پرش به محتوا

سید محمد صدر: تفاوت میان نسخه‌ها

۲٬۰۴۹ بایت حذف‌شده ،  ‏۲۳ اکتبر ۲۰۱۶
جز
بدون خلاصۀ ویرایش
جزبدون خلاصۀ ویرایش
جزبدون خلاصۀ ویرایش
خط ۵۷: خط ۵۷:
دروس عالی فقه و اصول را از اساتید [[حوزه علمیه نجف]] مانند [[سید محمدباقر صدر]] و شیخ [[صدرا بادکوبه‌ای]] فرا گرفت. مقطع خارج فقه و اصول را نزد [[آیت الله خویی]]، [[امام خمینی]]، سید محمدباقر صدر و [[سید محسن حکیم]] فرا گرفت. او درس‌های اساتید را با قلم خود تقریر می‌کرد و در همان حال تدریس نیز می‌کرد و از ۳۴ سالگی تدریس خارج را آغاز کرد.
دروس عالی فقه و اصول را از اساتید [[حوزه علمیه نجف]] مانند [[سید محمدباقر صدر]] و شیخ [[صدرا بادکوبه‌ای]] فرا گرفت. مقطع خارج فقه و اصول را نزد [[آیت الله خویی]]، [[امام خمینی]]، سید محمدباقر صدر و [[سید محسن حکیم]] فرا گرفت. او درس‌های اساتید را با قلم خود تقریر می‌کرد و در همان حال تدریس نیز می‌کرد و از ۳۴ سالگی تدریس خارج را آغاز کرد.
== اجازه روایت و اجتهاد ==
== اجازه روایت و اجتهاد ==
مهمترین مشایخی که به سید صدر اجازه روایت دادند عبارتند از:
برخی از عالمانی که به سید صدر [[اجازه روایت]] دادند عبارتند از:
{{ستون-شروع}}
{{ستون-شروع}}
* [[آقا بزرگ طهرانی]]
* [[آقا بزرگ طهرانی]]
خط ۷۱: خط ۷۱:
[[پرونده:سیدمحمد صدر.jpg|بندانگشتی|شهادت سید محمد صدر]]
[[پرونده:سیدمحمد صدر.jpg|بندانگشتی|شهادت سید محمد صدر]]


== فعالیت‌های اجتماعی- سیاسی ==
== فعالیت‌های اجتماعی-سیاسی ==
سیدمحمد صدر در دوره مرجعیت خود، فعالیت‌های سیاسی اجتماعی زیر را در عراق انجام داد:
سیدمحمد صدر در دوره مرجعیت خود، فعالیت‌های سیاسی اجتماعی زیر را در عراق انجام داد:
* برپایی [[نمازجمعه]]؛ او شبکه‌ای از ائمه جمعه را منصوب کرد.<ref>عبدالرزاق، الشهید الصدر الثانی، ص۱۰۱.</ref>
* برپایی [[نمازجمعه]]؛ او شبکه‌ای از ائمه جمعه را منصوب کرد.<ref>عبدالرزاق، الشهید الصدر الثانی، ص۱۰۱.</ref>
خط ۸۲: خط ۸۲:
سید محمد صدر، چهار بار در سال‌های ۱۹۷۲، ۱۹۷۴، ۱۹۸۸ و ۱۹۹۹ به خاطر مخالفت با نظام بعثی عراق به زندان افتاد. اما پس از حوادث سال ۱۹۹۱م، حکومت بعث عراق، او را به عنوان [[مرجع تقلید|مرجع رسمی شیعیان]] عراق معرفی کرد و اداره [[حوزه علمیه نجف|حوزهٔ علمیهٔ نجف]] را به او واگذار کرد. پذیرش مرجعیت توسط وی، موجی از اعتراض‌ها را در پی داشت و او را به دلیل این کار سرزنش می‌کردند و حتی برخی او را به وابستگی با حکومت عراق متهم کردند. عده‌ای دیگر هم حرکت او را تبدیل حرکت مسلحانۀ انتفاضه به حرکت اصلاح‌طلبانه در عراق تعبیر می‌کنند که به تشویق [[سید محمد حسین فضل الله]] انجام شد و نظام صدام نیز از آن استقبال کرد.
سید محمد صدر، چهار بار در سال‌های ۱۹۷۲، ۱۹۷۴، ۱۹۸۸ و ۱۹۹۹ به خاطر مخالفت با نظام بعثی عراق به زندان افتاد. اما پس از حوادث سال ۱۹۹۱م، حکومت بعث عراق، او را به عنوان [[مرجع تقلید|مرجع رسمی شیعیان]] عراق معرفی کرد و اداره [[حوزه علمیه نجف|حوزهٔ علمیهٔ نجف]] را به او واگذار کرد. پذیرش مرجعیت توسط وی، موجی از اعتراض‌ها را در پی داشت و او را به دلیل این کار سرزنش می‌کردند و حتی برخی او را به وابستگی با حکومت عراق متهم کردند. عده‌ای دیگر هم حرکت او را تبدیل حرکت مسلحانۀ انتفاضه به حرکت اصلاح‌طلبانه در عراق تعبیر می‌کنند که به تشویق [[سید محمد حسین فضل الله]] انجام شد و نظام صدام نیز از آن استقبال کرد.


