حسن بن علی بن شدقم: تفاوت میان نسخه‌ها

'''ابوالمكارم بدرالدین، حسن بن على بن حسن بن على ابن شدقم حسینى''' مشهور به '''ابن شَدقَم'''، موّرخ، [[فقه|فقیه]]، [[حدیث|محدّث]]، شاعر و ادیب [[مدینه|مدنى]] در سده 10ق.

[[آقابزرگ]] به نقل از [[تحفة الازهار]]، تألیف نواده اش [[ضامن بن شدقم|ضامن بن علی]]، تاریخ تولد و وفات او را 932- 995ق ذكر مى كند<ref>طبقات اعلام الشیعة، ص52.</ref> امّا سال ولادت و درگذشت او را 942-999ق نیز یاد كرده اند.<ref>اعیان الشیعة، ج5، ص175، اعلام، ج2، ص204.</ref>

ابن شدقم عنوانى بوده كه به پدرش نیز اطلاق مى شده است.<ref>ریاض العلماء، ج1، ص249.</ref>

وی در [[مدینه]] به دنیا آمد و در آنجا پرورش یافت؛ از پدرش علم آموخت و بر اقران خود برتری گرفت<ref>اعیان الشیعة، ج5، ص175.</ref> و از بزرگان علمای [[امامیه]] شد.<ref>ریاض العلماء، ج1، ص236.</ref> خاندان او نیز همه از دانشمندان بودند و خود را از نوادگان [[امام سجاد(ع)]] مى دانستند.<ref>فوائد الرضوّیة، ج1، ص104؛ ریاض العلماء، ج1، ص248-249.</ref>

[[محمد باقر مجلسی|مجلسی]] او را با قید كلمه ''ظاهراً'' از [[امامیه]] مى داند<ref>بحارالانوار، ج1، ص25.</ref> ولى تألیفات وی و اجازه نامه هایى كه از سوی علمای زمان به او داده شده، حاكى است كه ابن شدقم [[شیعه]] بوده است.<ref>اعیان الشیعة، ج5، ص176-177؛ طبقات اعلام الشیعة، ص53؛ ریاض العلماء، ج1، ص236.</ref>

ابن شدقم علاوه بر پدر خود نزد استادانى مانند جمال الدین [[محمد بن علی تولاّیی بصری]] <ref>حسن بن علی حسینی.</ref> (در معقول)، [[محمد بن احمد سدیدی حسینی حجازی]] (در [[قرائات سبع]] و [[نحو]] و [[صرف]] )، [[شیخ حسین همدانی]] در [[قزوین]] ، [[شیخ محمد بكری صدیقی]] در [[مکه]] ، [[مولا عنایت الله]] و [[شیخ نعمت الله]] در [[یزد]] و [[شیراز]] تحصیل كرده است.<ref>اعیان الشیعة، ج5، ص177.</ref>

در 966ق از [[نعمت الله بن احمد بن خاتون عاملی]] و از <ref>محمد ابن علی بن ابوالحسن عاملی.</ref> صاحب [[المدارک]] و در 983ق از شیخ [[حسین بن عبدالصمد عاملی]]، پدر [[شیخ بهایی]]، [[اجازه روایت]] گرفت.<ref>امل الامل، ج2، ص70؛ اعیان الشیعة، ج5، ص176-177؛ طبقات اعلام الشیعة، ص53؛ رجال بحرالعلوم، ج3، ص112.</ref>

==سرپرستی(نقابت) سادات==

ابن شدقم بعد از مرگ پدر (960ق) به جای وی منصب [[نقابت]] را عهده دار شد، ولى زهد و پرهیزگاری او سبب گردید كه اندكى بعد، از این سمت استعفا كند.

در روزگار جوانى (شعبان 962) از [[مدینه]] عازم هند شد و در دكن به دربار [[سلطان حسین نظامشاه]] راه یافت و پس از مدتى آن شهر را به قصد [[شیراز]] ترك گفت. در [[ذیقعده]] 964 به منظور زیارت [[حرم امام رضا(ع)|مرقد حضرت رضا(ع)]] از شیراز به [[خراسان]] رفت و در آنجا به ملاقات [[شاه تهماسب اوّل]] نایل آمد و مورد توجه او قرار گرفت.

