Automoderated users، دیوان‌سالاران، confirmed، مدیران رابط کاربری، movedable، مدیران، templateeditor
۵٬۸۴۶
ویرایش
جبرئیل: تفاوت میان نسخه‌ها
ویکی سازی
Abbasahmadi (بحث | مشارکتها) (←افسانه خان الامین: اصلاح پاسخ شیعیان به خان الامین.) |
(ویکی سازی) |
||
| خط ۲۰: | خط ۲۰: | ||
# «الروح الامین»<ref>شعراء: ۱۹۳.</ref> که حاکی از امانتداری او در رساندن وحی است. | # «الروح الامین»<ref>شعراء: ۱۹۳.</ref> که حاکی از امانتداری او در رساندن وحی است. | ||
# «رسولٍ کریم»<ref>حاقه: ۴۰؛ تکویر: ۱۹.</ref> که بر خصلت‌های نیک وی دلالت دارد. | # «رسولٍ کریم»<ref>حاقه: ۴۰؛ تکویر: ۱۹.</ref> که بر خصلت‌های نیک وی دلالت دارد. | ||
# «شدیدالقوی» و «ذومِرّة» و «ذی قوة»<ref>نجم: ۵، ۶؛ تکویر: ۲۰.</ref> که بیان کننده توانمندی و قدرت بر انجام اوامر | # «شدیدالقوی» و «ذومِرّة» و «ذی قوة»<ref>نجم: ۵، ۶؛ تکویر: ۲۰.</ref> که بیان کننده توانمندی و قدرت بر انجام اوامر الهی است. | ||
# «مَکین» و «مُطاع»<ref>تکویر: ۲۰و۲۱.</ref> که از جایگاه و منزلت ویژۀ او نزد خداوند و دیگر فرشتگان حکایت می‌کند. | # «مَکین» و «مُطاع»<ref>تکویر: ۲۰و۲۱.</ref> که از جایگاه و منزلت ویژۀ او نزد خداوند و دیگر فرشتگان حکایت می‌کند. | ||
# «[[روح القدس|روح القُدُس]]»<ref>نحل: ۱۰۲؛ که مضمون این آیه «قُلْ نَزَّلَه رُوحُ الْقُدُسِ مِنْ رَبِّکَ...» با آیة ۹۷ سورة بقره: «قُل مَنْ ک'انَ عَدُوّاً لِجِبریلَ فَاِنَهُ نَزَّلَهُ عَلی قَلِبکَ بِاذِنِ اللّهِ...» که صراحتاً تنزیل قرآن را به جبرئیل نسبت داده، مطابقت دارد؛ برای احتمالات دیگر در باره مراد از روح القدس رجوع کنید به میبدی، ج ۱، ص۲۶۳-۲۶۴؛ فخررازی، ج ۳، ص۱۷۷.</ref> | # «[[روح القدس|روح القُدُس]]»<ref>نحل: ۱۰۲؛ که مضمون این آیه «قُلْ نَزَّلَه رُوحُ الْقُدُسِ مِنْ رَبِّکَ...» با آیة ۹۷ سورة بقره: «قُل مَنْ ک'انَ عَدُوّاً لِجِبریلَ فَاِنَهُ نَزَّلَهُ عَلی قَلِبکَ بِاذِنِ اللّهِ...» که صراحتاً تنزیل قرآن را به جبرئیل نسبت داده، مطابقت دارد؛ برای احتمالات دیگر در باره مراد از روح القدس رجوع کنید به میبدی، ج ۱، ص۲۶۳-۲۶۴؛ فخررازی، ج ۳، ص۱۷۷.</ref> | ||
===ولادت حضرت عیسی=== | ===ولادت حضرت عیسی=== | ||