از نیمه دوم سال ۷۷ رفتار آیت‌الله صدر تغییر کرد و وی به شیوه انتقادی از حکومت بعث روی آورد. انتقادات تندی در خطبه‌های [[نماز جمعه]] از حکومت بعثی داشت و در هفته‌های آخر نماز جمعه، کفن‌پوش حضور پیدا می‌کرد و از دعا به جان صدام در نماز جمعه خودداری نمود و تلاش در احیای برخی از مراسم شیعه در نیمه شعبان داشت. برخی مقابله وی با حزب بعث را در شش ماه آخر زندگی او دانسته‌اند.
از نیمه دوم سال ۱۳۷۷ شمسی رفتار آیت‌الله صدر تغییر کرد و وی به شیوه انتقادی از حکومت بعث روی آورد. انتقادات تندی در خطبه‌های [[نماز جمعه]] از حکومت بعثی داشت و در هفته‌های آخر نماز جمعه، کفن‌پوش حضور پیدا می‌کرد و از دعا به جان صدام در نماز جمعه خودداری نمود و تلاش در احیای برخی از مراسم شیعه در نیمه شعبان داشت. برخی مقابله وی با حزب بعث را در شش ماه آخر زندگی او دانسته‌اند.


== اندیشه‌ها ==
== اندیشه‌ها ==
خط ۹۲: خط ۹۲:
[[پرونده:مجموعه آثار سید محمد صدر.png|بندانگشتی|مجموعه آثار سید محمد صدر]]
[[پرونده:مجموعه آثار سید محمد صدر.png|بندانگشتی|مجموعه آثار سید محمد صدر]]
کتاب‌های سید محمد صدر یا تقریر درس‌های اساتید او در علم فقه و اصول است و یا تقریر شاگردان او از درس‌های خودش و یا تألیفات مستقل به قلم او و یا تنظیم و تدوین درس‌های او که توسط محققین «مؤسسه المنتظر لاحیاء آثار آل الصدر» در قم است. آثار او عبارتند از:
کتاب‌های سید محمد صدر یا تقریر درس‌های اساتید او در علم فقه و اصول است و یا تقریر شاگردان او از درس‌های خودش و یا تألیفات مستقل به قلم او و یا تنظیم و تدوین درس‌های او که توسط محققین «مؤسسه المنتظر لاحیاء آثار آل الصدر» در قم است. آثار او عبارتند از:
* '''[[موسوعة الامام المهدی (کتاب)|مَوسوعَةُ الامام المهدی]]'''؛ مجموعه‌ای چهار جلدی در موضوع [[مهدویت]] است. مؤلف، این اثر را با عناوین زیر نوشته شده است: جلد اول تاریخ الغیبة الصغری، جلد دوم تاریخ الغیبة الکبری، جلد سوم تاریخ ما بعد الظهور و جلد چهارم الیوم الموعود.<ref>عبدالرزاق، الشهید الصدر الثانی، ص۱۵.</ref>
*'''منة المنان'''؛ یک دوره تفسیر ۵ جلدی از جزء سی [[قرآن کریم]] است  که از [[سوره ناس]] آغاز شده است. این تفسیر درس‌های صدر در روزهای پنج شنبه و جمعه و سایر ایام تعطیل بوده است. به گفته نویسنده این تفسیر برای اهل فکر و فرهنگ، دانشگاهیان و آشنایان به علوم حوزوی نوشته شده است.<ref>عبدالرزاق، الشهید الصدر الثانی، ص۱۳-۱۴.</ref>
* '''ماوراء الفقه'''؛ سید محمد صدر در این مجموعه آن چه که فقیه در امور ماوراءالفقه به آن نیاز دارد، به صورت فشرده در پانزده جلد فراهم آورده است.<ref>عبدالرزاق، الشهید الصدر الثانی، ص۱۶.</ref>
{{ستون-شروع}}
{{ستون-شروع}}
* نظرات اسلامیه فی إعلان حقوق الانسان
* نظرات اسلامیه فی إعلان حقوق الانسان
خط ۱۱۲: خط ۱۱۶:
* اضواء علی ثورة الحسین(ع)؛ (پرتوهایی بر انقلاب حسین(ع)) مهدی سرحدی آن را ترجمه کرده است. وی در این گفتار خطبا، واعظان و مداحان را مخاطب قرار داده و دربارۀ نقل و تحلیل [[واقعه عاشورا|وقایع عاشورا]] توصیه‌هایی به آنان کرده است.
* اضواء علی ثورة الحسین(ع)؛ (پرتوهایی بر انقلاب حسین(ع)) مهدی سرحدی آن را ترجمه کرده است. وی در این گفتار خطبا، واعظان و مداحان را مخاطب قرار داده و دربارۀ نقل و تحلیل [[واقعه عاشورا|وقایع عاشورا]] توصیه‌هایی به آنان کرده است.


