Automoderated users، confirmed، مدیران، templateeditor
۶٬۰۳۵
ویرایش
کتاب الغیبة (نعمانی): تفاوت میان نسخه‌ها
جز
بدون خلاصۀ ویرایش
جز (←دربارهٔ مؤلف) |
جزبدون خلاصۀ ویرایش |
||
| خط ۲۹: | خط ۲۹: | ||
| پیش از = | | پیش از = | ||
}} | }} | ||
'''کتاب | '''کتاب الغَیْبَة''' عنوان یکی از آثار مهم شیعه در موضوع [[غیبت امام زمان|غیبت]] و ظهور [[امام دوازدهم]] [[شیعه|شیعیان]] نوشته ابو عبدالله [[محمد بن ابراهیم نعمانی| محمد بن ابراهیم نُعمانی]] در اوایل دوران [[غیبت کبرا]] است. مجموع روایات کتاب ۴۷۸ عدد است که در ۲۶ باب آمده‌اند. این کتاب جزو منابع و مصادر بسیاری از کتب دیگر عالمان متقدم و متأخر [[شیعی]] است. | ||
== دربارهٔ مؤلف == | == دربارهٔ مؤلف == | ||
| خط ۳۵: | خط ۳۵: | ||
ابوعبدالله محمد بن ابراهیم بن جعفر کاتب نُعْمانی، مشهور به ابن ابی‌زینب، از [[:رده:راویان شیعه|راویان بزرگ شیعه]] در اوایل [[قرن چهارم هجری]] بود. او اطلاعات وسیعی دربارهٔ [[رجال]] و [[حدیث|احادیث]] داشت. | ابوعبدالله محمد بن ابراهیم بن جعفر کاتب نُعْمانی، مشهور به ابن ابی‌زینب، از [[:رده:راویان شیعه|راویان بزرگ شیعه]] در اوایل [[قرن چهارم هجری]] بود. او اطلاعات وسیعی دربارهٔ [[رجال]] و [[حدیث|احادیث]] داشت. | ||
او از شاگردان برجسته ثقةالاسلام[[ کلینی]] بود و بیشتر معلومات خود را از او فرا گرفته است. نعمانی همچنین کاتب و نویسنده کلینی نیز به شمار می‌رود و به همین علت از شهرت، احترام و اعتبار خاصی در نزد علماء و [[:رده:فقهای شیعه|فقهای شیعه]] بهره‌مند شده است.<ref>ترجمه غیبت نعمانی، ص۴–۸.</ref> | او از شاگردان برجسته ثقةالاسلام[[ کلینی]] بود و بیشتر معلومات خود را از او فرا گرفته است. نعمانی همچنین کاتب و نویسنده کلینی نیز به شمار می‌رود و به همین علت از شهرت، احترام و اعتبار خاصی در نزد علماء و [[:رده:فقهای شیعه|فقهای شیعه]] بهره‌مند شده است.<ref>نعمانی، ترجمه غیبت نعمانی، ص۴–۸.</ref> | ||
== دربارهٔ کتاب == | == دربارهٔ کتاب == | ||
نعمانی، ۲۶ باب کتاب را در سه بخش مبانی غیبت، دوران غیبت و دوران ظهور و علائم آن گشوده است. او از مجموعه‌های روایی بخصوص کتاب‌های غیبت که پیش از او تألیف شده، استفاده کرده است. نعمانی ''کتاب الغیبة'' را به سال ۳۴۲ق؛ و زمانی نوشته که در شهر [[حلب]] به سر می‌برده است.<ref>کتاب الغیبه، ص۱۳.</ref> | نعمانی، ۲۶ باب کتاب را در سه بخش مبانی غیبت، دوران غیبت و دوران ظهور و علائم آن گشوده است. او از مجموعه‌های روایی بخصوص کتاب‌های غیبت که پیش از او تألیف شده، استفاده کرده است. نعمانی ''کتاب الغیبة'' را به سال ۳۴۲ق؛ و زمانی نوشته که در شهر [[حلب]] به سر می‌برده است.<ref>نعمانی، کتاب الغیبه، ص۱۳.</ref> | ||