جبرئیل مژدۀ ولادت عیسی را به [[حضرت مریم]] داده<ref>رجوع کنید به طبرسی و طباطبائی، ذیل آل عمران: ۴۵.</ref> و به صورت انسان نزد او متمثل شده<ref>مریم: ۱۷؛ نیز رجوع کنید به طبری، جامع؛ طوسی، التبیان، ذیل آیه.</ref> و | جبرئیل مژدۀ ولادت عیسی را به [[حضرت مریم]] داده<ref>رجوع کنید به طبرسی و طباطبائی، ذیل آل عمران: ۴۵.</ref> و به صورت انسان نزد او متمثل شده<ref>مریم: ۱۷؛ نیز رجوع کنید به طبری، جامع؛ طوسی، التبیان، ذیل آیه.</ref> و روحِ اِلهی را در رحم او دمید<ref>رجوع کنید به طبری، جامع، ذیل مریم: ۲۲؛ تحریم: ۱۲؛ طوسی، التبیان، ذیل انبیاء: ۹۱؛ تحریم: ۱۲.</ref> و سرانجام خداوند به عیسی(ع) با جبرئیل یاری رسانده و نیرو بخشیده است.<ref>رجوع کنید به طبری، جامع؛ طوسی، التبیان، ذیل بقره: ۸۷، ۲۵۳؛ مائده: ۱۱۰.</ref> | ||
مفسران در وساطت جبرئیل برای تولد عیسی تردید نکرده و تعبیر «روح» در آیات یاد شده را همگی ناظر به جبرئیل دانسته‌اند.<ref>برای احتمالات دیگر رجوع کنید به نحاس، ج۴، ص۳۱۸؛ فضل بن حسن طبرسی، ذیل مریم: ۱۷.</ref> | مفسران در وساطت جبرئیل برای تولد عیسی تردید نکرده و تعبیر «روح» در آیات یاد شده را همگی ناظر به جبرئیل دانسته‌اند.<ref>برای احتمالات دیگر رجوع کنید به نحاس، ج۴، ص۳۱۸؛ فضل بن حسن طبرسی، ذیل مریم: ۱۷.</ref> | ||
| خط ۹۸: | خط ۹۸: | ||
در روایات، جبرئیل با القاب '''طاووس الملائکه'''، '''افضل الملائکه'''، '''ناموس اکبر''' (به معنای صاحب خبر خیر، در مقابل جاسوس به معنای صاحب خبر شر) یاد شده است.<ref>رجوع کنید به نَوَوی، ج ۱، ص۱۴۴؛ قزوینی، ص۹۱؛ سیوطی، ج ۱، ص۹۲؛ مجلسی، ج ۱۷، ص۳۰۹، ج ۱۸، ص۲۲۸، ج ۵۶، ص۲۵۸.</ref> | در روایات، جبرئیل با القاب '''طاووس الملائکه'''، '''افضل الملائکه'''، '''ناموس اکبر''' (به معنای صاحب خبر خیر، در مقابل جاسوس به معنای صاحب خبر شر) یاد شده است.<ref>رجوع کنید به نَوَوی، ج ۱، ص۱۴۴؛ قزوینی، ص۹۱؛ سیوطی، ج ۱، ص۹۲؛ مجلسی، ج ۱۷، ص۳۰۹، ج ۱۸، ص۲۲۸، ج ۵۶، ص۲۵۸.</ref> | ||
جبرئیل در شمار چهار فرشتۀ برگزیده و مقرب | جبرئیل در شمار چهار فرشتۀ برگزیده و مقرب الهی است که وظیفۀ تدبیر عالم را برعهده دارند؛<ref>رجوع کنید به ابن بابویه، ۱۴۰۴، ج ۴، ص۲۳۶؛ سیوطی، ج ۱، ص۹۳۹۴؛ مجلسی، ج ۵۶، ص۱۷۰، ج ۶۵، ص۱۸.</ref> جبرئیل آورندۀ وحی، میکائیل موکَّل بر رزق و باران، [[اسرافیل]] دمنده در صور و [[عزرائیل]] فرشتۀ [[مرگ]] است. | ||
==برتری بر فرشتگان== | ==برتری بر فرشتگان== | ||
| خط ۱۰۷: | خط ۱۰۷: | ||
