صله رحم: تفاوت میان نسخهها
بدون خلاصۀ ویرایش
Khoshnoudi (بحث | مشارکتها) بدون خلاصۀ ویرایش |
|||
خط ۱۱: | خط ۱۱: | ||
صله رحم را به معنای ارتباط و دیدار با خویشاوندان و کمک به آنها دانستهاند.<ref>لغت نامه دهخدا، ج۷، ص۱۰۵۱۹؛ طاهری خرم آبادی، صلة الرحم و قطیعتها، ص۱۲، مؤسسه نشر اسلامی، ۱۴۰۷ق</ref> از صله رحم در مباحثی چون [[هبه|هدیه]]، [[ازدواج]] و [[شهادت (فقه)|شهادت دادن]] (در دادگاه) و... سخن به میان آمده است. | صله رحم را به معنای ارتباط و دیدار با خویشاوندان و کمک به آنها دانستهاند.<ref>لغت نامه دهخدا، ج۷، ص۱۰۵۱۹؛ طاهری خرم آبادی، صلة الرحم و قطیعتها، ص۱۲، مؤسسه نشر اسلامی، ۱۴۰۷ق</ref> از صله رحم در مباحثی چون [[هبه|هدیه]]، [[ازدواج]] و [[شهادت (فقه)|شهادت دادن]] (در دادگاه) و... سخن به میان آمده است. | ||
برخی از نامها و صفات [[خداوند]] مانند رحمان و رحیم از نظر واژگانی و معنایی با «رَحِم»، همریشهاند. در یک [[حدیث قدسی]] آمده است: «من خدای رحمان هستم؛ رَحِم را خلق کردم و نام آن را از نام خود گرفتم؛ پس هر کس صله رحم کند او را به رحمت خویش متصل سازم و هر کس قطع رحم کند، او را از رحمت خویش دور نمایم».<ref>أنا الرحمنُ خلقتُ الرَّحم و شققتُ لها اسماً من اسمی فَمَن وَصَلَها وَصَلْتُه وَ مَنْ قَطَعَها قَطَعْتُه؛ بحارالانوار ج۴۷ ص۱۸۷</ref> | برخی از نامها و صفات [[خدا|خداوند]] مانند رحمان و رحیم از نظر واژگانی و معنایی با «رَحِم»، همریشهاند. در یک [[حدیث قدسی]] آمده است: «من خدای رحمان هستم؛ رَحِم را خلق کردم و نام آن را از نام خود گرفتم؛ پس هر کس صله رحم کند او را به رحمت خویش متصل سازم و هر کس قطع رحم کند، او را از رحمت خویش دور نمایم».<ref>أنا الرحمنُ خلقتُ الرَّحم و شققتُ لها اسماً من اسمی فَمَن وَصَلَها وَصَلْتُه وَ مَنْ قَطَعَها قَطَعْتُه؛ بحارالانوار ج۴۷ ص۱۸۷</ref> | ||
=== محدوده خویشاوندان === | === محدوده خویشاوندان === | ||
خط ۳۰: | خط ۳۰: | ||
* '''عالمان دینی:''' منابع دینی به صله و ارتباط با عالمان دینی هم توصیه کرده و پاداش فراوانی برای این ارتباط بیان کردهاند.<ref>حضرت رسول اکرم(ص) فرمودند: مَا مِن مُوْمِنٍ یقْعُدُ سَاعَة عِنْدَ العَالِم الاَّ نَاداه رَبُّه : جَلَسْتَ الی حَبِیبِی وَعِزَّتِی و جَلاَلِی لاَسْکنْتُک الجَنَّة مَعَه : هر مومنی یک ساعت در نزد عالم بنشیند خداوند او را ندا میکند: در نزد حبیب من نشستی و من قسم به عزّت و جلال خودم تو را در بهشت با او همنشین میگردانم. و نیز فرمودند: حُضُورُ مَجْلِس عَالِم، أفْضَل مِن حُضُورِ أَلْف جَنَازَة، وَ مِن عِیادَة ألْف مَرِیض، وَ مِن قِیام ألْف لَیلَة، وَ مِن صِیام ألْف یوْم ؛ ان اللهَ یُطَاع بِالعِلْم، ویُعْبَدُ بِالعِلْم، وَ خَیرُ الدُّنْیا وَ الا خِرَة مَع العِلْم : حاضر شدن در مجلس عالِم، از حضور در هزار [[تشییع جنازه]] ، و از عیادت هزار مریض، و از [[احیا|شب زنده داری]] هزار شب، و [[روزه]] گرفتن در هزار روز بالاتر است ؛ زیرا [[عبادت]] و اطاعت خدا در سایه علم انجام میگیرد، وخیر دنیا و [[آخرت]] وابسته به علم است.»