عقل: تفاوت میان نسخه‌ها
←جایگاه عقل در فقه شیعه: افزایش/ تکمیل
(←جایگاه عقل در فقه شیعه: افزایش/ تکمیل) |
|||
| خط ۲۰: | خط ۲۰: | ||
به گفته [[محمدرضا مظفر]] از فقیهان قرن چهاردهم قمری، عقل در کنار [[قرآن]] و [[سنت]] و [[اجماع]]، از منابع چهارگانه استنباط [[احکام شرعی]] به شمار می‌آید.<ref>مظفر، اصول الفقه، ۱۴۳۰ق، ج۱، ۵۱.</ref> [[فقیه|فقهای]] شیعه در [[اجتهاد]]، از عقل بسیار استفاده می‌کنند. برخی از موارد استفاده از آن، در [[اصول فقه|علم اصول]] تدوین شده است. برخی از کارایی‌های عقل در فرایند استنباط [[فقه|فقهی]]، عبارت است از: | به گفته [[محمدرضا مظفر]] از فقیهان قرن چهاردهم قمری، عقل در کنار [[قرآن]] و [[سنت]] و [[اجماع]]، از منابع چهارگانه استنباط [[احکام شرعی]] به شمار می‌آید.<ref>مظفر، اصول الفقه، ۱۴۳۰ق، ج۱، ۵۱.</ref> [[فقیه|فقهای]] شیعه در [[اجتهاد]]، از عقل بسیار استفاده می‌کنند. برخی از موارد استفاده از آن، در [[اصول فقه|علم اصول]] تدوین شده است. برخی از کارایی‌های عقل در فرایند استنباط [[فقه|فقهی]]، عبارت است از: | ||
* '''منبع حکم شرعی در کنار کتاب و سنّت:''' عقل گاه به صورت مستقل، برخی از احکام شرعی را در اختیار قرار می‌دهد؛ مانند احکامی که از طریق [[حسن و قبح عقلی]] به دست می‌آید. گاهی نیز با قرارگرفتن در کنار یک [[احکام شرعی|حکم شرعی]]، حکم شرعی دیگری را اثبات می‌کند؛ مانند آنجا که با اثبات ملازمه میان یک حکم شرعی و یک حکم عقلی، به حکم شرعی جدیدی می‌رسیم. | * '''منبع حکم شرعی در کنار کتاب و سنّت:''' عقل گاه به صورت مستقل، برخی از احکام شرعی را در اختیار قرار می‌دهد؛ مانند احکامی که از طریق [[حسن و قبح عقلی]] به دست می‌آید.{{یادداشت| | ||
مستقلات عقلیه در اصطلاح اوصولیون(دانشمندان علم اصول فقه)احکام قابل درک توسط عقل، بدون نیاز به شرع است.}} گاهی نیز با قرارگرفتن در کنار یک [[احکام شرعی|حکم شرعی]]، حکم شرعی دیگری را اثبات می‌کند؛ مانند آنجا که با اثبات ملازمه میان یک حکم شرعی و یک حکم عقلی، به حکم شرعی جدیدی می‌رسیم. | |||
* '''اثبات اعتبار متون دینی:''' یکی از شرایط اعتبار [[روایات]] و عمل به محتوای آنها، این است که با حکم قطعی عقل، مخالفت نداشته باشند. برای مثال ازآنجاکه عصمت [[پیامبر(ص)]]، با دلیل عقلیِ قطعی، اثبات شده است، روایاتی که بر نفی [[عصمت]] او دلالت می‌کنند، اعتبار ندارند. | * '''اثبات اعتبار متون دینی:''' یکی از شرایط اعتبار [[روایات]] و عمل به محتوای آنها، این است که با حکم قطعی عقل، مخالفت نداشته باشند. برای مثال ازآنجاکه عصمت [[پیامبر(ص)]]، با دلیل عقلیِ قطعی، اثبات شده است، روایاتی که بر نفی [[عصمت]] او دلالت می‌کنند، اعتبار ندارند. | ||
* '''کمک به استنباط حکم شرعی از کتاب و سنت:''' برخی از قواعد [[فقه|فقهی]] که با استفاده از آنها احکام شرعی از [[قرآن|کتاب]] و [[سنت]] استنباط می‌شود، به کمک عقل، کشف می‌شود.<ref>ضیائی‌فر، «جایگاه عقل در اجتهاد»، ص۲۳۰-۲۳۴.</ref> | * '''کمک به استنباط حکم شرعی از کتاب و سنت:''' برخی از قواعد [[فقه|فقهی]] که با استفاده از آنها احکام شرعی از [[قرآن|کتاب]] و [[سنت]] استنباط می‌شود، به کمک عقل، کشف می‌شود.<ref>ضیائی‌فر، «جایگاه عقل در اجتهاد»، ص۲۳۰-۲۳۴.</ref> | ||