایی از خلیفه به دستش می‌رسید و به دلیل عدم ذکر تاریخ در تقدم و تاخر آنها دچار مشکل می‌شد.<ref>مسکویه، تجارب الأمم، ۱۳۷۹ش، ج۱، ص۴۱۳.</ref> خلیفه دوم نیز شورایی تشکیل داد تا آغازی را برای تاریخ اسلام مشخص کنند.<ref>ابن کثیر، البدایة و النهایة،‌ ۱۴۰۷ق، ج۳، ص۲۰۷.</ref> در این شورا نظرات مختلفی ارائه شد که مورد پذیرش قرار نگرفت. در نهایت علی(ع) پیشنهاد داد که [[هجرت پیامبر(ص)]] از [[مکه]] به [[مدینه]] مبدأ [[تاریخ اسلام]] قرار گیرد که مورد پذیرش عمر قرار گرفت و به صورت بخشنامه به سراسر شهرها اعلام شد.<ref>یعقوبی، تاریخ یعقوبی، دار صادر، ج۲، ص۱۴۵؛ مسعودی، مروج الذهب،‌ ۱۴۰۹ق، ج۴، ص۳۰۰.</ref>

در مقابل این نظریه، برخی معتقدند در زمان خود پیامبر(ص) و به دستور ایشان، هجرت مبدأ تاریخ قرار گرفته است.<ref>عاملی، تحقیقی درباره تاریخ هجری، تهران، ص۲۳.</ref> پیامبر به محض ورود به مدینه دستور به این امر دادند.<ref>طبری، تاریخ، ۱۳۶۷ش، ج۲، ص۳۸۸.</ref> و از سوی دیگر، مکاتبه‌هایی از زمان پیامبر(ص) موجود است با سال هجری تاریخ خورده است. از جمله:

* صلح‌نامه بین پیامبر(ص) و نصارای [[نجران]] که به دستور پیامبر(ص) به [[سال پنجم هجری قمری]] تاریخ خورده است.<ref>سبحانی، سید المرسلین،  جامعه مدرسین، ج۱، ص۶۱۰.</ref>

* وصیت پیامبر(ص) به [[سلمان فارسی]] با املای حضرت علی(ع)، پیامبر دستور داد در آخر نامه نوشته شود: این نامه به دست علی(ع) و به دستور پیامبر(ص) در [[ماه رجب]] [[سال نهم هجری قمری|سال نهم هجری]] نوشته شد.<ref>سبحانی، سید المرسلین،  جامعه مدرسین، ج۱، ص۶۰۹.«کتَبَ عَلی بْنُ اَبیطالِبٍ بِاَمْرِ رَسُولِ اللّهْ فِی شَهْرِ رَجَبِ سِنَةَ تِسْعٍ مِنَ الْهِجْرَةْ».</ref>

نام ماه‌های قمری از دوره [[جاهلیت]] به [[اسلام]] رسیده است. این ماه‌ها سابقه تاریخی طولانی دارند و مربوط به زمان [[حضرت ابراهیم(ع)]] و منسوب به [[دین حنیف]] ابراهیمی هستند و هر یک از این اسامی معنی خاصی دارند.<ref>نبئی، تقویم و تقویم‌نگاری در تاریخ، ۱۳۶۶ش، ص۱۳۵،۱۳۶.</ref> ماه‌های سال قمری به ترتیب عبارتند از:

# [[ماه صفر|صفر]] المظفر

# [[ماه ربیع الاول|ربیع الاول]] که ربیع المولود هم گفته می‌شود

# [[ماه رجب|رجب]] المرجب

# [[ماه شعبان|شعبان]] المعظم

# [[ماه رمضان|رمضان]] المبارک

# [[شوال]] المکرم

# [[ماه ذی حجه|ذی‌الحجه]] الحرام

* ابن کثیر، اسماعیل بن عمر، البدایة و النهایة،‌ بیروت، دار الفکر، ۱۴۰۷ق.

* طبری، محمد بن جریر، تاریخ الأمم و الملوک، تحقیق محمد أبو الفضل ابراهیم، بیروت،‌ دار التراث، چاپ دوم، ۱۳۶۷ش.

* مسعودی، علی بن الحسین، مروج الذهب،‌ قم، دار الهجره، ۱۴۰۹ق.