# دوبار در کتاب دانیال نبی: | # دوبار در کتاب دانیال نبی: | ||
## در کتاب دانیال نبی،<ref>دانیال نبی، ۸:۱۶.</ref> جبرئیل به صورت انسانی بر دانیال پدیدار می‌شود تا معنای رؤیای او را برایش باز گوید. حضور جبرئیل با جذبه‌ای همراه است که دانیال از آن مدهوش می‌شود. | ## در کتاب دانیال نبی،<ref>دانیال نبی، ۸:۱۶.</ref> جبرئیل به صورت انسانی بر دانیال پدیدار می‌شود تا معنای رؤیای او را برایش باز گوید. حضور جبرئیل با جذبه‌ای همراه است که دانیال از آن مدهوش می‌شود. | ||
##در جای دیگری از کتاب دانیال نبی،<ref>دانیال نبی، ۹:۲۱.</ref> جبرئیل در زمانی که دانیال مشغول [[دعا]] و [[قربانی]] است، پروازکنان نزد وی می‌آید تا اسراری را برایش آشکار کند. در این موارد جبرئیل فرشته نامیده نشده، بلکه صرفاً موجودی آسمانی است که می‌توان او را پیام‌آورِ خدا دانست و حضورش با جذبه و قدرتی | ##در جای دیگری از کتاب دانیال نبی،<ref>دانیال نبی، ۹:۲۱.</ref> جبرئیل در زمانی که دانیال مشغول [[دعا]] و [[قربانی]] است، پروازکنان نزد وی می‌آید تا اسراری را برایش آشکار کند. در این موارد جبرئیل فرشته نامیده نشده، بلکه صرفاً موجودی آسمانی است که می‌توان او را پیام‌آورِ خدا دانست و حضورش با جذبه و قدرتی الهی همراه است.<ref>نیز رجوع کنید به کتاب دانیال نبی، ۱۰:۱۸.</ref> | ||
# دوبار در انجیل لوقا: | # دوبار در انجیل لوقا: | ||
## آورنده مژدۀ تولد [[یحیی(ع)]] برای [[زکریا(ع)]]<ref>لوقا، ۱: ۱۹.</ref> | ## آورنده مژدۀ تولد [[یحیی(ع)]] برای [[زکریا(ع)]]<ref>لوقا، ۱: ۱۹.</ref> | ||
| خط ۱۲۹: | خط ۱۲۹: | ||
===شیخ اشراق=== | ===شیخ اشراق=== | ||
[[شهاب‌الدین یحیی سهرودی|شهاب الدین سهروردی]]<ref>سهروردی، ج ۲، ص۲۶۵.</ref> نیز جبرئیل را در سیر نزولی عقول و کلمات | [[شهاب‌الدین یحیی سهرودی|شهاب الدین سهروردی]]<ref>سهروردی، ج ۲، ص۲۶۵.</ref> نیز جبرئیل را در سیر نزولی عقول و کلمات الهی، آخرین کلمه و عقل دهم دانسته است. در اصطلاح فلسفۀ اشراق، جبرئیل از جملۀ انوار قاهره و از بزرگ‌ترین آنان و صاحب طلسم نوع انسانی است.<ref>رجوع کنید به سهروردی، ج ۲، ص۲۰۰۲۰۱.</ref> سهروردی پیدایش عالم عنصری و محسوس و نیز ارواح آدمیان را معلول فعل جبرئیل دانسته<ref>سهروردی، ج ۳، ص۲۰۹، ۲۱۷ ۲۱۸.</ref> و علاوه بر بخشش حیات، اعطای علم و فضیلت را نیز به او نسبت داده است.<ref>سهروردی، ج ۲، ص۲۰۱.</ref> | ||
