|
|
| خط ۳۶: |
خط ۳۶: |
|
| |
|
| ===همراهی نکردن بیعت‌کنندگان=== | | ===همراهی نکردن بیعت‌کنندگان=== |
| روز قبل از خروج و آغاز قیام زید، عامل یوسف بن عمر در کوفه، رهبران طوایف و بزرگان قوم و به نقلی همه مردم کوفه را در [[مسجد کوفه]] جمع کرد و دستور داد که در شهر اعلام کنند: «هر که از این دستور سرپیچی کند، حرمت از او برداشته می‌شود».<ref>طبری، تاریخ الامم و الملوک، ۱۹۶۷م، ج۷، ص۱۸۱.</ref> سپس درهای مسجد بسته شد و مردم در آنجا زندانی شدند. | | یک روز قبل از خروج و آغاز قیام زید، رهبران طوایف و بزرگان قوم به دستور عامل یوسف بن عمر در کوفه، در [[مسجد کوفه]] جمع شدند و در شهر اعلام شد که هر که از دستور سرپیچی کند، خون او مباح خواهد بود.<ref>طبری، تاریخ الامم و الملوک، ۱۹۶۷م، ج۷، ص۱۸۱.</ref> بنابر نقل منابع، در آن شب زید بن علی و یارانش، در بیابان به سر برده و شعار [[یا منصور امت|یا منصور اَمِت]] سر می‌‌داده‌اند.<ref>طبری، تاریخ الامم و الملوک، ۱۹۶۷م، ج۷، ص۱۸۲.</ref> با این حال، گرچه وقتی زید بن علی از سفر شام به کوفه رسید، با استقبال مردم و درخواست‌های قیام مواجه شد<ref>طبری، تاریخ الامم و الملوک، ۱۹۶۷م، ج۷، ص۱۶۶.</ref> و بنابر نقل شیخ مفید، همه کسانی که به دیدار او می‌رفتند، با او بیعت کردند،<ref>شیخ مفید، الارشاد، ۱۴۱۳ق، ج۲، ص۱۷۳.</ref> اما از آن تعداد، تنها ۲۸۰<ref>بلاذری، انساب الاشراف، ۱۹۷۷م، ج۳، ص۲۴۴؛ ابوالفرج اصفهانی، مقاتل الطالبیین، ۱۴۱۹ق، ص۱۳۴.</ref> و به نقلی دیگر ۳۰۰ نفر با زید بن علی همراهی کردند.<ref>بلاذری، انساب الاشراف، ۱۹۷۷م، ج۳، ص۲۴۴.</ref> |
|
| |
|
| آن شب زید و همراهانش برای حفاظت از سرما در بیابان آتش افروختند و با شعار «[[یا منصور امت|یا منصور اَمِت]]» شب را صبح کردند.<ref>طبری، تاریخ الامم و الملوک، ۱۹۶۷م، ج۷، ص۱۸۲.</ref> به گزارش منابع تاریخی از آن تعدادی که با او بیعت کرده بودند، تنها ۲۸۰ نفر<ref>بلاذری، انساب الاشراف، ۱۹۷۷م، ج۳، ص۲۴۴؛ ابوالفرج اصفهانی، مقاتل الطالبیین، ۱۴۱۹ق، ص۱۳۴.</ref> و به نقلی ۳۰۰ نفر<ref>بلاذری، انساب الاشراف، ۱۹۷۷م، ج۳، ص۲۴۴.</ref> اطراف او را گرفتند.
