بابیه: تفاوت میان نسخه‌ها

[[پرونده:لوگوی بابیه.gif|بندانگشتی|160px|لوح هیکل، دستخط باب، لوگو آیین بابی]]

==زندگی باب==

{{اصلی|سید علی‌محمد باب}}

درباره زندگی [[علی محمد باب]] پیش از ادعای بابیت اطلاع دقیقی در دست نیست، جز آنکه معلوم است مدتی در آغاز جوانی در جنوب [[ایران]] به تجارت مشغول بوده و سپس به [[نجف]] رفته و نزد [[سید کاظم رشتی]] شاگردی کرده و با عقاید او خو گرفته است. البته بابیان، منکر شاگردی او نزد سید کاظم‌اند و او را «امّی» قلمداد می‌کنند.<ref>میرزاجانی، ص۱۱۰؛ کاشانی، ص۱۰-۱۱.</ref>

 

خود علی محمد باب نیز برای اینکه به مقتضای حدیثی که می‌گوید: [[امام دوازدهم|امام زمان]] از [[مکه]] ظهور خواهد کرد و رایاتش (حامیانش) از خراسان بیرون می‌آیند، عمل کرده باشد، به [[حجاز]] رفت ولی در آنجا جرأت اعلام دعوت خود را پیدا نکرد و به بوشهر بازگشت. بابیان معتقدند که وی در مکه «اظهار امر» کرد و به شریف مکه و شاه [[ایران]] و امپراتور عثمانی نامه نوشت و آنها را به اطاعت از خود فراخواند.<ref>گلپایگانی، رسائل، ص۹۴. </ref>

==دستگیر شدن باب==

اعتضادالسلطنه آورده است که باب در این مجلس صریحاً نوشته‌های خود را [[وحی]] الهی، و افصح از [[قرآن]]<ref>مثلاً نک: علی محمد باب، بیان فارسی، ص۵۴.</ref> و دین خود را ناسخ [[اسلام]] دانست<ref>اعتضادالسلطنه، ص۱۶.</ref> و وقتی نتوانست ادعای خود را اثبات کند، او را فلک کردند و وی نیز بر فراز منبر از سخنان و اعمال خود [[توبه]] کرد و همانجا بازداشت شد.

مدتی بعد به سفارش و کوشش منوچهرخان معتمدالدوله گرجی، والی [[اصفهان]]، باب وارد این شهر شد و چند ماهی را به آسودگی سپری کرد تا والی مرد. پس از این، علمای اصفهان به دربار نامه نوشتند و خواهان تنبیه علی محمد باب شدند. [[حاج میرزا آقاسی]] که خود مشرب صوفیانه داشت و نمی‌خواست نسبت به این دعاوی سخت‌گیری کند، دستور داد او را به ماکو تبعید کنند<ref>نامه حاجی میرزا آقاسی به علما در کتابخانه شماره ۱ مجلس شورای اسلامی موجود است.</ref>، اما به درخواست وزیر مختار روس، کینیاز دالگورکی - که از بروز آشوب در قفقاز بیم داشت - علی محمد را به قلعه چهریق در حدود ارومیه بردند.<ref>ایوانف، ص۲۱۲-۲۱۳.</ref>

از گزارشی که ناصرالدین میرزای ولیعهد در این باره به محمدشاه نوشته پیداست که علی محمد به رغم تکرار ادعای خود از پاسخ فروماند و در آخر هم خود را [[مسلمان]] و [[توحید|موحد]] و اهل ولایت [[ائمه(ع)|ائمه]] خواند و [[توبه]] کرد و طلب بخشایش نمود.<ref>هدایت، ج ۱۰، ص۳۱۰-۳۱۲؛ اعتضادالسلطنه، ص۱۵-۱۷، ۲۰، ۲۳؛ اصل توبه نامه که براون آن را چاپ کرده، در کتابخانه شماره ۱ مجلس شورا موجود است ؛ نیز نک: آیتی و دیگران، ص۲-۳.</ref>

 

قیام و آشوب مسلحانه‌ای که در [[خراسان]]، [[مازندران]]، [[فارس]]، [[زنجان]] و دیگر نقاط توسط بابیان پدید آمد<ref>مثلاً نک: همدانی، ۱۳۸ -۱۲۸.</ref>، دولت مرکزی را به مقابله واداشت و آنان پس از چند جنگ خونین سرکوب، و چند تن از سران بابیه کشته شدند و برخی به حبس افتادند.