=== مجموعه آثار===
=== ویژگی آثار ===
مرکز تحقیقات کامپیوتری علوم اسلامی نور، مجموعه آثار سید محمد صدر را در نرم افزار «مجموعه تراث آیت الله العظمی السید الشهید محمد الصدر قدس سره» به سفارش مؤسسه المنتظر لاحیاء تراث آل الصدر گردآورده است. این نرم افزار حاوی متن کامل ۶۲ عنوان در ۹۸ جلد از آثار سید محمد صدر و دیگر منابع مرتبط با آثار ایشان، به زبان عربی و فارسی وانگلیسی در موضوع: تفسیر و علوم قرآن، اخلاق، عقاید، مهدویت، سیره و تاریخ، احکام شرعی، اصول فقه، فقه، حقوق، خانواده، زندگی‌نامه، شعر و فیزیک است. در این نرم افزار امکان دسترسی به صوت دروس، سخنرانی‌های صدر نیز امکان پذیر است.<ref>[http://noorsoft.org/fa/news/%D9%85%D8%AC%D9%85%D9%88%D8%B9%D9%87-%D8%A2%D8%AB%D8%A7%D8%B1-%D8%A2%DB%8C%D8%AA%E2%80%8C-%D8%A7%D9%84%D9%84%D9%87-%D8%A7%D9%84%D8%B9%D8%B8%D9%85%DB%8C-%D8%B4%D9%87%DB%8C%D8%AF-%D8%B5%D8%AF%D8%B1%D8%B9%D8%B1%D8%B6%D9%87-%D8%B4%D8%AF تراث آیت الله العظمی السید الشهید محمد الصدر قدس سره]</ref>
بیشتر تألیفات و تقریرات صدر در موضوع فقه و اصول است. رویکرد او به فقه رویکردی ترکیبی است. از یک سو فقه او فقهی سنّتی و بر مدار سنّت حوزه‌ها و سلف صالح است و از سوی دیگر به عصر خود و به نیازها و پرسش‌های پیدا و پنهان انسان معاصر توجه دارد.
 
==معرفی مهمترین آثار==
* موسوعه امام مهدی (عج)
{{اصلی|موسوعة الامام المهدی}}
مَوسوعَةُ الامام المهدی مجموعه‌ای چهار جلدی در موضوع مهدویت که توسط سید محمد صدر از عالمان شیعه اهل عراق تألیف شده است. مؤلف، این اثر را با عناوین زیر نوشته شده است: جلد اول تاریخ الغیبة الصغری، جلد دوم تاریخ الغیبة الکبری، جلد سوم تاریخ ما بعد الظهور و جلد چهارم الیوم الموعود. وی در هر بخش از کتاب، به موضوعی خاص پرداخته و مجموعه آن را موسوعة الامام المهدی نام گذاشته ولی بر روی جلد کتاب عناوین اختصاصی هر کدام آمده است. گفته می‌شود بخشی از این مجموعه دست نویس است و هنوز منتشر نشده است.<ref>عبدالرزاق، الشهید الصدر الثانی، ص۱۵.</ref>
* منة المنان
{{اصلی|منة المنان}}
منة المنان: یک دوره تفسیر ۵ جلدی از جزء سی [[قرآن کریم]] است. این تفسیر درس‌های صدر در روزهای پنج شنبه و جمعه و سایر ایام تعطیل بوده است. این تفسیر از [[سوره ناس]] آغاز شده است. صدر در مقدمه پنجاه صفحه‌ای خود توضیحاتی درباره این تفسیر می‌دهد و تصریح می‌کند که این کتاب برای اهل فکر و فرهنگ، دانشگاهیان و آشنایان به علوم حوزوی نوشته شده و کسانی که در این سطح علمی و فکری نباشند قادر به استفاده از این تفسیر نیستند.
ویژگی این تفسیر پاسخ گویی به انتقادات و اشکالات مخالفین قرآن است. سید محمد صدر در پاسخ گویی به انتقادات مخالفین معارف قرآنی شیوه «اُطروحات» یا پاسخ‌های احتمالی یا نقضی را برگزیده است. به این معنا که او در اکثر موارد و در پاسخ اشکالات و انتقادات ضدقرآنی نظر قطعی یا دیدگاه شخصی را بیان نکرده، بلکه جواب‌ها و دیدگاه‌های متعددی را بیان می‌کند و انتخاب را برعهده خواننده می‌گذارد که مطابق مقاصد قرآنی یک جواب را قبول کند.<ref>عبدالرزاق، الشهید الصدر الثانی، ص۱۳-۱۴.</ref>
* ماوراء الفقه
{{اصلی|ماوراء الفقه}}
ماوراء الفقه: سید محمد صدر در این مجموعه آن چه که فقیه در امور ماوراءالفقه به آن نیاز دارد، به صورت فشرده در پانزده جلد فراهم آورده است. مطالب این اثر شامل: «التلقیح الصناعی»، «تبدیل الجنس»، «المخدرات» و «الریاضیات والفقه» و نیز درباره قواعد فقهی مانند «سوق‌المسلمین» و «ما یضمن بصحیحه یضمن بفاسده» است.<ref>عبدالرزاق، الشهید الصدر الثانی، ص۱۶.</ref>
 
