الائمة الاثنا عشر‌ (کتاب): تفاوت میان نسخه‌ها

'''ألأئمةُ الإثنى عَشَر''' یا '''ألشّذَراتُ الذّهَبية فى تَراجِم الائمةِ الإثنى عَشَر عِندَ الإمامية''' کتابی عربی تألیف شمس الدين [[محمد بن طولون]]‏ عالم سنی مذهب است و موضوع آن مختصرى از شرح حال [[ائمه اثناعشر|ائمه دوازده گانه]] [[شیعه]] است.

ابو عبدالله شمس الدين محمد بن على بن احمد بن على بن خمارويه بن طولون حنفى‏ كه در انتساب به جد اعلايش «ابن طولون» شهرت دارد به سال 880ق در صالحيه [[دمشق]] متولد شد. جد او «خمارويه بن طولون» از تركان و مادرش «اَزدان» زنى رومى و پدرش علاء الدين على مردى زاهد و صوفى منش بود.

ابن طولون به كسب علوم مختلف همت گماشت. فقه حنفى را كه مذهب پدران وى بود فرا گرفت. [[علوم حدیث]]، [[اصول فقه]]، [[تفسیر]] و علومى همچون هيئت، هندسه، فلک را نيز آموخت. او گرايش به [[تصوف]] داشت و در اين زمينه نيز كتابهايى تدوين كرد. وی بيشتر در مدارس و [[خانقاه|خانقاه ها]] مى زيست و مدتها سمت امامت، رياست و نظارت خانقاه ها را عهده دار بود. او در تمام عمر بدون خانه و خانواده و همسر زيست.<ref>مقدمه کتاب الائمة الاثنی عشر، ص 11 - 26.</ref>

== انگيزه تأليف‏ ==

انگيزه ابن طولون براى نگارش اين اثر، محبت وى به [[اهل بیت]] بوده است. اين در حالى است كه وى در مقدمه كتاب بر [[صحابه]] به ويژه خلفاى نخست درود مى فرستد. سپس شعر عالم شافعى مذهب، ابو الفضل يحيى بن سلامه حصكفى (متوفای 551)، را كه در موضوع [[ائمه|دوازده امام]] سروده را در پنج صفحه مى آورد. در اين شعر ضمن تجليل و تكريم فراوان از ائمه (ع) در برخى ابيات آن، بر اين تاكيد مى كند كه اظهار ارادت به خاندان پيامبر، هرگز به معناى پذيرش يا موافقت با معتقدات مذهب شيعه نيست.<ref>الائمة الاثناعشر، ص 39 - 44.</ref>

== روش تأليف‏ ==

ابن طولون در ارائه اطلاعات براى هر امام ساختار يكسانى را رعايت كرده است. ابتدا توضيحاتى در باره نام، كنيه، زمان ولادت و وفات و كسانى كه از وى روايت كرده اند ارائه مى دهد، سپس به فضائل امام مى پردازد و در پايان فرزندان امام را بر مى شمرد.

ابن طولون مى نويسد كه شرح حال ائمه را بر اساس پدر و پسر مرتب كرده و پشت سر هم آورده است. هر چند در باره شيعيان تبريز آن روزگار مى نويسد كه ائمه را بر اساس افضليت مقدم و يا موخر مى كنند. اما اين كه ترتيب ايشان چگونه بوده و كدام امام مقدم بر ديگرى مى شده را ننوشته است. ابن طولون در ادامه سروده خويش در باره ائمه را آورده و در پايان كتاب چندين روايت متصل خويش را كه به ائمه منتهى مى شود را نقل كرده است.<ref>الائمة الاثناعشر، ص 118 به بعد.</ref>

== منابع كتاب‏ ==

وى براى تدوين اين كتاب از منابعى همچون طبقات ابن سعد، [[تاریخ بغداد]] [[خطیب بغدادى]]، [[تاریخ مدینه دمشق]] [[ابن عساکر]]، [[تهذيب الاسماء و اللغات]] [[نووی]]، [[مروج الذهب]] [[مسعودی]]، [[معارف ابن قتیبة]]، [[ربیع الابرار]] [[زمخشری]]، [[کامل مبرد]]، تاريخ ميّافارقين [[ابن ازرق|ابن الأزرق]] و كتابهاى ديگر مانند [[صحیح مسلم]]، [[صحیح بخاری|بخاری]] و [[ترمذی]] بهره برده است.<ref>الائمة الاثناعشر، ص 28.</ref>

اين كتاب در ميان نويسندگان بعدى اعم از شيعه يا سنى شهرت و رواج چندانى نداشته و مورد مراجعه آنان قرار نگرفته است.

* ابن طولون، شمس الدين محمد، الائمة الاثنى عشر، تحقيق صلاح الدين المنجد، قم، منشورات الرضى، بى تا.