===قضیه بدشت===

{{اصلی| بهاییت}}

پس از کشته شدن باب سرکوب شدیدتری نسبت به بابیه اعمال گردید و بسیاری از سران آنان به قتل رسیدند و برخی زندانی شدند. گروهی نیز به [[بغداد]] گریختند<ref>اعتضادالسلطنه، ص۷۹-۱۰۶.</ref> که از میان آنها، دو تن از همه مشهورتر شدند: یکی [[میرزا یحیی نوری]] که باب به او لقب صبح ازل داده بود و در اواخر سال ۱۲۶۸ یا اوایل ۱۲۶۹ق به بغداد رفت ؛ دیگری برادر او [[میرزا حسینعلی نوری]] که چون در زندان بود، چند ماه دیرتر به بغداد رسید و معاون و کارگزار صبح ازل شد.

در این دوره میرزا حسینعلی خود را «من یظهره الله» خواند و از برادر جدا شد و دستگاهی دیگر پدید آورد و بسیاری از بابیان به او گرویدند. دولت عثمانی هم از بیم جنگ میان دو فرقه که سخت به دشمنی می‌پرداختند، میرزا یحیی و اتباعش را به [[قبرس]]، و میرزا حسینعلی و یارانش را به [[عکا]] تبعید کرد. میرزا یحیی از آن پس فعالیت چندانی نشان نداد و فشار و تبلیغات [[بهاییت|بهائیان]] اندک اندک او و یارانش را به فراموشی افکند. وی مطابق وصیت علی محمد، متمم بیان را در ۴۷ باب به فارسی نوشت. این متمم از باب ۱۱ از واحد ۹، یعنی از آنجا که علی محمد بیان را خاتمه داد، آغاز می‌گردد. اما حسینعلی که خود را بهاءُالله می‌خواند، به فعالیت شدیدی دست زد و فرقۀ [[بهائیت]] را پدید آورد.<ref>میرزاجانی، ص۲۴۴.</ref>

۱. [[توحید]]: باب با توجه به شماره حروف نام خود و کلمه «رب»، خود را «رب الاعلی» نامید و ادعای [[ربوبیت]] و [[الوهیت]] کرد.<ref>گلپایگانی، الفرائد، ص۴۰۲.</ref>

۲. [[نبوت]]: وی که به پیروی از بنیان‌گذاران [[شیخیه]]، فیض الهی را در هدایت خلق تعطیل بردار نمی‌دانست، خود را مؤسس دوره جدید نبوت می‌خواند<ref>شاهرودی، مرآت، ۱۲۱.</ref> و [[خاتمیت]] [[پیامبر اسلام(ص)]] را خاتمیت دوره نبوت سابقه می‌نامید.{{مدرک}}

در [[کتاب بیان]] که آن را ناسخ [[قرآن]] می‌پنداشت، آورده است:

::مراد از معرفت پروردگار، معرفت مظهر اوست و آنچه در مظاهر ظاهر می‌گردد «مشیت» اوست که خالق هر چیزی است، این [[مشیت]] نقطه ظهور است و در هر دوری و کوری بر حسب آن دوره ظاهر می‌گردد. [[محمد(ص)]] نقطه «فرقان» است و علی محمد نقطه «بیان»، و هر دو یکیند. نقطه بیان عیناً همان آدم بدیع فطرت است. ظهورات را نه ابتدایی است، نه انتهایی؛ قبل از آدم(ع) هم عوالمی بوده است و پس از «من یظهره الله» هم ظهورات دیگر به طور بی‌نهایت خواهد بود. هر ظهوری اشرف از ظهور پیش و مشتمل بر آن است؛ و مشیت اولیه در هر ظهوری، اقوی و اکمل از ظهور قبل است.<ref>باب، بیان عربی، ص۳-۱۰، بیان فارسی، ص۵۰، ۸۱-۸۲.</ref>

مراد باب از این سخن آن است که وی موجودی «ازلی» است که در دورانهای مختلف به مظاهر گوناگون ظاهر می‌شود و او همان [[آدم]] و [[حضرت نوح|نوح]] و [[حضرت ابراهیم|ابراهیم]] و [[حضرت موسی|موسی]](ع) و سایر پیامبران است. وی ظهور کسی را که از او به «من یظهره الله» تعبیر می‌کرد، بشارت داده، و او را اشرف و اعظم از خود شمرده است.<ref> باب، بیان عربی، ۱۱ بب، بیان فارسی ۳۰ بب. </ref>

از این گفته‌ها معلوم می‌شود که علی محمد خود را در ردیف پیامبران پیشین و بلکه برتر از آنان دانسته است و از برخی سخنانش بیش از این هم برمی‌آید.<ref>مثلاً نک: میرزاجانی، ص۲۴۴.</ref>