| | بنابر نقل طبری، روز بعد، زید وقتی با تعداد اندک یاران خود مواجه شد و از زندانی شدن بزرگان قوم در مسجد کوفه اطلاع یافت، با تأسف و ناراحتی، بیعت‌کنندگان را معذور ندانست<ref>طبری، تاریخ الامم و الملوک، ۱۹۶۷م، ج۷، ص۱۸۲.</ref> و آنان را اهل اهمال و نیرنگ خواند.<ref>طبری، تاریخ الامم و الملوک، ۱۹۶۷م، ج۷، ص۱۸۲-۱۸۳؛ ابن اعثم کوفی، الفتوح، ۱۹۹۱م، ج۸، ص۲۹۰.</ref> بنابر نقل طبری، بزرگان کوفه، پیش از آن پیمان‌شکنی مردم کوفه در برابر امام علی، امام حسن و امام حسین(ع) را به زید بن علی یادآور شده و او را از قیام بازداشته بودند.<ref>طبری، تاریخ الامم و الملوک، ۱۹۶۷م، ج۷، ص۱۶۶-۱۶۸.</ref> |
|
| |
|
| صبح‌گاه زید وقتی که دید افراد اندکی اطراف او هستند پرسید که پس مردم کجا هستند؟» گفتند: «آنان را در مسجد زندانی کرده‌اند». او با حالت تأسف و ناراحتی گفت: «به خدا سوگند این، برای آنان که با ما بیعت کرده‌اند، عذر نمی‌شود؛<ref>طبری، تاریخ الامم و الملوک، ۱۹۶۷م، ج۷، ص۱۸۲.</ref> مگر چند نفر در مسجد محصورند، پس بقیه چرا به سوی ما نمی‌آیند؟ به درستی که آنان اهل اهمال و نیرنگند.»<ref>طبری، تاریخ الامم و الملوک، ۱۹۶۷م، ج۷، ص۱۸۲-۱۸۳؛ ابن اعثم کوفی، الفتوح، ۱۹۹۱م، ج۸، ص۲۹۰.</ref>
| | بیعت‌کنندگان با زید بن علی، حدود پانزده هزار نفر از کوفیان دانسته شده است<ref>طبری، تاریخ الامم و الملوک، ۱۹۶۷م، ج۷، ص۱۷۱.</ref> که در میان آنان افرادی از بزرگان کوفه از جمله سلمة بن کهیل، نصر بن خزیمه عبسی، و معاویة بن اسحاق بن زید بن حارثه نیز حضور داشته‌اند.<ref>طبری، تاریخ الامم و الملوک، ۱۹۶۷م، ج۷، ص۱۶۷.</ref> علاوه بر این، شماری از مردم در [[مدائن]]، [[بصره]]، [[واسط]]، [[موصل]]، [[ری]] و [[گرگان]] نیز با فرستادگان زید بن علی بیعت کرده بودند.<ref>ابوالفرج اصفهانی، مقاتل الطالبیین، ۱۴۱۹ق، ص۱۳۲.</ref> اگر گفتگوی زید بن علی با سلمة بن کهیل، از بزرگان کوفه را مبنای تعداد بیعت‌کنندگان قرار دهیم، ۴۰ هزار تن با او پیمان بسته بوده‌اند.<ref>طبری، تاریخ الامم و الملوک، ۱۹۶۷م، ج۷، ص۱۶۸.</ref> در گزارش دیگری از [[ابوالفرج اصفهانی]]، از حمایت ۱۰۰ هزار جنگجو سخن گفته شده است.<ref>ابوالفرج اصفهانی، مقاتل الطالبیین، ۱۴۱۹ق، ص۱۳۲.</ref> ابوالفرج اصفهانی همچنین از کمک مالی ابوحنیفه، عالم اهل سنت و پایه‌گذار مذهب حنفی، به زید بن علی خبر داده است.<ref>ابوالفرج اصفهانی، مقاتل الطالبیین، ۱۴۱۹ق، ص۱۴۱؛ بلاذری، انساب الاشراف، ۱۹۷۷م، ج۳، ص۲۳۹.</ref> |
| | |
| ====بیعت مردم====
| |
| بنا به گزارش منابع تاریخی، هنگامی که زید بن علی از سفر [[شام]]، وارد کوفه شد، اهالی [[کوفه]] از او استقبال کردند و از او می‌خواستند تا قیام کند <ref>طبری، تاریخ الامم و الملوک، ج۷، ص۱۶۶.</ref> به گفته [[شیخ مفید]] از نزد او نمی‌رفتند تا اینکه با او [[بیعت]] می‌کردند.<ref>شیخ مفید، الارشاد، ۱۴۱۳ق، ج۲، ص۱۷۳.</ref>
| |
| | |
