۱۷٬۲۲۳
ویرایش
عبدالجواد جودی خراسانی: تفاوت میان نسخه‌ها
جز
بدون خلاصۀ ویرایش
Shamsoddin (بحث | مشارکتها) (صفحه‌ای جدید حاوی «عبدالجواد جودی خراسانی، شاعر مرثیه‌سرای قرن سیزدهم. {{جا:ویرایش}} ==...» ایجاد کرد) |
Shamsoddin (بحث | مشارکتها) جزبدون خلاصۀ ویرایش |
||
| خط ۱: | خط ۱: | ||
عبدالجواد جودی خراسانی، شاعر مرثیه‌سرای قرن سیزدهم. | عبدالجواد جودی خراسانی، شاعر مرثیه‌سرای قرن سیزدهم. | ||
{{در دست ویرایش ۲|ماه=نوامبر|روز=۱۹|سال=۲۰۱۴|چند = 2}} | {{در دست ویرایش ۲|ماه=نوامبر|روز=۱۹|سال=۲۰۱۴|چند = 2}} | ||
==لقب== | ==لقب== | ||
وی متخلص به جودی و معروف به جودی خراسانی یا عَنبرانی است و به اعتبار اینكه در دوران او، میرزا لقب عمومی شاعران بوده، میرزای جودی هم خوانده شده است | وی متخلص به جودی و معروف به جودی خراسانی یا عَنبرانی است و به اعتبار اینكه در دوران او، میرزا لقب عمومی شاعران بوده، میرزای جودی هم خوانده شده است.<ref>جودی، مقدمه ساعدی، ص ده؛ ریاضی، ص 283</ref> از زندگی وی اطلاع چندانی در دست نیست. همین قدر می‌دانیم كه از مردم عنبران (روستایی در سه كیلومتری طرقبه مشهد) بوده، در جوانی به مشهد رفته و دكان قنادی باز كرده<ref>گلشن آزادی، ص 190</ref> و از همین طریق معیشت خود را تأمین می‌كرده است. | ||
قنادی و خانه جودی محل آمدوشد مرثیه‌خوانانی بود كه برای شنیدن سروده‌های او جمع می‌شدند و از او تقاضا می‌كردند تا سروده‌های تازه‌اش را در اختیار آنان بگذارد | قنادی و خانه جودی محل آمدوشد مرثیه‌خوانانی بود كه برای شنیدن سروده‌های او جمع می‌شدند و از او تقاضا می‌كردند تا سروده‌های تازه‌اش را در اختیار آنان بگذارد.<ref> جودی، مقدمه ساعدی، ص یازده</ref> | ||
==مرثیه برای اهل بیت== | ==مرثیه برای اهل بیت== | ||
جودی علاقه فراوانی به اهل بیت پیامبر علیهم‌السلام و سرودن مرثیه برای آنان داشت. او هنگام خواندن این مرثیه‌ها گریه می‌كرد و دیگران را هم به گریستن دعوت می‌نمود | جودی علاقه فراوانی به اهل بیت پیامبر علیهم‌السلام و سرودن مرثیه برای آنان داشت. او هنگام خواندن این مرثیه‌ها گریه می‌كرد و دیگران را هم به گریستن دعوت می‌نمود. <ref>رجوع کنید به همانجا؛ مروّج‌الاسلام، ج 1، ص 154، پانویس 1</ref> | ||
مرثیه‌های او در مردم خراسان شور و هیجانی به‌پا می‌كرد و كوچك و بزرگ آنها را می‌خواندند و از بر می‌كردند. مداحان اهل‌بیت نیز اشعار او را در مجالس حسینی می‌خواندند | مرثیه‌های او در مردم خراسان شور و هیجانی به‌پا می‌كرد و كوچك و بزرگ آنها را می‌خواندند و از بر می‌كردند. مداحان اهل‌بیت نیز اشعار او را در مجالس حسینی می‌خواندند<ref>جودی، مقدمه ساعدی، ص دوازده</ref> اشتغال جودی به مرثیه‌سرایی و عامه‌پسند بودن اشعارش باعث شد كه فضلا و خواص به شعر او تمایلی نداشته باشند، چنان كه عبدالجواد ادیب نیشابوری (متوفی 1344) در باره وی گفته است كه شهرت مرثیه‌سرایی جودی، مقام ادبی او را تحت‌الشعاع قرار داده است .<ref>جودی، مقدمه ساعدی، ص دوازده؛ ارمغان ، سال 11، ش 5، ص 396</ref> | ||