به نظر سهروردی<ref>سهروردی، ج ۳، ص۱۷۹۱۸۰.</ref> جبرئیل یا روح القدس، نفوس انسانی را از قوه به فعل می‌آورد و اگر انسانها استعداد لازم را در خود فراهم آورند، می‌توانند به او متصل شوند و از گنجینۀ علم و فضائل او بهره‌مند گردند. در این دیدگاه، نسبتی که جبرائیل با نفوس انسانی دارد، به نسبت خورشید با چشم یا قلم با لوح تمثیل شده است. به این ترتیب، جبرئیل واسطۀ وجود و منشأ معرفت نفوس انسانی است. | به نظر سهروردی<ref>سهروردی، ج ۳، ص۱۷۹۱۸۰.</ref> جبرئیل یا روح القدس، نفوس انسانی را از قوه به فعل می‌آورد و اگر انسانها استعداد لازم را در خود فراهم آورند، می‌توانند به او متصل شوند و از گنجینۀ علم و فضائل او بهره‌مند گردند. در این دیدگاه، نسبتی که جبرائیل با نفوس انسانی دارد، به نسبت خورشید با چشم یا قلم با لوح تمثیل شده است. به این ترتیب، جبرئیل واسطۀ وجود و منشأ معرفت نفوس انسانی است. | ||
| خط ۱۳۷: | خط ۱۳۷: | ||
===اسماعیلیه=== | ===اسماعیلیه=== | ||
[[ابویعقوب سجستانی]] (متوفای ۳۵۳ق)، از اندیشمندان [[اسماعیلیه]]، ضمن توضیحِ سه اصطلاح «جَدّ»، «فتح» و «خیال» و تطبیق آنها بر جبرئیل و میکائیل و اسرافیل، «جدّ» را همان «بخت» و عامل تعیین کننده سعادت و شقاوت انسانها دانسته است که اگر نفسی پاک را مورد توجه قرار دهد، آن فرد مربی عصر خود می‌شود و مردم را به رضوان | [[ابویعقوب سجستانی]] (متوفای ۳۵۳ق)، از اندیشمندان [[اسماعیلیه]]، ضمن توضیحِ سه اصطلاح «جَدّ»، «فتح» و «خیال» و تطبیق آنها بر جبرئیل و میکائیل و اسرافیل، «جدّ» را همان «بخت» و عامل تعیین کننده سعادت و شقاوت انسانها دانسته است که اگر نفسی پاک را مورد توجه قرار دهد، آن فرد مربی عصر خود می‌شود و مردم را به رضوان الهی رهنمون می‌گردد. انوار ملکوتی از طریق جدّ به این فرد می‌رسد و هرگاه این پیام‌ها مجمل و مبهم باشند، فتح (میکائیل) آنها را خواهد گشود.<ref>رجوع کنید به سجستانی، ص ۴۳-ا۴۴.</ref> | ||
[[ناصر خسرو|ناصرخسرو]] (متوفی ۴۸۱) نیز که پیرو همان عقاید و آرای فکری بوده است، جبرئیل، [[میکائیل]] و [[اسرافیل]] را با سه لقب «جدّ» «فتح» و «خیال»، در زمره هفت نور ازلی و پس از عقل و نفس نام برده است.<ref>رجوع کنید به ناصر خسرو، ص۱۰۹، ۱۳۸.</ref> | [[ناصر خسرو|ناصرخسرو]] (متوفی ۴۸۱) نیز که پیرو همان عقاید و آرای فکری بوده است، جبرئیل، [[میکائیل]] و [[اسرافیل]] را با سه لقب «جدّ» «فتح» و «خیال»، در زمره هفت نور ازلی و پس از عقل و نفس نام برده است.<ref>رجوع کنید به ناصر خسرو، ص۱۰۹، ۱۳۸.</ref> | ||
==متون عرفانی== | ==متون عرفانی== | ||