== ویژگی آثار ==
بیشتر تألیفات و تقریرات سید محمد صدر در موضوع فقه و اصول است. رویکرد او به فقه رویکردی ترکیبی است. از یک سو فقه او فقهی سنّتی و بر مدار سنّت حوزه‌ها و سلف صالح است و از سوی دیگر به عصر خود و به نیازها و پرسش‌های پیدا و پنهان انسان معاصر توجه دارد. او در عرصه‌هایی قدم گذاشته که کمتر سابقه داشته است.


سید محمد صدر در تألیفات فقهی خود، آثاری در [[فقه استدلالی]] و کتاب‌هایی در [[فقه فتوایی]] دارد. او تعلیقه‌هایی بر کتب فقهاء گذشته دارد و به فلسفه احکام و تبیین آنها اهتمام ورزیده است.
سید محمد صدر در تألیفات فقهی خود، آثاری در [[فقه استدلالی]] و کتاب‌هایی در [[فقه فتوایی]] دارد. او تعلیقه‌هایی بر کتب فقهاء گذشته دارد و به فلسفه احکام و تبیین آنها اهتمام ورزیده است.
دغدغه پاسخ به پرسش‌ها و نیازهای نوپدید و مستحدثه را داشته است. او با تألیف دو جلد کتاب با عنوان «فقه الاخلاق» به پیوند فقه و اخلاق پرداخته و نشان داده است که زندگی براساس فقه و شریعت جدای از اخلاق و معیارهای اخلاقی نیست و بر مسلمان متشرّع لازم است هم باید و نباید فقهی را رعایت کند و هم پایبند زشت و زیبای اخلاقی باشد.
دغدغه پاسخ به پرسش‌ها و نیازهای نوپدید و مستحدثه را داشته است. او با تألیف دو جلد کتاب با عنوان «فقه الاخلاق» به پیوند فقه و اخلاق پرداخته و نشان داده است که زندگی براساس فقه و شریعت جدای از اخلاق و معیارهای اخلاقی نیست و بر مسلمان متشرّع لازم است هم باید و نباید فقهی را رعایت کند و هم پایبند زشت و زیبای اخلاقی باشد.
=== نسخه دیجیتال آثار===
مرکز تحقیقات کامپیوتری علوم اسلامی نور، مجموعه آثار سید محمد صدر را در نرم افزار «مجموعه تراث آیت الله العظمی السید الشهید محمد الصدر قدس سره» به سفارش مؤسسه المنتظر لاحیاء تراث آل الصدر گردآورده است. این نرم افزار حاوی متن کامل ۶۲ عنوان در ۹۸ جلد از آثار سید محمد صدر و دیگر منابع مرتبط با آثار ایشان، به زبان عربی و فارسی وانگلیسی در موضوع: تفسیر و علوم قرآن، اخلاق، عقاید، مهدویت، سیره و تاریخ، احکام شرعی، اصول فقه، فقه، حقوق، خانواده، زندگی‌نامه، شعر و فیزیک است. در این نرم افزار امکان دسترسی به صوت دروس، سخنرانی‌های صدر نیز امکان پذیر است.<ref>[http://noorsoft.org/fa/news/%D9%85%D8%AC%D9%85%D9%88%D8%B9%D9%87-%D8%A2%D8%AB%D8%A7%D8%B1-%D8%A2%DB%8C%D8%AA%E2%80%8C-%D8%A7%D9%84%D9%84%D9%87-%D8%A7%D9%84%D8%B9%D8%B8%D9%85%DB%8C-%D8%B4%D9%87%DB%8C%D8%AF-%D8%B5%D8%AF%D8%B1%D8%B9%D8%B1%D8%B6%D9%87-%D8%B4%D8%AF تراث آیت الله العظمی السید الشهید محمد الصدر قدس سره]</ref>


== ویژگی‌های اخلاقی ==
== ویژگی‌های اخلاقی ==