اثبات الوصیة للامام علی بن ابی‌طالب (مسعودی): تفاوت میان نسخه‌ها

{{جعبه اطلاعات کتاب شیعه

|نام =اثبات الوصیه للامام علی بن ابی طالب

|تصویر =اثبات الوصیه.jpg

|نویسنده = [[علی بن حسین مسعودی]]

|مترجم = [[محمد جواد نجفی]]

|ویراستار =

|به کوشش =

|ناشر = [[منشورات رضی قم]]

|محل انتشارات = قم

|تاریخ نشر = ۱۴۰۴ق

|موضوع = تاریخ زندگانی و اثبات جانشینی [[ائمه]]

|شمارگان =

|شابک =

|تعداد جلد = 1 جلد

|زبان = عربی

|فصل =

|سال =

}}

'''اثبات الوصیه للامام علی بن ابی طالب'''، نوشته [[علی بن حسین مسعودی]]

این کتاب، با هدف اثبات جانشینی [[امامان شیعه]](ع) نگاشته شده است. نویسنده بعد از اشاره به برخی از روایاتی که بر لزوم [[امامت]] تأکید دارند به شرح مختصری از زندگی انبیاء که جانشین یکدیگر می‌شدند پرداخته و بعد از زندگی [[پیامبر اسلام]](ص) نیز زندگی جانشینان وی یعنی [[امامان شیعه|امامان دوازده‌گانه]] را شرح داده است و روایاتی درباره نصوص [[امامت]] و مناقب و فضایل آنان نقل کرده‌است. این کتاب به طور خلاصه یک دوره تاریخ انبیاء، امامان، پادشاهان و خلفای معاصر با آنان را در بردارد.

علی بن حسین مسعودی، در سال ۲۸۷ق در بابل به دنیا آمد. او از نوادگان [[عبد اللّه بن مسعود]]، صحابی رسول خدا(ص)، بود و به همین دلیل به مسعودی مشهور شد.

صحت انتساب اثبات الوصیه به مسعودی، از مسائل مجادله‌آمیزی است که نتیجه آن در بحث از مذهب مسعودی تعیین کننده و تاثیرگذار است. این کتاب به سبک و سیاق سایر کتب حدیثی شیعه نگاشته شده و محتوای آن از تشیع نویسنده‌اش حکایت دارد. در منابع رجالی و تراجم‌نگاری شیعه، نویسنده اثبات الوصیه همان نویسنده [[مروج الذهب]] یعنی علی بن حسین مسعودی است.<ref>نجاشی، رجال، ص۲۵۴؛ ابن داود، رجال، ۲۴۱-۲۴۲؛ تهرانی، الذریعه، ج۱، ص۸۵، ۱۱۰؛ علامه حلی، خلاصة الاقوال، ص۱۰۰.</ref> با این حال انتساب این کتاب به مسعودی مورخ به دلیل اختلاف با سبک و روش مسعودی در دیگر آثارش، از سوی پژوهشگران معاصر مورد تردید قرار گرفته است.<ref>جعفریان، منابع تاریخ اسلام؛ شبیری زنجانی، اثبات الوصیه و مسعودی صاحب مروج الذهب، ص۲۱۷-۲۱۹؛ حمود، کتابشناسی مسعودی، ص۹۲.</ref>

[[نجاشی]] در [[رجال نجاشی|رجال]]<ref>نجاشی، رجال، ص۲۵۴.</ref>، ابن داود<ref> ابن داود، رجال، ص۲۴۱.</ref>؛ [[علامه حلی]] در [[خلاصة الاقوال]]<ref>علامه حلی، خلاصة الاقوال، ص۱۰۰</ref>، [[شهید ثانی]] در حاشیه بر خلاصة الاقوال، [[مجلسی دوم|مجلسی]] در [[بحارالانوار]]، [[ابوعلی حائری]] در [[منتهی المقال]]، [[خوانساری]] در [[روضات الجنات]]، [[محدث نوری]] در خاتمه [[مستدرک الوسائل (کتاب)|مستدرک]]<ref> نوری، مستدرک، ص۱۱۵</ref>، [[مامقانی]] در [[تنقیح المقال]] و [[آقابزرگ]] در [[الذریعه]] این کتاب را به مسعودی نسبت داده‌اند.<ref>مسعودی، اثبات الوصیه، مقدمه ص۵-۶.</ref>

هدف مؤلف آن بوده که تسلسل جانشینی را در میان انبیاء، اثبات و به امیرالمؤمنین(ع) و امامان(ع) پس از او متصل نماید. بدین جهت شرحی از زندگی پیامبران از آدم تا خاتم همراه جانشینان آنان ارائه می‌دهد.<ref>معسودی، اثبات الوصیه، شناسنامه کتاب.</ref>

این کتاب به سبک و سیاق سایر کتب حدیثی شیعه نگاشته شده است. اما مؤلف، برای مطالب خود منبعی ذکر نکرده و غالباً سلسله اسناد خود را نیاورده است. البته در قسمت دوم تا حدودی به برخی راویان اشاره کرده است، آن هم سند کاملی برای روایات به شمار نمی‌رود، بلکه فقط به چند نفر از راویان میانی اشاره می‌کند. او داستان زندگی و معجزات انبیا و ائمه را به صورت پیوسته نقل می‌کند و تنها گاهی با عبارت «روی» مطالب را از همدیگر تفکیک کرده است.