در متون عرفانی، جبرئیل مبدأ حیات، مظهر علم حق تعالی، صورت متمثلۀ عقل، موکَّل بر تحصیل علوم و تدبیر معاش و استاد رسل خوانده شده است.<ref>رجوع کنید به نَسَفی، ص۱۴۷؛ ابن عربی، الفتوحات المکیة، ج ۳، ص۴۰۰؛ همو، فصوص الحکم، ج ۱، ص۱۳۸؛ فناری، ص۵۰۹؛ لاهیجی، ص۸۱، ۲۲۷.</ref> او یکی از چهار فرشته‌ای است که قبل از [[قیامت]]، و نیز یکی از هشت حاملی است که در هنگام قیامت، [[عرش | در متون عرفانی، جبرئیل مبدأ حیات، مظهر علم حق تعالی، صورت متمثلۀ عقل، موکَّل بر تحصیل علوم و تدبیر معاش و استاد رسل خوانده شده است.<ref>رجوع کنید به نَسَفی، ص۱۴۷؛ ابن عربی، الفتوحات المکیة، ج ۳، ص۴۰۰؛ همو، فصوص الحکم، ج ۱، ص۱۳۸؛ فناری، ص۵۰۹؛ لاهیجی، ص۸۱، ۲۲۷.</ref> او یکی از چهار فرشته‌ای است که قبل از [[قیامت]]، و نیز یکی از هشت حاملی است که در هنگام قیامت، [[عرش الهی]] را حمل می‌کنند.<ref>ابن عربی، الفتوحات المکیة، ج ۱، ص۱۴۷ ۱۴۸؛ فناری، ص۴۴۹.</ref> | ||
به گفته فناری،<ref>فناری، ص ۵۱۸.</ref> مُقام جبرئیل در [[سدرة المنتهی]] است و آن مقام، برزخی میان عالم طبیعتِ عنصری و عالم طبیعتِ کلی ثابت است که مختص است به [[عالم مثال]] و [[عرش]] و [[کرسی]] و آنچه مشتمل بر آنهاست؛ از این رو، صورت جبرئیل که در آن مقام ظاهر شده مشتمل بر خواص چیزهایی است که فوق سدره و مادون آن است. جبرئیل ناقل کلمۀ | به گفته فناری،<ref>فناری، ص ۵۱۸.</ref> مُقام جبرئیل در [[سدرة المنتهی]] است و آن مقام، برزخی میان عالم طبیعتِ عنصری و عالم طبیعتِ کلی ثابت است که مختص است به [[عالم مثال]] و [[عرش]] و [[کرسی]] و آنچه مشتمل بر آنهاست؛ از این رو، صورت جبرئیل که در آن مقام ظاهر شده مشتمل بر خواص چیزهایی است که فوق سدره و مادون آن است. جبرئیل ناقل کلمۀ الهی است:<ref>فناری، ص ۴۰۲.</ref> | ||
# فعلی: انتقال کلمه | # فعلی: انتقال کلمه الهی به مریم(س) و تولد عیسی(ع) از نوع اول است و به همین اعتبار به او روح القدس گفته می‌شود. | ||
# قولی: روح الامین، لقب او به اعتبار دوم (قولی) است. | # قولی: روح الامین، لقب او به اعتبار دوم (قولی) است. | ||
| خط ۱۶۸: | خط ۱۶۸: | ||
[[شهاب‌الدین یحیی سهرودی|سهروردی]] در رسالۀ آواز پر جبرئیل،<ref>سهروردی، ج ۳، ص۲۲۰-۲۲۲.</ref> متأثر از آنچه در [[قرآن]]<ref>فاطر: ۱.</ref> در وصف بال ملائک و در روایات درباره بال‌های جبرئیل آمده است، جبرئیل را به سبب داشتن دو بال، برتر از ملائکی می‌داند که سه یا چهار بال دارند، زیرا دو از سایر اعداد به یک نزدیک‌تر است. او همچنین به روشن بودن بال راست و تاریکی بال چپ جبرئیل اشاره کرده است. نور از دیدگاه سهروردی نشانه وجود و ظلمت نشانۀ عدم است و غیر از نورالانوار که نور محض و [[واجب الوجود]] بالذات است، هر موجود دیگری ممکن الوجود است و به سبب همین امکان، بال چپِ جبرئیل تاریک است. از بال راست جبرئیل که نورانی است، نفوس و از بال چپ او، عالم مادّی پدید می‌آید. القای حقایق به انبیا و اولیا به بال راست و قهر و صیحه و حوادث به بال چپ او منتسب است.