حرم عسکریین: تفاوت میان نسخه‌ها

در سال‌های ۱۳۸۴ و ۱۳۸۶ ش. قسمت‌هایی از حرم عسکریین در دو انفجار تخریب شد. پس از این حملات تروریستی، بارگاه و ضریح این دو امام در دست بازسازی و نوسازی قرار گرفت.

حرم عسکریین در مرکز سامرا قرار دارد. این شهر در کرانه شرقی رود [[دجله]]، در میان راه [[بغداد]] [[تکریت]] واقع شده است. در حال حاضر، این شهر مرکز استان صلاح الدین است که از شرق به استان تمیم (کرکوک)، از شمال به نینوا، از غرب به استان الانبار و از جنوب به بغداد محدود می‌شود. سامراء در ۱۲۰ کیلومتری شمال بغداد قرار دارد.<ref>قائدان، عتبات عالیات عراق، ص۱۹۳</ref>

* تعمیراتی از طرف سلطان [[شیخ حسن جلایری]] در سال ۷۵۰ق. صورت گرفت که عبارت بود از: زینت نمودن ضریح و ساختن قبه و مأذنه.

* در اواخر [[صفویه]] به خاطر عدم توجه و مراقبت خدام آتش شمع در چوب‌های ضریح و صندوق قبور اثر کرد و بخش‌هایی از حرم سوخت. در زمان سلطنت [[شاه سلطان حسین صفوی]] در ۱۱۰۶ق [[ضریح]] از فولاد ساخته شد و حرم و رواق سنگ‌فرش شد.<ref> نیلفروشان، زمین آسمانی، ص۳۱۵-۳۲۰</ref> در نسخه خطی شماره ۱۶۳۶۲ [[کتابخانه آستان قدس رضوی]] که مجموعه‌ای متعلق به [[آقا جمال خوانساری]] است تاریخ این بازسازی [[سال ۱۱۰۹ هجری قمری|۱۱۰۹ق]] ثبت شده است.<ref>آقا جمال، نسخه خطی شماره ۱۶۳۶۲، ص۲۴۵-۲۴۶ به نقل از واثقی، ماده تاریخ دو تعمیر حرم عسکریین، ص۱۸۹-۱۹۰.</ref>

* آقامیرزا محمد عسکری طهرانی تعمیراتی را بر حرمین عسکریین انجام داد که عبارتند از: نقره کردن درب‌های حرم و رواق و تهیه ۲۴ زوج در از چوب ساج جهت اطراف قبه؛ ۱۲ درب از داخل و ۱۲ درب از خارج به جای پنجره‌های قدیم جهت تهویه و روشنایی حرم. همچنین به دستور [[آیت الله بروجردی]] ساخت دو باب حمام و [[حسینیه]] جهت سکونت زوار صورت گرفت.<ref>نیلفروشان، زمین آسمانی، ص۳۱۵-۳۲۰</ref>

در دو طرف گنبد دو گلدسته بزرگ به ارتفاع ۳۶ قرار داشت. برای نخستین بار، الناصر، خلیفه عباسی، در ۶۰۶ق دو مناره برای حرم ساخت. این دو مناره در دورۀ [[ناصر الدین شاه]] توسط [[عبدالحسین تهرانی]] (شیخ العراقین) تعمیر و بازسازی شدند و قسمت‌های بالای آن را حاج علی اصفهانی کهربایی در ۱۳۸۷ق به طلا آراست.<ref>قائدان، عتبات عالیات عراق، ص۲۰۹۲۰۸</ref>

سقف و دیوار رواق‌های حرم یک شکل است و همه به دست هنرمندان ایرانی و با هزینه حاج علی نقی کاشانی آینه کاری شده است. رواق جنوبی نیز زمان [[میرزای شیرازی]] آینه کاری شده و ده متر ارتفاع دارد. مقابل درِ جنوبی حرم، ایوان مستطیل شکلی قرار دارد که دیوارهای آن با کاشی‌های زیبا توسط هنرمندان ایرانی تزیین شده است. این ایوان ۳۳ متر طول و ده متر عرض دارد که در قسمت جنوبی صحن واقع است و از شمال به رواق جنوبی حرم وصل می‌شود. وسط ایوان، قسمت شمال آن، ایوان کوچک دیگری قرار دارد که از آثار دوران [[آل بویه]] است. این ایوان وسط درِ ورودی رواق حرم واقع است. کف ایوان یاد شده با سنگ مرمر فرش شده و دیواره‌ها تایک متری از سنگ مرمر پوشیده‌اند. در دو طرف این ایوان نیز دو مناره ساخته شده است. کف رواق‌ها و ایوان‌ها نیز سنگ‌های مرمر است. این سنگ‌ها در ۱۳۸۱ق با سنگ‌های مرغوب ایتالیایی عوض شد. ساختمان حرم و رواق‌ها از سه جهت به صحن‌بزرگ و وسیعی محاط است و ضلع بیرونی آن ۶۲ ایوان کوچک دارد.<ref>قائدان، عتبات عالیات عراق، ص۲۰۸۲۰۷</ref>

