عبدالله بن حسن مثنی: تفاوت میان نسخه‌ها

'''عبدالله بن حسن مثنّیٰ''' مشهور به '''عبدالله محض''' نوه پسری [[امام حسن (ع)]] و نوه دختری [[امام حسین(ع)]] است. او در اواخر حکومت [[اموی]] در دوره [[امام صادق(ع)]]، فرزندش [[نفس زکیه|محمد]] را [[مهدی]] خواند و برای او [[بیعت]] گرفت.

عبدالله محض فرزند [[حسن مثنی|حسن مثنیٰ]]، فرزند [[امام حسن (ع)]] و [[فاطمه دختر امام حسین(ع)]] است.<ref>بلاذری، انساب الاشراف، ۱۳۹۴ق، ج۲، ص۱۹۸.</ref> شهرت وی به عبدالله محض به این دلیل است که نسبش هم از طرف پدر و هم از طرف مادر به [[رسول خدا(ص)]] می‌رسید.<ref>سجادی، «ابراهیم بن عبدالله»، ج۲، ص۴۴۶.</ref> از او نقل شده است که رسول خدا دو بار مرا متولد ساخته است.<ref>وَلَّدَنی رَسولُ اللهِ مَرَّتَین (ابوالفرج اصفهانی، مقاتل الطالبیین، ۱۴۰۸ق، ص۱۶۸).</ref>

عبدالله بن حسن مثنی، در نوجوانی در جلسات درس [[امام سجاد(ع)]] شرکت می‌کرده است.<ref>اربلی، کشف الغمة، ۱۴۲۷ق، ج۲، ص۸۴؛ قرشی، حیاة الامام زین العابدین، ۱۴۰۸ق، ج۲، ص۲۶۴.</ref> از او نقل شده که مادرم [[فاطمه دختر امام حسین(ع)]] همواره مرا به حضور در جلسات دایی‌ام علی بن حسین سفارش می‌کرد و در هر جلسه، بر علم و ترس من از خدا افزوده می‌شد.<ref>اربلی، کشف الغمة، ۱۴۲۷ق، ج۲، ص۸۴؛ قرشی، حیاة الامام زین العابدین، ۱۴۰۸ق، ج۲، ص۲۶۴.</ref> [[ابوالفرج اصفهانی]]، عبدالله محض را شیخ بنی‌هاشم و دارای فضل و علم و کرم دانسته<ref>ابوالفرج اصفهانی، مقاتل الطالبیین، ۱۴۰۸ق، ص۱۶۷.</ref> و از احترام او نزد [[عمر بن عبدالعزیز]]، هشتمین حاکم اموی سخن گفته است.<ref>ابوالفرج اصفهانی، مقاتل الطالبیین، ۱۴۰۸ق، ص۱۷۰.</ref>

نام و سرگذشت بسیاری از فرزندان عبدالله بن حسن مثنی در آثار تاریخی آمده است؛ از جمله محمد، مشهور به [[نفس زکیه]] که در [[مدینه]] علیه [[عباسیان]] قیام کرد و سرانجام به همراه بسیاری از طرفدارانش کشته شد.<ref>طبری، تاریخ الامم و الملوک، ۱۳۸۷ق، ج۷، ص۵۹۰.</ref> ابراهیم، معروف به [[قتیل باخمرا]] پس از برادر خود نفس زکیه در [[بصره]] قیام کرد.<ref>طبری، تاریخ الامم و الملوک، ۱۳۸۷ق، ج۷، ص۶۲۲.</ref> در این قیام تعدادی از [[فقیه|فقهای]] بنام شرکت داشتند و افرادی همچون [[ابوحنیفه]] از آن حمایت کردند،<ref> ذهبی، العبر، دار الکتب العلمیه، ج۱، ص۱۵۵-۱۵۶.</ref> در نهایت قیام به نتیجه نرسید و ابراهیم در منطقه [[باخمرا]] در نزدیکی [[کوفه]] کشته شد.<ref>یعقوبی، تاریخ الیعقوبی، دار صادر، ج۲، ص۳۷۸.</ref>  