جودی با اینكه در روزگار خود در ردیف شاعران بزرگ بود، با قنادی روزگار می‌گذراند و برخلاف بسیاری از شاعران زمان خود، هرگز به مدح بزرگان و صاحب‌منصبان نپرداخت (جودی، همان مقدمه، ص یازده و نیز رجوع کنید به ص سیزده، شعر میرزاعباسعلی اختر طوسی). میرزاعباسعلی اخترطوسی (متوفی 1335)، یكی از دوستان و نزدیكان جودی، قطعه‌ای در مرثیه و مادّه‌تاریخ وفات او سروده و در ضمن آن به بعضی از احوال و اخلاق او اشاره كرده است (مروّج‌الاسلام، همانجا؛ جودی، همان مقدمه، ص سیزده؛ گلشن آزادی، همانجا). مطابق با این قطعه، جودی در 1302 درگذشته است (جودی، مقدمه ساعدی، همانجا، مقدمه آصفی، ص بیست؛ آقابزرگ طهرانی، ج 9، قسم 1، ص 209؛ خراسانی، ص 706). گلشن آزادی در صد سال شعر خراسان (ص 191) و ریاضی در دانشوران خراسان (ص 283)، با آنكه مصراع مادّه‌تاریخ را ذكر كرده‌اند، سال وفات جودی را 1301 نوشته‌اند، كه اشتباه است. قبر جودی در حرم امام رضا علیه‌السلام در مقبره‌ای در صحن نو، نزدیك مقبره شیخ‌بهائی است (مُروّج‌الاسلام؛ جودی، مقدمه آصفی، همانجاها؛ خراسانی، همانجا). | جودی با اینكه در روزگار خود در ردیف شاعران بزرگ بود، با قنادی روزگار می‌گذراند و برخلاف بسیاری از شاعران زمان خود، هرگز به مدح بزرگان و صاحب‌منصبان نپرداخت (جودی، همان مقدمه، ص یازده و نیز رجوع کنید به ص سیزده، شعر میرزاعباسعلی اختر طوسی). میرزاعباسعلی اخترطوسی (متوفی 1335)، یكی از دوستان و نزدیكان جودی، قطعه‌ای در مرثیه و مادّه‌تاریخ وفات او سروده و در ضمن آن به بعضی از احوال و اخلاق او اشاره كرده است (مروّج‌الاسلام، همانجا؛ جودی، همان مقدمه، ص سیزده؛ گلشن آزادی، همانجا). مطابق با این قطعه، جودی در 1302 درگذشته است (جودی، مقدمه ساعدی، همانجا، مقدمه آصفی، ص بیست؛ آقابزرگ طهرانی، ج 9، قسم 1، ص 209؛ خراسانی، ص 706). گلشن آزادی در صد سال شعر خراسان (ص 191) و ریاضی در دانشوران خراسان (ص 283)، با آنكه مصراع مادّه‌تاریخ را ذكر كرده‌اند، سال وفات جودی را 1301 نوشته‌اند، كه اشتباه است. قبر جودی در حرم امام رضا علیه‌السلام در مقبره‌ای در صحن نو، نزدیك مقبره شیخ‌بهائی است (مُروّج‌الاسلام؛ جودی، مقدمه آصفی، همانجاها؛ خراسانی، همانجا). | ||
| خط ۱۷: | خط ۱۷: | ||
دیوان جودی در حدود سه هزار بیت (شامل قصیده، مثنوی، مرثیه و نوحه‌های سینه‌زنی) است و بارها چاپ شده است (گلشن آزادی، ص190). آقابزرگ طهرانی نیز از دیوان و مقتل فارسی جودی خراسانی یاد كرده (همانجا) و گفته است كه او را نباید با جودی تبریزی، صاحب مراثی فارسی به‌نام الدر المنثور، اشتباه گرفت (ج 5، ص 286). | دیوان جودی در حدود سه هزار بیت (شامل قصیده، مثنوی، مرثیه و نوحه‌های سینه‌زنی) است و بارها چاپ شده است (گلشن آزادی، ص190). آقابزرگ طهرانی نیز از دیوان و مقتل فارسی جودی خراسانی یاد كرده (همانجا) و گفته است كه او را نباید با جودی تبریزی، صاحب مراثی فارسی به‌نام الدر المنثور، اشتباه گرفت (ج 5، ص 286). | ||