</ref> | * '''عالمان دینی:''' منابع دینی به صله و ارتباط با عالمان دینی هم توصیه کرده و پاداش فراوانی برای این ارتباط بیان کردهاند.<ref>حضرت رسول اکرم(ص) فرمودند: مَا مِن مُوْمِنٍ یقْعُدُ سَاعَة عِنْدَ العَالِم الاَّ نَاداه رَبُّه : جَلَسْتَ الی حَبِیبِی وَعِزَّتِی و جَلاَلِی لاَسْکنْتُک الجَنَّة مَعَه : هر مومنی یک ساعت در نزد عالم بنشیند خداوند او را ندا میکند: در نزد حبیب من نشستی و من قسم به عزّت و جلال خودم تو را در بهشت با او همنشین میگردانم. و نیز فرمودند: حُضُورُ مَجْلِس عَالِم، أفْضَل مِن حُضُورِ أَلْف جَنَازَة، وَ مِن عِیادَة ألْف مَرِیض، وَ مِن قِیام ألْف لَیلَة، وَ مِن صِیام ألْف یوْم ؛ ان اللهَ یُطَاع بِالعِلْم، ویُعْبَدُ بِالعِلْم، وَ خَیرُ الدُّنْیا وَ الا خِرَة مَع العِلْم : حاضر شدن در مجلس عالِم، از حضور در هزار [[تشییع جنازه]] ، و از عیادت هزار مریض، و از [[احیا|شب زنده داری]] هزار شب، و [[روزه]] گرفتن در هزار روز بالاتر است ؛ زیرا [[عبادت]] و اطاعت خدا در سایه علم انجام میگیرد، وخیر دنیا و [[آخرت]] وابسته به علم است.»</ref> | ||
* '''برادران دینی:''' در رتبه بعد صله با برادران دینی مطرح شده است: اِنّما المِؤمنونَ إخوةٌ.<ref>حجرات/۱۰</ref> [[امام صادق(ع)]] فرمود: مؤمنان برادران یکدیگر و فرزندان یک پدر و مادرند؛ اگر یکی از آنها ناراحت باشد دیگران به خاطر او شب را نمیخوابند.<ref>کافی، ج۲، ۱ص۱۶۵</ref> | * '''برادران دینی:''' در رتبه بعد صله با برادران دینی مطرح شده است: اِنّما المِؤمنونَ إخوةٌ.<ref>حجرات/۱۰</ref> [[امام صادق علیهالسلام|امام صادق(ع)]] فرمود: مؤمنان برادران یکدیگر و فرزندان یک پدر و مادرند؛ اگر یکی از آنها ناراحت باشد دیگران به خاطر او شب را نمیخوابند.<ref>کافی، ج۲، ۱ص۱۶۵</ref> | ||
==جایگاه و اهمیت== | ==جایگاه و اهمیت== | ||
صله رحم از آموزههای مورد توجه در [[آیات]] و [[ حدیث|روایات]] است. سفارش به رعایت حرمت خویشاوندی و انفاق مالی به آنها را در آیات متعددی از [[قرآن]] میتوان دید: | صله رحم از آموزههای مورد توجه در [[آیه|آیات]] و [[ حدیث|روایات]] است. سفارش به رعایت حرمت خویشاوندی و انفاق مالی به آنها را در آیات متعددی از [[قرآن]] میتوان دید: | ||