[[ادریس بن عبدالله بن حسن مثنی|ادریس]]، فرزند دیگر عبدالله محض، در [[واقعه فخ]] حضور داشت و سپس به [[مراکش|مغرب عربی]] رفت و دولت شیعی [[ادریسیان]] را تأسیس کرد.<ref>ابوالفرج اصفهانی، مقاتل الطالبیین، ۱۴۰۸ق، ص۴۰۶-۴۰۸.</ref> [[سلیمان بن عبدالله بن حسن مثنی|سلیمان]] دیگر فرزند او نیز در [[واقعه فخ]] به شهادت رسید.<ref>ابوالفرج اصفهانی، مقاتل الطالبیین، ۱۴۰۸ق، ص۳۶۵.</ref> [[یحیی بن عبدالله بن حسن مثنی|یحیی]]<ref>ابوالفرج اصفهانی، مقاتل الطالبیین، ۱۴۰۸ق، ص۳۸۸.</ref> پس از شرکت در [[قیام فخ]] به [[ایران]] فرار کرد و به صورت مخفیانه در [[دیلم]] اقامت گزید و مردم را به [[امامت]] خود دعوت کرد<ref>ابوالفرج اصفهانی، مقاتل الطالبیین، ۱۴۰۸ق، ص۳۹۰-۴۳۳.</ref> و توانست یارانی گرد خویش جمع کند؛ اما سرانجام شکست خورد و به دستور [[هارون الرشید]] به زندان افتاد و در سال ۱۷۶ق در [[بغداد]] از دنیا رفت.<ref>ابن‌عنبه، عمدة الطالب، ۱۳۸۳ش، ص۱۳۶-۱۳۷.</ref>

بنابر گزارش‌های تاریخی، عبدالله بن حسن مثنی ابتدا تمایلی به روش [[زید بن علی]] در قیام علیه بنی‌امیه نداشته و پیش از [[قیام زید بن علی]] در [[کوفه]]، او را از فریفته شدن به وعده‌های کوفیان برحذر داشته است.<ref>صابری، تاریخ فرق اسلامی، ۱۳۸۸ش، ج۲، ص۷۰، به نقل از ابن اثیر، الکامل، ج۵، ص۱۴۳.</ref> منابع همچنین از اختلاف عبدالله محض با زید بن علی، درباره صدقات [[امیرالمؤمنین]](ع) سخن گفته‌اند.<ref>بلاذری، أنساب‌الأشراف، ۱۳۹۴ق، ج۲، ص۱۹۹.</ref> با این حال، عبدالله پس از شهادت زید، به اندیشه‌های او تمایل یافت و پسران خویش را آماده قیام کرد.<ref>صابری، تاریخ فرق اسلامی، ۱۳۸۸ش، ج۲، ص۷۰.</ref>

عبدالله محض، در دوران خلافت [[منصور دوانیقی]]، دومین خلیفه عباسی، به دلیل اعلام نکردن مکان اختفای [[نفس زکیه]] به زندان افتاد و سه سال در زندان ماند.<ref>ابوالفرج اصفهانی، مقاتل الطالبیین، ۱۴۰۸ق، ص۱۹۲-۱۹۳؛ طبری، تاریخ الامم و الملوک، ۱۳۸۷ق، ج۷، ص۵۲۴.</ref> وی در سال ۱۴۰ق در [[حج|موسم حج]] با منصور دوانیقی دیدار کرد و در برابر درخواست او برای اطلاع‌یافتن از محل اختفای نفس زکیه، مقاومت کرد.<ref>ابوالفرج اصفهانی، مقاتل الطالبیین، ۱۴۰۸ق، ص۱۹۲-۱۹۳؛ طبری، تاریخ الامم و الملوک، ۱۳۸۷ق، ج۷، ص۵۲۴.</ref>