پرش به محتوا

سوره‌های مکی و مدنی: تفاوت میان نسخه‌ها

بدون خلاصۀ ویرایش
imported>Lohrasbi
بدون خلاصۀ ویرایش
imported>Lohrasbi
بدون خلاصۀ ویرایش
خط ۸۳۲: خط ۸۳۲:


== ویژگیهای سوره های مکی و مدنی ==
== ویژگیهای سوره های مکی و مدنی ==
=== ویژگی سوره های مکی ===
# هر سوره ای که در آن [[آیه سجده|سجده]] باشد؛
# هر سوره ای که در آن «کلّا» باشد؛
# هر سوره ای که با [[حروف مقطعه]]/تهجی مانند الم، الر، طسم، حم، «ق»، و «ن» آغاز شده باشد؛
# هر سوره ای که کوتاه باشد؛
# آیات مکی بیشتر به [[توحید]] و پاکسازی جامعه از بت پرستی و [[شرک]] نظر دارند؛
# تشریع و قانونگذاری در این آیات بسیار اندک است؛
# در این آیات استناد به سرگذشت و قصص انبیاء فراوان است؛
# آیات این دوره دارای اعجاز و بلاغت خیره کننده ای هستند؛
# این آیات دارای خطابهای ویژه ای مانند «یا بنی آدم» و «یا ایها الناس» می باشد.<ref> فرزاد حاجی میرزایی، مدخل مکی و مدنی، در دانشنامه قرآن و ...، ج 2، ص 2146.</ref>


=== ویژگی سوره های مدنی ===
=== ویژگی سوره‌های مکی ===
# هر سوره ای که در آن فرایض و حدود آمده باشد؛
 
# هر سوره ای که طولانی باشد؛
# [[آیه سجده|سجده]] در این سوره‌ها وجود دارد؛
# هر سوره ای که آیات آن طولانی باشد؛
# هر سوره‌ای که در آن «‌کلّا‌» باشد، مکی است؛
# بیان قوانین شهری، قضایی، اجتماعی ودولتی و قوانین جنگ و صلح مهمترین ویژگی آیات مدنی محسوب می گردد؛
# با [[حروف مقطعه]]/تهجی مانند الم، الر، طسم، حم، «‌ق »، و «‌ن‌» آغاز می‌شوند؛
# این آیات دارای خطاب «یا ایها الذین آمنوا» هستند؛
# سوره‌های مکی کوتاه هستند؛
# در این آیات به تبیین عقاید فاسد اهل کتاب و دعوت آنها به اسلام پرداخته می شود؛
# آیات مکی بیشتر به [[توحید]] و پاکسازی جامعه از بت پرستی و [[شرک]] نظر دارند؛
# تشریع و قانونگذاری در این آیات بسیار اندک است؛
# در این آیات استناد به سرگذشت و قصص انبیاء فراوان است؛
# آیات این دوره دارای اعجاز و بلاغت خیره کننده‌ای هستند؛
# این آیات دارای خطابهای ویژه‌ای مانند «‌یا بنی آدم‌» و «‌یا ایها الناس‌» می‌باشد.<ref> فرزاد حاجی میرزایی، مدخل مکی و مدنی، در دانشنامه قرآن و...، ج۲، ص۲۱۴۶.</ref>
 
=== ویژگی سوره‌های مدنی ===
 
# فرایض و حدود درر این سوره‌ها آمده است؛
# سوره‌های مدنی طولانی هستند؛
# دارای آیات طولانی هستند؛
# بیان قوانین شهری، قضایی، اجتماعی ودولتی و قوانین جنگ و صلح مهمترین ویژگی آیات مدنی محسوب می‌گردد؛
# این آیات دارای خطاب «‌یا ایها الذین آمنوا‌» هستند؛  
# در این آیات به تبیین عقاید فاسد اهل کتاب و دعوت آنها به اسلام پرداخته می‌شود؛
# بیان احوال و اقدامات منافقین و موضع مسلمانان و پیامبر(ص) در برابر آنها.
# بیان احوال و اقدامات منافقین و موضع مسلمانان و پیامبر(ص) در برابر آنها.
این ویژگیها به گونه قطعی و صددرصد نیست و برای هر کدام استثناهایی می توان یافت. مثلاً سوره بقره با اینکه به بیان قصه آدم می پردازد اما مکی نیست، در حالی که مطابق ضوابط بالا بایستی چنین باشد و سوره نصر با اینکه هم کل سوره و هم آیات آن کوتاه است و حال و هوای سوره های مکی را دارد، اما در مدینه نازل شده است.<ref> فرزاد حاجی میرزایی، مدخل مکی و مدنی، در دانشنامه قرآن و ...، ج 2، ص 2146.</ref>
 
این ویژگیها به گونه قطعی و صددرصد نیست و برای هر کدام استثناهایی می‌توان یافت. مثلاً سوره بقره با اینکه به بیان قصه آدم می‌پردازد اما مکی نیست، در حالی که مطابق ضوابط بالا بایستی چنین باشد و سوره نصر با اینکه هم کل سوره و هم آیات آن کوتاه است و حال و هوای سوره‌های مکی را دارد، اما در مدینه نازل شده است.<ref> فرزاد حاجی میرزایی، مدخل مکی و مدنی، در دانشنامه قرآن و...، ج۲، ص۲۱۴۶.</ref>


== فواید شناخت مکی و مدنی ==
== فواید شناخت مکی و مدنی ==
# کمک به تفسیر قرآن. از آنجا که فهم ظرایف و اشارات آیات رابطه تنگاتنگی با مکان مربوطه دارد، شناخت آیات مکی و مدنی برای هر مفسری ضروری است؛
 
# شناخت [[ناسخ و منسوخ]]. از آنجا که شناخت ناسخ و منسوخ -که یکی از مناقشه انگیزترین و حساسترین علوم قرآنی است- محتاج شناخت آیات سابق [= پیشین] و آیات مسبوق [= پسین] است، شناخت آیات و سوره های مکی و مدنی، مقدمه ضروری شناخت ناسخ و منسوخ است؛
# کمک به تفسیر قرآن: از آنجا که فهم ظرایف و اشارات آیات رابطه تنگاتنگی با مکان مربوطه دارد، شناخت آیات مکی و مدنی برای هر مفسری ضروری است؛  
# شناخت سیر تکاملی تشریع و قانونگذاری؛
# شناخت [[ناسخ و منسوخ]]: از آنجا که شناخت ناسخ و منسوخ -که یکی از مناقشه انگیزترین و حساسترین علوم قرآنی است- محتاج شناخت آیات سابق [= پیشین] و آیات مسبوق [= پسین] است، شناخت آیات و سوره‌های مکی و مدنی، مقدمه ضروری شناخت ناسخ و منسوخ است؛  
# آگاهی از چگونگی نزول قرآن و نیز کمک به شناخت [[اسباب نزول]] که خود از علوم قرآنی است؛
# شناخت سیر تکاملی تشریع و قانونگذاری؛  
# آگاهی از چگونگی نزول قرآن و نیز کمک به شناخت [[اسباب نزول]] که خود از علوم قرآنی است؛  
# رفع اختلافات مربوط به سیره پیامبر(ص).
# رفع اختلافات مربوط به سیره پیامبر(ص).
از دیگر مباحث غیر عمده اما ضروری، شناخت آیاتی است که در مکه نازل شده اند اما حکم آنها در مدینه لازم الاجراست و بالعکس. نیز شناخت آیاتی که در سفر و یا در حضر نازل شده اند، آیاتی که در زمستان یا تابستان نازل شده اند، آیاتی که در شب یا در روز نازل شده اند، آیات مکی شبیه به مدنی و آیات مدنی شبیه به مکی، نیز از موضوعات و مباحث این علم محسوب می گردد.<ref> فرزاد حاجی میرزایی، مدخل مکی و مدنی، در دانشنامه قرآن و ...، ج 2، ص 2146.</ref>
 
از دیگر مباحث غیر عمده اما ضروری، شناخت آیاتی است که در مکه نازل شده‌اند اما حکم آنها در مدینه لازم الاجراست و بالعکس. نیز شناخت آیاتی که در سفر و یا در حضر نازل شده‌اند، آیاتی که در زمستان یا تابستان نازل شده‌اند، آیاتی که در شب یا در روز نازل شده‌اند، آیات مکی شبیه به مدنی و آیات مدنی شبیه به مکی، نیز از موضوعات و مباحث این علم محسوب می‌گردد.<ref> فرزاد حاجی میرزایی، مدخل مکی و مدنی، در دانشنامه قرآن و...، ج۲، ص۲۱۴۶.</ref>


== پانویس ==
== پانویس ==
کاربر ناشناس