فهرست نویسان به کتاب الغیبه نعمانی اشاره کرده و برخی با استفاده از مطالب کتاب گویند نام آن «ملاء العیبة فی طول الغیبه» است.<ref>الذریعة، ج۱۶، ص۷۹.</ref> [[شیخ مفید]] پس از بیان مطلبی دربارهٔ [[امامت]] [[حضرت مهدی]](ع) می‌گوید: «روایات در این باره فراوان است که اصحاب حدیث از [[شیعه]] آنها را جمع کرده و در کتب خود آورده‌اند از جمله ابو عبداللَّــه محمدبن ابراهیم نعمانی در کتابی که دربارهٔ غیبت نوشته مشروح آن روایات را بیان کرده است».<ref>کتاب الغیبة، ص۱۳.</ref> | فهرست نویسان به کتاب الغیبه نعمانی اشاره کرده و برخی با استفاده از مطالب کتاب گویند نام آن «ملاء العیبة فی طول الغیبه» است.<ref>تهرانی، الذریعة، ج۱۶، ص۷۹.</ref> [[شیخ مفید]] پس از بیان مطلبی دربارهٔ [[امامت]] [[حضرت مهدی]](ع) می‌گوید: «روایات در این باره فراوان است که اصحاب حدیث از [[شیعه]] آنها را جمع کرده و در کتب خود آورده‌اند از جمله ابو عبداللَّــه محمدبن ابراهیم نعمانی در کتابی که دربارهٔ غیبت نوشته مشروح آن روایات را بیان کرده است».<ref>نعمانی، کتاب الغیبة، ص۱۳.</ref> | ||
== انگیزه تألیف == | == انگیزه تألیف == | ||
در نیمه اول [[قرن چهارم]] هجری قمری که غیبت [[امام مهدی(ع)]] به درازا کشید و به‌ویژه پس از درگذشت [[علی بن محمد سمری|ابوالحسن صیمری]] (۳۲۹ق/۹۴۰م)، آخرین نفر از [[نواب اربعه|نایبان چهارگانه امام]] و پایان دوره [[غیبت صغری]]، آشفتگی فکری و تزلزل اعتقادی بسیاری در شیعیان پدید آمد و بسیاری به شک و دودلی دچار شدند و برخی به اعتراض و حتی انکار برخاستند. نعمانی که در این روزگار می‌زیست، برای استحکام بخشیدن به بنیادهای فکری تشیع و نیز برای پاسخگویی به نیازهای اعتقادی شیعیان در امر امامت و راز غیبت امام دوازدهم کتاب غیبت را تألیف کرد. این کتاب شامل روایات نقل شده از [[پیامبر(ص)]] و [[ائمه(ع)]] در موضوع غیبت و بحث‌هایی در همین موضوع است. نعمانی در مقدمه کتاب به اوضاع و احوال آن روزگار و انگیزه خود در تدوین کتاب غیبت اشاراتی دارد.<ref> | در نیمه اول [[قرن چهارم]] هجری قمری که غیبت [[امام مهدی(ع)]] به درازا کشید و به‌ویژه پس از درگذشت [[علی بن محمد سمری|ابوالحسن صیمری]] (۳۲۹ق/۹۴۰م)، آخرین نفر از [[نواب اربعه|نایبان چهارگانه امام]] و پایان دوره [[غیبت صغری]]، آشفتگی فکری و تزلزل اعتقادی بسیاری در شیعیان پدید آمد و بسیاری به شک و دودلی دچار شدند و برخی به اعتراض و حتی انکار برخاستند. نعمانی که در این روزگار می‌زیست، برای استحکام بخشیدن به بنیادهای فکری تشیع و نیز برای پاسخگویی به نیازهای اعتقادی شیعیان در امر امامت و راز غیبت امام دوازدهم کتاب غیبت را تألیف کرد. این کتاب شامل روایات نقل شده از [[پیامبر(ص)]] و [[ائمه(ع)]] در موضوع غیبت و بحث‌هایی در همین موضوع است. نعمانی در مقدمه کتاب به اوضاع و احوال آن روزگار و انگیزه خود در تدوین کتاب غیبت اشاراتی دارد.<ref>نعمانی، کتاب الغیبة، ص۳۰-۳۴</ref> | ||