این کتاب، جریان خلقت حضرت آدم و شرح حال و [[معجزه|معجزات]] پیامبران بعد از او و تاریخ پادشاهانی که در زمان آنان بوده‌اند هر کدام را پس از دیگری تا زمان خاتم انبیاء بیان می‌کند. شرح حال و [[معجزات پیامبر|معجزات پیامبر اسلام]] و [[دوازده امام]] علیهم السّلام را با تاریخ خلفائی که با آنان همزمان بوده‌اند.

کتاب با مقدمه‌ای در خلقت و [[حدیث جنود عقل و جهل]] از [[امام صادق(ع)]] آغاز می‌شود. او ضمن نقل روایت آفرینش [[عقل]]، بر این نکته تأکید دارد که عقل اول موجود روحانی است که خداوند آفریده است.<ref>مسعودی، اثبات الوصیه، ص۶-۸.</ref> سپس به آفرینش [[جن]] و انسان اشاره کرده و اعتراض [[ملائکه]] به خلقت [[آدم ابوالبشر|آدم]] را دیدن فساد و خونریزی این دو موجود می‌داند.<ref>مسعودی، اثبات الوصیه، ص۹-۱۱.</ref> در ادامه فرود آدم به زمین، جریان هابیل و قابیل<ref>مسعودی، اثبات الوصیه، ص۱۱-۱۳.</ref>، وصایت شیث و دیگر وصایای پیغمبران را برمی‌شمارد تا اینکه وصایت به [[رسول خدا(ص)]] می‌رسد.<ref>مسعودی، اثبات الوصیه، ص۱۵-۷۶.</ref>

بخش دوم کتاب با ولادت رسول خدا(ص) آغاز شده و با ولادت [[امام مهدی(ع)|امام زمان(ع)]] پایان می‌یابد. به هنگام ذکر ولادت رسول خدا، به ذکر اجداد حضرت پرداخته و ماجرای حمله سپاه ابرهه و گفتگوی [[عبدالمطلب]] با وی را به تفصیل می‌آورد.<ref>مسعودی، اثبات الوصیه، ص۸۷-۸۹.</ref> ذکر اوصاف [[عبدالله بن عبدالمطلب|عبدالله]] از دیگر مطالب این بخش است.<ref>مسعودی، اثبات الوصیه، ص۹۰-۹۲.</ref>

در قسمت مربوط به حضرت علی(ع)، ایمان آن حضرت، حمایت [[ابوطالب]] از رسول خدا(ع)، تولد امیرالمؤمنین<ref>مسعودی، اثبات الوصیه، ص۱۱۷-۱۲۰.</ref>، پرورش حضرت نزد رسول خدا<ref>مسعودی، اثبات الوصیه، ص۱۲۲.</ref>، حوادث بعد از وفات رسول خدا<ref>مسعودی، اثبات الوصیه، ص۱۲۳-۱۲۸.</ref>، معجزات و کرامات حضرت علی(ع)<ref>مسعودی، اثبات الوصیه، ص۱۲۹-۱۳۰.</ref> و شهادت آن حضرت از دیگر مطالب این بخش است. ولادت و وصایت ائمه دیگر ([[امام حسن مجتبی]] تا [[امام حسن عسکری]] علیهم السلام) به تفصیل ذکر شده است.<ref>مسعودی، اثبات الوصیه، ص۱۳۱-۲۰۷.</ref>

بخش پایانی کتاب به تفصیل به ولادت و تاریخ آن، [[غیبت امام زمان|غیبت]] و امامت [[حضرت مهدی(ع)]] پرداخته است.<ref>مسعودی، اثبات الوصیه، ص۲۰۷-۲۳۲.</ref>

اثبات الوصیه، نخستین بار توسط علی نقی بن حبیب الله جیلانی، در دارالطباعه سید مرتضی به سال ۱۳۲۰ق/۱۲۸۱ش، به خط محمد قمی، حسب دستور میرزا محمدرضا مستوفی چاپ سنگی شده است. مکتبه حیدریه نجف، منشورات رضی قم و مکتبه مرتضویه نجف از دیگران ناشرانی هستند که این کتاب را چاپ کرده‌اند. در سال ۱۳۸۴ش انتشارات انصاریان آن را چاپ کرده است که متن آن در [[نرم افزار جامع الأحادیث ۳.۵]] [[مرکز تحقیقات کامپیوتری علوم اسلامی]] موجود است.

{{پانویس}}