* {{متن قرآن|وَاتَّقُوا اللهَ الَّذِی تَسَاءَلُونَ بِهِ وَالْأَرْحَامَ ۚ إِنَّ اللهَ کانَ عَلَیکمْ رَقِیبًا|ترجمه=بترسید از خدایی که به نام او از یکدیگر در خواست میکنید و از قطع خویشاوندیها پروا کنید که خدا مراقب شما است.|سوره=[[سوره نساء|نساء]]|آیه=۱}} | * {{متن قرآن|وَاتَّقُوا اللهَ الَّذِی تَسَاءَلُونَ بِهِ وَالْأَرْحَامَ ۚ إِنَّ اللهَ کانَ عَلَیکمْ رَقِیبًا|ترجمه=بترسید از خدایی که به نام او از یکدیگر در خواست میکنید و از قطع خویشاوندیها پروا کنید که خدا مراقب شما است.|سوره=[[سوره نساء|نساء]]|آیه=۱}} | ||
خط ۱۲۲: | خط ۱۲۲: | ||
اسلام در رابطه با خویشاوندان [[کافر]] و [[شرک|مشرکی]] که دشمن [[اسلام]] و ستیزهجو هستند سفارش به صله رحم نکرده است. قرآن در این باره میفرماید: «پیامبر و پیروان او نباید برای مشرکان هرچند خویشاوندان آنها باشند از خدا آمرزش طلبند».<ref>. توبه، ۱۱۳، «ما کانَ لِلنَّبِی وَ الَّذینَ آمَنُوا أَنْ یسْتَغْفِرُوا لِلْمُشْرِکینَ وَ لَوْ کانُوا أُولی قُرْبی مِنْ بَعْدِ ما تَبَینَ لَهُمْ أَنَّهُمْ أَصْحابُ الْجَحیمِ»؛ ر.ک، طباطبائی، محمد حسین، المیزان، ج ۹ و ۱۰، ص۲۸۲، منشورات ذوی القربی، بیجا، بیتا.</ref> بدیهی است آمرزش خواستن، [[استغفار]] کردن و دعا کردن، از مصادیق صله رحم محسوب میشود. | اسلام در رابطه با خویشاوندان [[کافر]] و [[شرک|مشرکی]] که دشمن [[اسلام]] و ستیزهجو هستند سفارش به صله رحم نکرده است. قرآن در این باره میفرماید: «پیامبر و پیروان او نباید برای مشرکان هرچند خویشاوندان آنها باشند از خدا آمرزش طلبند».<ref>. توبه، ۱۱۳، «ما کانَ لِلنَّبِی وَ الَّذینَ آمَنُوا أَنْ یسْتَغْفِرُوا لِلْمُشْرِکینَ وَ لَوْ کانُوا أُولی قُرْبی مِنْ بَعْدِ ما تَبَینَ لَهُمْ أَنَّهُمْ أَصْحابُ الْجَحیمِ»؛ ر.ک، طباطبائی، محمد حسین، المیزان، ج ۹ و ۱۰، ص۲۸۲، منشورات ذوی القربی، بیجا، بیتا.</ref> بدیهی است آمرزش خواستن، [[استغفار]] کردن و دعا کردن، از مصادیق صله رحم محسوب میشود. | ||
در سوره توبه، [[حضرت ابراهیم]] برای عمویش استغفار کرد و یکی از موارد صله رحم را انجام داد، ولی بعد از این که متوجه شد او دشمن [[خدا]] است از او [[تبری|بیزاری]] جست و با او [[قطع رحم]] کرد.<ref>. توبه ۱۱۴، «وَ ما کانَ اسْتِغْفارُ إِبْراهیمَ ِلأَبیهِ إِلاّ عَنْ مَوْعِدَهٍ وَعَدَها إِیاهُ فَلَمّا تَبَینَ لَهُ أَنَّهُ عَدُوُّ للهِ تَبَرَّأَ مِنْهُ إِنَّ إِبْراهیمَ َلأَوّاهٌ حَلیمٌ»؛ ممتحنه، ۴، «قَدْ کانَتْ لَکُمْ أُسْوَهٌ حَسَنَهٌ فی إِبْراهیمَ وَ الَّذینَ مَعَهُ إِذْ قالُوا لِقَوْمِهِمْ إِنّا بُرَآؤُا مِنْکُمْ وَ مِمّا تَعْبُدُونَ مِنْ دُونِ اللهِ کَفَرْنا بِکُمْ وَ بَدا بَینَنا وَ بَینَکُمُ الْعَداوَهُ وَ الْبَغْضاءُ أَبَدًا حَتّی تُؤْمِنُوا بِاللهِ وَحْدَهُ إِلاّ قَوْلَ إِبْراهیمَ ِلأَبیهِ َلأَسْتَغْفِرَنَّ لَکَ وَ ما أَمْلِکُ لَکَ مِنَ اللهِ مِنْ شَی ءٍ رَبَّنا عَلَیکَ تَوَکَّلْنا وَ إِلَیکَ أَنَبْنا وَ إِلَیکَ الْمَصیرُ». «و استغفار ابراهیم برای پدرش [عمویش آزر]، فقط به خاطر وعدهای بود که به او داده بود (تا وی را به سوی ایمان جذب کند)، امّا هنگامی که برای او روشن شد که وی دشمن خدا است، از او بیزاری جست به یقین، ابراهیم مهربان و بردبار بود».</ref> | در سوره توبه، [[ابراهیم (پیامبر)|حضرت ابراهیم]] برای عمویش استغفار کرد و یکی از موارد صله رحم را انجام داد، ولی بعد از این که متوجه شد او دشمن [[خدا]] است از او [[تبری|بیزاری]] جست و با او [[قطع رحم]] کرد.<ref>. توبه ۱۱۴، «وَ ما کانَ اسْتِغْفارُ إِبْراهیمَ ِلأَبیهِ إِلاّ عَنْ مَوْعِدَهٍ وَعَدَها إِیاهُ فَلَمّا تَبَینَ لَهُ أَنَّهُ عَدُوُّ للهِ تَبَرَّأَ مِنْهُ إِنَّ إِبْراهیمَ َلأَوّاهٌ حَلیمٌ»؛ ممتحنه، ۴، «قَدْ کانَتْ لَکُمْ أُسْوَهٌ حَسَنَهٌ فی إِبْراهیمَ وَ الَّذینَ مَعَهُ إِذْ قالُوا لِقَوْمِهِمْ إِنّا بُرَآؤُا مِنْکُمْ وَ مِمّا تَعْبُدُونَ مِنْ دُونِ اللهِ کَفَرْنا بِکُمْ وَ بَدا بَینَنا وَ بَینَکُمُ الْعَداوَهُ وَ الْبَغْضاءُ أَبَدًا حَتّی تُؤْمِنُوا بِاللهِ وَحْدَهُ إِلاّ قَوْلَ إِبْراهیمَ ِلأَبیهِ َلأَسْتَغْفِرَنَّ لَکَ وَ ما أَمْلِکُ لَکَ مِنَ اللهِ مِنْ شَی ءٍ رَبَّنا عَلَیکَ تَوَکَّلْنا وَ إِلَیکَ أَنَبْنا وَ إِلَیکَ الْمَصیرُ». «و استغفار ابراهیم برای پدرش [عمویش آزر]، فقط به خاطر وعدهای بود که به او داده بود (تا وی را به سوی ایمان جذب کند)، امّا هنگامی که برای او روشن شد که وی دشمن خدا است، از او بیزاری جست به یقین، ابراهیم مهربان و بردبار بود».</ref> | ||
==صله رحم در فرهنگ ایرانیان== | ==صله رحم در فرهنگ ایرانیان== | ||
صله رحم در فرهنگ ایرانیان جایگاه برجستهای دارد که نمود آن را در دید و بازدیدهای [[عید نوروز]]<ref>صادقی، علی، جایگاه نوروز در فرهنگ ایران، با تأکید بر دید و بازدید و صلۀ رحم. | صله رحم در فرهنگ ایرانیان جایگاه برجستهای دارد که نمود آن را در دید و بازدیدهای [[نوروز|عید نوروز]]<ref>صادقی، علی، جایگاه نوروز در فرهنگ ایران، با تأکید بر دید و بازدید و صلۀ رحم. | ||
</ref> و سایر اعیاد مذهبی یا ملی، شبنشینیهای زمستان، دور هم جمعشدنهای [[ازدواج]] و [[مرگ|وفات]]، پاگشاکردنها و تولدها و افطاریهای [[ رمضان |ماه رمضان]] و سرزدن به بیمار و... به وضوح میتوان دید. | </ref> و سایر اعیاد مذهبی یا ملی، شبنشینیهای زمستان، دور هم جمعشدنهای [[ازدواج]] و [[مرگ|وفات]]، پاگشاکردنها و تولدها و افطاریهای [[ رمضان |ماه رمضان]] و سرزدن به بیمار و... به وضوح میتوان دید. | ||