توبه: تفاوت میان نسخه‌ها

توبه به معنای «بازگشت» است.<ref>رجوع کنید به الصحاح جوهری؛ ابن‌منظور، لسان العرب، ذیل «توب»</ref> این کلمه در قرآن گاه برای انسان به کار رفته است و گاه برای خدا که در این موارد با حرف اضافه‌های متفاوت به کار می‌رود. این فعل وقتی برای انسان به کار می‌رود «تابَ إلَی اللهِ» به معنای بازگشت بنده از [[گناه]] به سوی خداوند است.<ref>برای نمونه رجوع کنید به مجمع البیان طبرسی؛ محمدحسین طباطبائی، المیزان، ذیل مائده‌: ۷۴؛ اعراف‌: ۱۴۳؛ هود: ۳</ref> و وقتی درباره خداوند به کار می‌رود («تابَ اللهُ عَلَیهِ») به معنای غفران و بخشش خداوند نسبت به بنده و دادن توفیق توبه به اوست.{{یادداشت|{{متن قرآن|فَتَلَقَّی آدَمُ مِنْ رَبِّهِ کلِماتٍ فَتابَ عَلَیهِ إِنَّهُ هُوَ التَّوَّابُ الرَّحیمُ|ترجمه=آنگاه [[حضرت آدم|آدم]] کلماتی را از پروردگارش فرا گرفت و [خداوند] توبۀ او را پذیرفت. به راستی او خود بسیار توبه پذیر مهربان است.|سوره=بقره|آیه=۳۷}}}}<ref>اساس البلاغه زَمَخْشَری‌، ج۱، ص۸۴؛ ابن‌منظور، لسان العرب ذیل توبه؛ مرتضی زبیدی، تاج العروس، ۱۴۱۴ق، ذیل «توب»</ref>

توبه و واژگان هم ریشه آن ۸۷ مرتبه در [[قرآن]] به کار رفته‌اند و نهمین سورۀ آن نیز [[سوره توبه|توبه]] نام دارد. قرآن پذیرش توبه را مخصوص کسانی می‌داند که در اثر نادانی کار ناشایستی انجام داده‌اند ولی به محض توجه توبه کرده‌اند،{{یادداشت|{{متن قرآن|إنَّمَا التَّوْبَةُ عَلَی اللَّهِ لِلَّذینَ یعْمَلُونَ السُّوءَ بِجَهالَةٍ ثُمَّ یتُوبُونَ مِنْ قَریبٍ فَأُولئِک یتُوبُ اللَّهُ عَلَیهِمْ وَ کانَ اللَّهُ عَلیماً حَکیماً|ترجمه=توبه، نزد خداوند، تنها برای کسانی است که از روی نادانی مرتکب گناه می‌شوند، سپس به زودی توبه می‌کنند اینانند که خدا توبهشان را میپذیرد، و خداوند دانای حکیم است.|سوره=۴|آیه=۱۷}}}} اما توبه کسانی که تا لحظه [[مرگ]] به کارهای ناشایست ادامه داده و هنگام مرگ به دنبال توبه هستند را مقبول نمی‌داند.{{یادداشت|{{متن قرآن|وَ لَیسَتِ التَّوْبَةُ لِلَّذینَ یعْمَلُونَ السَّیئاتِ حَتَّی إِذا حَضَرَ أَحَدَهُمُ الْمَوْتُ قالَ إِنِّی تُبْتُ الْآنَ وَ لاالَّذینَ یمُوتُونَ وَ هُمْ کفَّارٌ أُولئِک أَعْتَدْنا لَهُمْ عَذاباً أَلیماً|ترجمه=و توبه کسانی که گناه می‌کنند، تا وقتی که مرگ یکی از ایشان دررسد، میگوید: «اکنون توبه کردم»، پذیرفته نیست و [نیز توبه] کسانی که در حال کفر میمیرند، پذیرفته نخواهد بود، آنانند که برایشان عذابی دردناک آماده کردهایم.|سوره=۴|آیه=۱۸}}}}