 

۴. [[مهدویت]]: وی ابتدا خویشتن را «باب» و «ذِکْر» نامید.<ref>اسلمنت، بهاء الله و عصر جدید، ص۱۸.</ref> اما بعدها در کتاب  ''دلائل سبعه'' به صراحت دعوی مهدویت کرد. دعوی بابیت و مهدویت او در منابع بابیه به صراحت تکرار و بر آن تأکید شده است. میرزا جانی کاشانی آورده است:

:::: نشانه‌های «حجت و امام منتظر» که [[سید کاظم رشتی|سیدکاظم رشتی]] بیان کرده، همه بر علی محمد راست می‌آید و وی در آغاز مرتبه بابیت مخصوصه آثاری داشت و در ۱۲۶۰ق خود را [[قائم]] و حجت خواند و بابیت را به ملاحسین بشرویه‌ای تفویض کرد.<ref>میرزاجانی، ص۱۰۲-۱۰۶.</ref>

۱.عدم جواز تدریس و تحصیل غیر از کتاب بیان: «لایجوز التدریس فی کتب غیر البیان».<ref>علی محمد باب؛ بیان فارسی؛ ص۱۳۰.</ref> باب دستور فرمود که تدریس و تحصیل همه کتب غیر از کتاب بیان ایشان جایز نیست! در ادامه حضرت ایشان دستور می‌دهد که کلیه کتب علمی در هر رشته‌ای، باید به طور کلی نابود شوند؛ مگر در ترویج امر وی باشد!<ref>علی محمد باب؛ بیان فارسی؛ ص۱۹۸.</ref> البته باب احکامی مترقی در ترویج علم هم داشته‌اند، مثلاً گفته‌اند: «واجب است که هر نفسی برای وارثان خود، نوزده ورق کاغذ سفید لطیف، [[ارث]] باقی گذارد!».<ref> باب؛ بیان فارسی؛ ص۲۷۴.</ref>

۲. عدم جواز شکستن تخم مرغ: «و لاتضربن البیضه علی شئی یضیع مافیه قبل ان یطبخ، هذا ما قدجعل الله رزق نقطة الاولی فی ایام القیامه من عنده لعلکم تشکرون»: (تخم مرغ را قبل از آنکه بپزید، به جایی نزنید؛ چراکه آنچه درونش است ضایع می‌شود(اشاره به شکستن!) و خداوند تخم مرغ را روزی نقطه الاولی(باب) قرار داده است، شاید که سپاسگزار باشید).<ref> باب؛ بیان عربی؛ باب خامس بعد العشر، ص۴۲.</ref>

۳. قتل غیر مومنین: «هرگاه از پیروان، کسی به سلطنت رسید، احدی را غیر از مؤمنین (به باب) روی زمین نگذارند».<ref>باب؛ بیان فارسی؛ الباب السادس و العشر من الواحد السابع، ص۲۶۲.</ref>

۴. ازدیاد نسل از هر طریق: «اگر کسی نتوانست همسر خود را باردار کند، اذن دهد که از دیگری باردار شود، مشروط به آنکه شخص ثالث ایمان به باب داشته باشد».<ref>باب؛ بیان فارسی؛ الباب الخامس و العشر من الواحد الثامن، ص۱۹۸.</ref>

۵. [[خمس]] یک سوم است: «واعلموا انما غنمتم من شیء فأنّ للذکر ثلثه» دلیل باب این است که [[سهم امام]] به من می‌رسد. در حالیکه سهم امام نصف خمس است و نصف خمس، عُشر می‌شود نه ثلث.<ref>باب، ایقان؛ ص۱۲۲. </ref>

۶. همه چیز پاک است جز منکرین باب: تمام اشیاء پاک هستند جز کسانی که به باب اعتقاد ندارند.<ref>باب، بیان عربی، ص۴۷.</ref>

۷.[[روزه]]: در بابیه روزه ۱۹ روز است که نوزدهمین ماه آنان [[واجب]] است و [[عید فطر|عید فطرشان]]، [[عید نوروز]] است.<ref> باب، بیان، باب۱۸.</ref>

۸. [[نماز]]: [[نماز جماعت]]، [[حرام]] است فقط در [[نماز میت]] مومنین باید اجتماع کنند اما قصد فرادا نمایند.<ref>باب، بیان فارسی، ص۳۲۴.</ref>

۹. جواز [[ربا]]<ref>باب، بیان، باب۱۸.</ref>

برخی از کتاب‌های او عبارتند از: پنج شأن، دلائل السّبعة، صحیفه عدلیه، تفسیر سوره کوثر، تفسیر سوره بقره، قیوم الأسماء، کتاب الرّوح. آثار وی، غالباً به زبان عربی و مملو از اغلاط صرفی و نحوی است.