مؤلف در مقدمه‌ای طولانی علت تألیف کتاب را انحراف گروه‌هایی از شیعیان بخاطر وقوع غیبت امام دوازدهم دانسته و یکی از انگیزه‌های این انحرافات را ضعف [[ایمان]] و بی‌توجهی به روایات وارد شده در موضوع غیبت بیان می‌کند. از این رو به جمع‌آوری احادیث در این موضوع می‌پردازد.<ref>مقدمه کتاب.</ref> | مؤلف در مقدمه‌ای طولانی علت تألیف کتاب را انحراف گروه‌هایی از شیعیان بخاطر وقوع غیبت امام دوازدهم دانسته و یکی از انگیزه‌های این انحرافات را ضعف [[ایمان]] و بی‌توجهی به روایات وارد شده در موضوع غیبت بیان می‌کند. از این رو به جمع‌آوری احادیث در این موضوع می‌پردازد.<ref>نعمانی، مقدمه کتاب.</ref> | ||
== راویان == | == راویان == | ||
تنها راوی کتاب غیبت نعمانی، شاگرد او ابوالحسین [[محمد بن علی بجلی]] یا شجاعی است که هر چند شناخته شده نیست، دیگران نزد او کتاب را قرائت کرده و سپس فرزند او، حسین بن محمد شجاعی نسخه قرائت شده در نزد مؤلف و دیگر کتاب‌های پدرش را در اختیار [[احمد بن علی نجاشی|نجاشی]] قرار داده و از این طریق کتاب به دست ما رسیده است.<ref>کتاب الغیبة، ص۹ و ۱۰.</ref> | تنها راوی کتاب غیبت نعمانی، شاگرد او ابوالحسین [[محمد بن علی بجلی]] یا شجاعی است که هر چند شناخته شده نیست، دیگران نزد او کتاب را قرائت کرده و سپس فرزند او، حسین بن محمد شجاعی نسخه قرائت شده در نزد مؤلف و دیگر کتاب‌های پدرش را در اختیار [[احمد بن علی نجاشی|نجاشی]] قرار داده و از این طریق کتاب به دست ما رسیده است.<ref>نعمانی، کتاب الغیبة، ص۹ و ۱۰.</ref> | ||
== روایات == | == روایات == | ||
| خط ۸۵: | خط ۸۵: | ||
# مدت حکومت قائم پس از قیام.<ref>مهدی حسینعلی، کتاب الغیبة نعمانی.</ref> | # مدت حکومت قائم پس از قیام.<ref>مهدی حسینعلی، کتاب الغیبة نعمانی.</ref> | ||
{{پایان}} | {{پایان}} | ||
== نسخه‌های کتاب == | == نسخه‌های کتاب == | ||
نسخه‌های متعدد و بعضاً نزدیک به عصر مؤلف بر اتقان و اعتبار آن می‌افزاید. قدیمی‌ترین نسخه کتاب در کتابخانه [[آستان قدس رضوی]] موجود است. دیگر نسخه‌ها عبارتند از: | نسخه‌های متعدد و بعضاً نزدیک به عصر مؤلف بر اتقان و اعتبار آن می‌افزاید. قدیمی‌ترین نسخه کتاب در کتابخانه [[آستان قدس رضوی]] موجود است. دیگر نسخه‌ها عبارتند از: | ||
| خط ۹۳: | خط ۹۲: | ||
* کتابخانه ملک [[تهران]]. | * کتابخانه ملک [[تهران]]. | ||
* کتابخانه دانشگاه تهران. | * کتابخانه دانشگاه تهران. | ||
* کتابخانه دانشکده ادبیات [[مشهد]].<ref>کتاب الغیبه، ص۱۴ و ۱۵. مهدی حسینعلی، کتاب الغیبة نعمانی.</ref> | * کتابخانه دانشکده ادبیات [[مشهد]].<ref>نعمانی، کتاب الغیبه، ص۱۴ و ۱۵. مهدی حسینعلی، کتاب الغیبة نعمانی.</ref> | ||
== پانویس == | == پانویس == | ||
{{پانویس۲}} | {{پانویس۲}} | ||
== منابع == | == منابع == | ||
* نعمانی، محمد بن ابراهیم، الغیبة، تهران، صدوق، ۱۳۹۷ق. | * نعمانی، محمد بن ابراهیم، الغیبة، تهران، صدوق، ۱۳۹۷ق. | ||