<ref>رجوع کنید به پورنامداریان، ۱۳۶۴ش، ص۱۷۰۱۷۱؛ نیز در وصف بال و پر جبرئیل رجوع کنید به روزبهان بَقْلی، ص۲۳۵.</ref> | [[شهاب‌الدین یحیی سهرودی|سهروردی]] در رسالۀ آواز پر جبرئیل،<ref>سهروردی، ج ۳، ص۲۲۰-۲۲۲.</ref> متأثر از آنچه در [[قرآن]]<ref>فاطر: ۱.</ref> در وصف بال ملائک و در روایات درباره بال‌های جبرئیل آمده است، جبرئیل را به سبب داشتن دو بال، برتر از ملائکی می‌داند که سه یا چهار بال دارند، زیرا دو از سایر اعداد به یک نزدیک‌تر است. او همچنین به روشن بودن بال راست و تاریکی بال چپ جبرئیل اشاره کرده است. نور از دیدگاه سهروردی نشانه وجود و ظلمت نشانۀ عدم است و غیر از نورالانوار که نور محض و [[واجب الوجود]] بالذات است، هر موجود دیگری ممکن الوجود است و به سبب همین امکان، بال چپِ جبرئیل تاریک است. از بال راست جبرئیل که نورانی است، نفوس و از بال چپ او، عالم مادّی پدید می‌آید. القای حقایق به انبیا و اولیا به بال راست و قهر و صیحه و حوادث به بال چپ او منتسب است.<ref>رجوع کنید به پورنامداریان، ۱۳۶۴ش، ص۱۷۰۱۷۱؛ نیز در وصف بال و پر جبرئیل رجوع کنید به روزبهان بَقْلی، ص۲۳۵.</ref> | ||
همچنین بنا بر گزارش [[صدرالدین شیرازی]]<ref>صدرالدین شیرازی، ۱۳۳۷ش، سفر۴، ج ۲، ص۱۴۵.</ref> به نظر اهل عرفان این پرندۀ قدسی که در کوه قاف جای دارد، صفیرش موجب بیداری خفتگانِ در تاریکی و سبب هوشیاری غافلانِ از ذکر آیات | همچنین بنا بر گزارش [[صدرالدین شیرازی]]<ref>صدرالدین شیرازی، ۱۳۳۷ش، سفر۴، ج ۲، ص۱۴۵.</ref> به نظر اهل عرفان این پرندۀ قدسی که در کوه قاف جای دارد، صفیرش موجب بیداری خفتگانِ در تاریکی و سبب هوشیاری غافلانِ از ذکر آیات الهی می‌شود اما شمار کسانی که به آوای او گوش دهند و آوازش را بشناسند اندک است. هرکس زبان او را بفهمد زبان همه مرغان را می‌فهمد. | ||
در ادبیات منظوم، شهپر یا پر جبرئیل نیز اصطلاحی پرکاربرد است<ref>برای نمونه رجوع کنید به سنایی، ص۶۷۶؛ انوری، ج ۱، ص۶۵؛ خاقانی، ص۳۱، ۱۸۱، ۲۲۳، ۳۴۰؛ نظامی، ج ۳، اقبالنامه، ص۲۱۲؛ عطار، ۱۳۵۶ش، ص۶۶-۶۷؛ مولوی، ج ۲، دفتر ۳، بیت ۱۵۱۵، دفتر ۴، بیت ۳۷۶۹، ج ۳، دفتر ۶، بیت ۴۱۳۹؛ جامی، ج ۱، تحفة الاحرار، ص۴۸۹؛ فروغی، ص۹، ۴۸، ۱۶۷.