| زید بن علی، ده ماه در کوفه و [[بصره]] بود،<ref>ابن مسکویه، تجارب الامم، ۱۳۷۹ش، ج۳، ص۱۳۷.</ref> حدود دو ماه را در بصره ماند.<ref>طبری، تاریخ الامم و الملوک، ۱۹۶۷م، ص۱۷۱. </ref> زید در این مدت در منازل شیعیان کوفه و بصره به سر می‌برد و گاه گاهی نیز به دلایل امنیتی محل سکونتش را تغییر می‌داد.<ref>طبری، تاریخ الامم و الملوک، ۱۹۶۷م، ج۷، ص۱۷۲.</ref> مدتی از اقامتش در کوفه می‌گذشت که یوسف بن عمر از کارگزار خود در کوفه خواست زید را از کوفه اخراج کند، زید عذر آورد که با خاندان طلحه بن عبیدالله درباره مالی در مدینه اختلاف دارد از این رو چند روزی به او مهلت دادند تا اینکه به یوسف بن عمر خبر رسید شیعیان نزد زید رفت و آمد دارند او به کارگزار خود نوشت که زید را از شهر بیرون کند و اگر عذر آورد که اختلاف مالی او همچنان ادامه دارد، برای خود وکیل انتخاب کند. داود بن علی، زید را تا [[قادسیه]] یا به نقلی [[ثعلبیه]] همراهی کرد اما کوفیان در پی او آمدند و از او خواستند که به کوفه برگردد و او را حمایت خواهند کرد، زید پیمان‌شکنی آنان با امام حسین(ع) را یادآور شد آنان [[سوگند]] یاد کردند که اگر به کوفه برگردد او را تنها نخواهند گذاشت. در پی اصرار کوفیان، زید دعوت آنان را پذیرفت؛ اما داود بن علی و شماری دیگر از بزرگان کوفه، زید را از این کار باز داشته، پیمان‌شکنی کوفیان را نسبت به امام علی(ع)، [[امام حسن(ع)]] و [[امام حسین(ع)]] یادآور شدند.<ref>طبری، تاریخ الامم و الملوک، ۱۹۶۷م، ج۷، ص۱۶۶-۱۶۸.</ref>
| |
| | |
| ====بیعت‌کنندگان====
| |
| گفته‌اند حدود پانزده هزار نفر از کوفیان با او بیعت کردند.<ref>طبری، تاریخ الامم و الملوک، ۱۹۶۷م، ج۷، ص۱۷۱. </ref> در میان آنان افرادی همچون سلمة بن کهیل، نصر بن خزیمه عبسی، معاویة بن اسحاق بن زید بن حارثه، حجیه بن اجلج کندی از بزرگان کوفه بودند.<ref>طبری، تاریخ الامم و الملوک، ۱۹۶۷م، ج۷، ص۱۶۷.</ref> زید علاوه بر کوفه به دیگر شهرهای دیگر عراق و مراکز دوردست فرستادگانی را گسیل داشته بود تا برای او از مردم بیعت بگیرند و شماری در [[مدائن]]، [[بصره]]، [[واسط]]، [[موصل]]، [[ری]] و [[گرگان]] نیز با او بیعت کرده بودند.<ref>ابوالفرج اصفهانی، مقاتل الطالبیین، ۱۴۱۹ق، ص۱۳۲.</ref> از گفتگوی زید با سلمة بن کهیل به دست می‌آید که حدود ۴۰ هزار تن با او بیعت کرده بودند<ref>طبری، تاریخ الامم و الملوک، ۱۹۶۷م، ج۷، ص۱۶۸.</ref> بنا به گزارش [[ابوالفرج اصفهانی]] گروهی که در قادسیه برای بازگرداندن زید بن علی آمده بودند، از حمایت ۱۰۰ هزار جنگجو سخن می‌گفتند.<ref>ابوالفرج اصفهانی، مقاتل الطالبیین، ۱۴۱۹ق، ص۱۳۲.</ref>
| |
| | |
| برخی شخصیت‌های [[اهل سنت]] همچون [[ابوحنیفه]] نیز با زید همسو شدند. گفته شده زید نامه‌ای برای ابوحنفیه فرستاد و او را به کمک خود و جهاد بر ضد [[حکومت بنی‌امیه]] دعوت نمود، ابوحنیفه نیز برای زید کمک مالی فرستاد و با امکانات خود او را یاری داد.<ref>ابوالفرج اصفهانی، مقاتل الطالبیین، ۱۴۱۹ق، ص۱۴۱؛ بلاذری، انساب الاشراف، ۱۹۷۷م، ج۳، ص۲۳۹.</ref>
| |
|
| |
|
| ==درگیری سپاه زید و سپاه اموی== | | ==درگیری سپاه زید و سپاه اموی== |