[[حسن مصطفوی]]،‌ [[تفسیر قرآن|مفسر]] و [[مجتهد|فقیه]] شیعی قرن پانزدهم قمری، در کتاب «محاکمه و بررسی در عقاید و احکام و آداب و تاریخ باب و بهاء» ده اصل کلی و اساسی [[اسلام]] را نام می‌برد و می‌گوید هر یک از این ده اصل، در بطلان و بی‌پایه و جعلی بودن بابیت و [[بهائیت]] کافی است.<ref>مصطفوی، محاکمه و بررسی در عقاید و احکام و آداب و تاریخ باب و بهاء،‌ مرکز نشر آثار علامه مصطفوی، ج۱، ص۱۳.</ref> این ده اصل عبارتند از: [[خاتمیت]] و باقی بودن دین اسلام تا [[قیامت|روز قیامت]]، [[امام مهدی عجل الله تعالی فرجه|امام مهدی(عج)]] امام دوازدهم، [[نبوت]]، [[توحید]] و [[الوهیت]]، توقیفی بودن [[عبادت|عبادات]]، قیامت، نبوت و [[پیامبر امی|امی بودن]]، نبوت و درستی، کتاب آسمانی و عدم تناقض در دین. وی نخست توضیحی درباره هر یک از این اصول ارائه می‌کند و سپس از طریق آنها، به نقد بابیت و بهائیت می‌پردازد.<ref>نگاه کنید به مصطفوی، محاکمه و بررسی در عقاید و احکام و آداب و تاریخ باب و بهاء،‌ مرکز نشر آثار علامه مصطفوی، ج۱، ص۱۴-۲۰۵.</ref>  

از جمله نقدهای وارد شده بر بابیه، تناقضات موجود در سخنان باب است. به گفته علامه مصطفوی، سید باب در هر موضوعی که سخنی گفته، سخنانش متناقض بوده و مانند افراد دروغگو و جنایتکار، پیوسته مضطرب و متزلزل و پریشان‌حال است.<ref>نگاه کنید به مصطفوی، محاکمه و بررسی در عقاید و احکام و آداب و تاریخ باب و بهاء،‌ مرکز نشر آثار علامه مصطفوی، ج۱، ص۲۰۶.</ref> علی‌محمد باب نخست ادعای بابیت و رکنیت و نیابت از [[سید کاظم رشتی]] و سپس ادعای [[نبوت]] کرده و کتاب بیان را می‌نویسد و [[قرآن]] را [[نسخ|منسوخ]] می‌داند. وی پس از آن، ادعای [[ربوبیت]] و [[الوهیت]] کرده، اما در [[تبریز]] از گفته‌های خویش [[توبه]] می‌کند.<ref>نگاه کنید به مصطفوی، محاکمه و بررسی در عقاید و احکام و آداب و تاریخ باب و بهاء،‌ مرکز نشر آثار علامه مصطفوی، ج۱، ص۲۰۷.</ref>

#پسر او حاجی محمدخان کرمانی هم ۳ رساله، از جمله الشمس المضیئه و تقویم العوج، در رد بابیه و اثبات عقاید شیخیه نگاشت.<ref>گلپایگانی، کشف الغطاء، ص۵۳-۵۴؛ کرمانی، محمد، ص۲-۳.</ref>

#ملاعبدالرسول مدنی کاشانی هم کتابی در رد بابیه به نام الرد علی البابیه و البهائیه نگاشت که در بردارنده عقاید و نظرات علمای شیعه درباره [[امام مهدی]](ع) و علامتهای [[ظهور]] در پاسخ به باب است.<ref>مدنی کاشانی، ص۲۷- ۳۸.</ref>

#کتاب السیف التتار فی دفع شبهات الکفار از عبدالله مامقانی، از رؤسای شیخیه.<ref>مدنی کاشانی، ص۲۲- ۳۸.</ref>

#رساله در ردّ بابیه از میرزا یحیی ارومی که منتخبی است از اسرار العقاید یکی از قدیمی‌ترین آثار در این زمینه است.

*حاجی میرزاجانی کاشانی، نقطة الکاف، لیدن، ۱۳۲۸/۱۹۱۰.

*کسروی، احمد، بهاییگری، تهران، ۱۳۲۲ش.