جودی غزلهای خوبی هم می‌سروده است (گلشن آزادی، ص 192). قصاید او بیشتر در مدح پیامبر اسلام، امام حسین علیه‌السلام و میلاد امام علی علیه‌السلام و نیز عید غدیر است. قصیده هفت كوكب او در مدح و منقبت رسول اكرم، معروف است | جودی غزلهای خوبی هم می‌سروده است (گلشن آزادی، ص 192). قصاید او بیشتر در مدح پیامبر اسلام، امام حسین علیه‌السلام و میلاد امام علی علیه‌السلام و نیز عید غدیر است. قصیده هفت كوكب او در مدح و منقبت رسول اكرم، معروف است.<ref>رجوع کنید به جودی، ص 6ـ12، 17ـ20</ref> گفتنی است كه بیشتر قصاید مدحی او به رثای خاندان پیامبر ختم می‌شود. وی حتی در پایان قصایدی كه به مناسبت میلاد حضرت علی و عید غدیر سروده، مرثیه‌سرایی كرده است. <ref>رجوع کنید به همان، ص 18ـ20</ref> | ||
==متأثر از سعدی و حافط== | ==متأثر از سعدی و حافط== | ||
| خط ۲۴: | خط ۲۴: | ||
در بخشی از دیوان جودی به نام «از مدینه تا مدینه»، وقایع قیام حسین علیه‌السلام با زبان شعر لحظه به لحظه تصویر شده است ( رجوع کنید به همان، ص 289ـ535)، البته این بخش از حیث استنادات تاریخی ارزش چندانی ندارد و هدف شاعر بیشتر مرثیه‌سرایی و شرح صحنه‌های تأثرآور بوده است. | در بخشی از دیوان جودی به نام «از مدینه تا مدینه»، وقایع قیام حسین علیه‌السلام با زبان شعر لحظه به لحظه تصویر شده است ( رجوع کنید به همان، ص 289ـ535)، البته این بخش از حیث استنادات تاریخی ارزش چندانی ندارد و هدف شاعر بیشتر مرثیه‌سرایی و شرح صحنه‌های تأثرآور بوده است. | ||
دیوان جودی، نخستین بار در 1299 به امر ناصرالدین‌شاه (حك: 1264ـ1313) و به‌همت میرزاسعیدخان مؤتمن‌الملك (نیابت تولیت آستان قدس) در چاپخانه سنگی آستان قدس، به خط میرزاشفیع اعتمادالتولیه، چاپ شد و در 1303 در مشهد تجدید چاپ گردید | دیوان جودی، نخستین بار در 1299 به امر ناصرالدین‌شاه (حك: 1264ـ1313) و به‌همت میرزاسعیدخان مؤتمن‌الملك (نیابت تولیت آستان قدس) در چاپخانه سنگی آستان قدس، به خط میرزاشفیع اعتمادالتولیه، چاپ شد و در 1303 در مشهد تجدید چاپ گردید<ref>گلشن آزادی، ص 191</ref> دیوان جودی در 160 صفحه در 1310 در تهران به‌چاپ رسید<ref>آقابزرگ طهرانی، ج 9، قسم 1، ص 209</ref> آصفی<ref>رجوع کنید به جودی، مقدمه، ص نوزده</ref> از كامل‌ترین نسخه دیوان او، معروف به نسخه محمدرضا (متخلص به صفا و ملقب به سلطان‌الكتاب)، نام برده كه در 1306 در تهران چاپ شده است. | ||
==پانویس== | |||
{{پانویس|3}} | |||
==منابع== | ==منابع== | ||
آقابزرگ | * آقابزرگ طهرانی | ||
* ارمغان، سال 11، ش 5 (مرداد 1309) | |||
* عبدالجواد جودی، دیوان، چاپ مهدی آصفی، [تهران]1372 ش؛ | |||
* محمدهاشم خراسانی، منتخب التواریخ، تهران: انتشارات علمیه اسلامیه، [بی‌تا.]؛ | |||
* غلامرضا ریاضی، دانشوران خراسان، مشهد 1336 ش؛ | |||
* علی‌اكبر گلشن آزادی، صد سال شعر خراسان، به‌كوشش احمد كمالپور، مشهد 1373 ش؛ | |||
* علی‌اكبر مروّج الاسلام، كرامات رضویه: بیان حكایات كسانیكه متوسل بحضرت رضا صلوات‌اللّه علیه شده‌اند، مشهد 1370ـ1379 ش. | |||