هنگامی که آوازه فضل و دانش او به گوش سلطان حسین رسید، وی را به [[هند]] دعوت كرد. ابن شدقم این بار به دعوت او مجدداً رهسپار هند گردید و در آنجا مورد استقبال واقع شد.<ref>طبقات اعلام الشیعة، ص52؛ اعیان الشیعة، ج5، ص176.</ref>

پس از اینکه ابن شدقم به هند رفت نظامشاه خواهر خود، فتحشاه، را به او تزویج كرد و از این راه ثروتى هنگفت به ابن شدقم رسید. چون نظامشاه درگذشت، به مدینه ، پیش خانواده خود بازگشت، ولى چون ریاست و منزلتى كه در هند داشت، در موطنش فراهم نبود، به زودی بار دیگر عازم هند گردید<ref>سلافة العصر، ص249.</ref> و به دربار شاه مرتضى، پسر و جانشین سلطان حسین نظامشاه پیوست و مورد احترام و تكریم وی قرار گرفت.<ref>اعیان الشیعة، ج5، ص176.</ref>

ابن شدقم در 57 سالگى در [[دكن]] وفات یافت و در آنجا به خاك سپرده شد. بعد از چندی پسر كوچكترش، حسین، بنا به وصیتى كه كرده بود، جنازه اش را به [[مدینه]] منتقل كرد و در [[قبرستان بقیع]] دفن نمود.<ref>طبقات اعلام الشیعة، ص54؛ معجم المؤلفین، ج3، ص251.</ref>

*[[زهرالریاض و زلال الحیاض]]. این اثر در تاریخ خلفا و [[امامان شیعه|امامان]] است و در حدود 963ق نوشته شده است.<ref>كشف الحجب والاستار، ص305.</ref>

ضامن بن على بن حسن نواده ابن شدقم، در تألیف كتاب [[تحفة الازهار]] خود از مطالب این اثر استفاده بسیار كرده است.<ref>رجال بحرالعلوم، ص112.</ref> به نوشته وی این كتاب 4 جلد است، ولى [[آقابزرگ]]<ref>الذریعه، ج12، ص70.</ref> مى نویسد كه در دو مجلّد تدوین یافته بوده است.

از جلد سوم این كتاب نسخه هایى در موزه [[بریتانیا]] ، [[كتابخانه ناظر حسین]] در [[لكهنو]] و كتابخانه های دیگر موجود است.

*[[الاسئلة الشدقمیة]] یا [[مسائل الشدقمیة]]. این اثر مشتمل بر سؤالات ابن شدقم از استاد خود [[حسین بن عبدالصمد حارثی|حسین بن عبدالصمد]] و پاسخ وی بر آنهاست. نسخه ای از این كتاب كه در 992ق در [[شهر احمدنگر]] به مقابله و تصحیح ابن شدقم رسیده، به خط ''عبدالطیف جامعى''، در [[كتابخانه رضویه]] موجود است.<ref>الذریعه، ج2، ص87.</ref>

*[[الجواهر النظامیة من حدیث خیر البریة]] یا [[الجواهر النظامشاهیة]] كه برای نظامشاه، سلطان [[حیدرآباد]] نوشته شده و مشتمل بر اخبار فراوان در احوال [[امامان شیعه|امامان]] است. از نوشته نواده اش در كتاب تحفة الازهار چنین پیداست كه وی در 992ق از تألیف این كتاب فراغت حاصل كرده است.<ref>الذریعه، ج5، ص285؛ طبقات اعلام الشیعة، ص54.</ref>

*[[جواهر المطالب فى فضائل مولانا علی بن ابی طالب]]، كتاب جامعى است مشتمل بر فضایل و جنگها و [[خطبه]]ها و سخنان [[امام علی]](ع).<ref>بحارالانوار، ج1، ص25</ref>

*[[دیوان ابن شدقم.]]<ref>الذریعه، ج9(1)، ص239.</ref>

ابن شدقم خط زیبایى داشته است. او نسخه ای از [[نهج البلاغه]] را در 994ق به [[خط نسخ]] كتابت كرده که اكنون در [[كتابخانه مركزی دانشگاه تهران]] موجود است.<ref>فهرست نسخه های خطی، ج2، ص322.</ref>