صحن سوم؛ به نام صحن الغیبه ۶۴ متر طول و ۶۱/۵ متر عرض دارد. در دوران اخیر، دیوار صحن‌ها را برداشته و دو سر صحن را به هم وصل کردند. چهار در نیز در آن تعبیه شد که یکی از آن‌ها را سلطان عبدالحمید عثمانی ساخته است. بر روی سر در مقابل ایوان، ساعتی نصب شده است.<ref>قائدان، عتبات عالیات عراق، ص۲۰۸</ref>

در ۱۳۷۵ق / ۱۳۳۵ش، هنرمندان اصفهانی ضریح زیبایی از طلا و نقره ساختند که استاد محمد صنیع خاتم از جمله آن هنرمندان بود. این ضریح روی چهار قبر مطهر نصب شد. طول این ضریح ۵/۳ و عرض شش گوشه آن ۲۶ متر بود. اطراف آن دارای هفده دهنه شبکه و دو درِ ورودی از طلا و نقره برای راه یابی به داخل بود. روی ضریح شش گلدان طلا و میان آن‌ها تاج‌های طلا قرار داشت. در گوشه‌های بالای ضریح اسماء الهی نوشته شده و حاوی سه ردیف کتیبه بود.<ref>قائدان، عتبات عالیات عراق، ص۲۰۴۲۰۳</ref>

این صندوق و ضریح در دو انفجار سال‌های اخیر تخریب شدند و ساخت صندوق و ضریح جدید در [[قم]] به اتمام رسیده است.<ref>[http://www.tabnak.ir/fa/news/352489 بازسازی حرم امامین عسکریین]</ref>

* [[نرجس خاتون]]: قبر نرجس خاتون همسر [[امام حسن عسکری(ع)]] و مادر [[حضرت مهدی(ع)]]، در پشت مرقد امام حسن عسکری(ع) قرار گرفته است.<ref>مقدس، راهنمای اماکن زیارتی و سیاحتی در عراق، ص۳۰۹</ref>

* [[حکیمه دختر امام جواد|حکیمه خاتون]]: قبر حکیمه دختر [[امام جواد(ع)]] و عمه امام حسن عسکری(ع)، پایین پا و چسبیده به ضریح عسکریین است.<ref>مقدس، راهنمای اماکن زیارتی و سیاحتی در عراق، ص۳۱۰</ref>

* [[حدیث (مادر امام حسن عسکری)|حُدیث]]: مادر امام حسن عسکری(ع) پس از فوت در خانه مسکونی خود، (آستان عسکریین) به خاک سپرده شد.<ref>قائدان، عتبات عالیات عراق، ص۲۰۵</ref>

* [[حسین بن علی الهادی]]: حسین بن علی الهادی(ع) از زاهدان و عابدان روزگار بود و به امامت برادر خود اعتراف داشت. او نیز در حرم عسکریین مدفون است.<ref>مقدس، راهنمای اماکن زیارتی و سیاحتی در عراق، ص۳۱۰</ref>

* [[جعفر کذاب|ابوعبداللّٰه جعفر بن علی]](جعفر کذاب): ابو عبداللّٰه جعفر فرزند امام علی النقی(ع) را پس از فوت، در خانه پدرش، همان جا که امام هادی دفن است، به خاک سپردند.<ref>قائدان، عتبات عالیات عراق، ص۲۰۶</ref>

* [[سمانه مغربیه]]: سمانه یا سمانه مغربیه، مادر امام هادی(ع) در خانه امام هادی(ع) از دنیا رفت و در همان جا، کنار فرزندش، دفن شد.<ref>قائدان، عتبات عالیات عراق، ص۲۰۶</ref>

* [[ابوهاشم جعفری]]: داوود بن قاسم فرزند اسحاق بن عبداللّٰه بن جعفر بن ابی طالب و از نواده‌های [[جعفر طیار]] است. قبر او در داخل ضریح و آستان عسکریین قرار دارد.<ref>قائدان، عتبات عالیات عراق، ص۲۰۶</ref>