</ref> و ویژگی‌هایی همچون محافظت در برابر دشمنان، جلوگیری از صدمۀ آتش و آب، و ترمیم جراحت برای آن بیان شده است<ref>رجوع کنید به مسعود سعدسلمان، ص۲۷۱، ۳۲۰؛ سنایی، ص۱۶۸، ۲۰۱؛ خاقانی، ص۳۷، ۵۶۰.</ref> جبرئیل را «طاووس الملائکه»، «اَبِ ما» (پدر ما) و عقل کل نیز خوانده‌اند.<ref>رجوع کنید به انوری، ج ۱، ص۳۶۷؛ عطار، ۱۳۷۱ش، ص۱۳۲-۱۳۳.</ref> | در ادبیات منظوم، شهپر یا پر جبرئیل نیز اصطلاحی پرکاربرد است<ref>برای نمونه رجوع کنید به سنایی، ص۶۷۶؛ انوری، ج ۱، ص۶۵؛ خاقانی، ص۳۱، ۱۸۱، ۲۲۳، ۳۴۰؛ نظامی، ج ۳، اقبالنامه، ص۲۱۲؛ عطار، ۱۳۵۶ش، ص۶۶-۶۷؛ مولوی، ج ۲، دفتر ۳، بیت ۱۵۱۵، دفتر ۴، بیت ۳۷۶۹، ج ۳، دفتر ۶، بیت ۴۱۳۹؛ جامی، ج ۱، تحفة الاحرار، ص۴۸۹؛ فروغی، ص۹، ۴۸، ۱۶۷.</ref> و ویژگی‌هایی همچون محافظت در برابر دشمنان، جلوگیری از صدمۀ آتش و آب، و ترمیم جراحت برای آن بیان شده است<ref>رجوع کنید به مسعود سعدسلمان، ص۲۷۱، ۳۲۰؛ سنایی، ص۱۶۸، ۲۰۱؛ خاقانی، ص۳۷، ۵۶۰.</ref> جبرئیل را «طاووس الملائکه»، «اَبِ ما» (پدر ما) و عقل کل نیز خوانده‌اند.<ref>رجوع کنید به انوری، ج ۱، ص۳۶۷؛ عطار، ۱۳۷۱ش، ص۱۳۲-۱۳۳.</ref> | ||
| خط ۲۹۹: | خط ۲۹۹: | ||
[[es:Gabriel]] | [[es:Gabriel]] | ||
[[fr:Gabriel (ange)]] | [[fr:Gabriel (ange)]] | ||
[[Category:فرشتگان مقرب]] | |||
[[Category:فرشتگان در قرآن]] | |||
[[Category:مقاله‌های با درجه اهمیت ج]] | |||
[[Category:فرشتگان مقرب]] | |||
[[Category:فرشتگان در قرآن]] | |||
[[Category:مقاله‌های با درجه اهمیت ج]] | |||
[[Category:فرشتگان مقرب]] | |||
[[Category:فرشتگان در قرآن]] | |||
[[Category:مقاله‌های با درجه اهمیت ج]] | |||
[[Category:فرشتگان مقرب]] | |||
[[Category:فرشتگان در قرآن]] | |||
[[Category:مقاله‌های با درجه اهمیت ج]] | |||
[[Category:فرشتگان مقرب]] | |||
[[Category:فرشتگان در قرآن]] | |||
[[Category:مقاله‌های با درجه اهمیت ج]] | |||
[[Category:فرشتگان مقرب]] | |||
[[Category:فرشتگان در قرآن]] | |||
[[Category:مقاله‌های با درجه اهمیت ج]] | |||
[[Category:فرشتگان مقرب]] | |||
[[Category:فرشتگان در قرآن]] | |||
[[Category:مقاله‌های با درجه اهمیت ج]] | |||
[[Category:فرشتگان مقرب]] | |||
[[Category:فرشتگان در قرآن]] | |||
[[Category:مقاله‌های با درجه اهمیت ج]] | |||
[[رده:فرشتگان مقرب]] | [[رده:فرشتگان مقرب]] | ||
[[رده:فرشتگان در قرآن]] | [[رده:فرشتگان در قرآن]] | ||
[[رده:مقاله‌های با درجه اهمیت ج]] | [[رده:مقاله‌های با درجه اهمیت ج]] | ||