سرداب غیبت از زیارتگاه‌های شیعیان در شهر سامرا است. سرداب که در شمال غربی حرم عسکریین قرار دارد بخشی از خانه مسکونی امام حسن عسکری(ع) بود که در آن به عبادت می‌پرداخت و پس از او محل سکونت امام زمان(عج) بوده است. این محل قداست و احترام ویژه‌ای نزد شیعیان دارد.<ref>مقدس، راهنمای اماکن زیارتی و سیاحتی در عراق، ص۳۱۱۳۱۰</ref>

در گذشته، مکان سرداب فضای محدود و بسته‌ای بود که تعداد کمی از زائران موفق به ادای [[نماز]] و [[زیارت]] در آن مکان می‌شدند اما در حال حاضر زیر زمین صحن حرم مطهر در مجاورت این سرداب به مسجد بزرگی تبدیل شده که صدها زائر می‌توانند در آن مکان همزمان به  [[نماز]] و عبادت مشغول گردند.<ref>[http://qom.haj.ir/Default.aspx?tabid=238 مرقد مطهر امامین عسکریین]</ref>

شیعیان سرداب را محل زندگی حضرت حجت ندانسته و معتقدند امام زمان(عج) در طول دوران غیبت، میان مردم بوده در مجامع شرکت می‌کند و بر امور عالم نظارت دارد نه اینکه تا زمان [[ظهور]] در سرداب مخفی شده باشد. [[سید محسن امین]] می‌نویسد: این توهمی فاسد است که برخی می‌پندارند حضرت مهدی(عج) در این سرداب است، جز این نیست که تبرک به این مکان تنها برای تبرک به آثار صالحین است. زیرا سه تن از امامان شیعه در این مکان زندگی کرده‌اند.<ref>علوی، راهنمای مصور سفر زیارتی عراق، ص۴۱۲</ref>

در [[۲۳ خرداد]] ۱۳۸۶ ش. تروریستها ساعت سه بامداد، وارد حرم شده و پس از درگیری با محافظان حرم، اقدام به بمبگذاری در سراسر حرم نمودند. در نتیجه انفجار این بمبها گلدسته سمت راست و چپ حرم به طور کامل تخریب شد.

پس از این حادثه کار بازسازی و ساخت گنبد حرم شروع شد و سال ۱۳۹۴ به پایان رسید<ref>[http://www.farsnews.com/13940607000446 عملیات بازسازی گنبد حرم امامین عسکریین به اتمام رسید]</ref>. این گنبد با بیش از ۲۳ هزار خشت طلا پوشانده شده است. ضریح حرم نیز به همت آیت الله [[سید علی سیستانی]] ساخته شده است. تمامی هزینه‌های این پروژه که حدود ۷۰ کیلو طلا، ۴۵۰۰ کیلوگرم نقره، ۱۱۰۰ کیلوگرم مس و ۱۱ تن چوب ساج (با دوام بالغ بر ۳۰۰ سال) استفاده شده است، بر عهده دفتر این مرجع تقلید بوده است.<ref>[http://www.tabnak.ir/fa/news/352489 بازسازی حرم امامین عسکریین]</ref> ستاد بازسازی عتبات عالیات نیز در نوسازی و بازسازی حرم عسکریین مشارکت دارد.<ref>[http://fa.atabat.org/view/3014/ فعالیت‌های عتبات عالیات در سامرا]</ref>

ساخت ضریح عسکریین نیز از سال ۸۹ در ایران آغاز و پس از دوسال به اتمام رسید. در ساخت این ضریح حدود چهار تن و نیم نقره و بیش از ۶۰ کیلو طلا استفاده شده است. ضریح عسکریین در بهمن ۱۳۹۵ به سامرا منتقل شد و در [[۴ اردیبهشت]] ۱۳۹۶ش از آن رونمایی گردید.<ref>[http://fa.abna24.com/news/%d8%a7%d8%ae%d8%a8%d8%a7%d8%b1-%d8%a2%d8%b3%db%8c%d8%a7%db%8c-%d8%ba%d8%b1%d8%a8%db%8c-%d9%88-%d8%ae%d8%a7%d9%88%d8%b1%d9%85%db%8c%d8%a7%d9%86%d9%87/%d8%b1%d9%88%d9%86%d9%85%d8%a7%db%8c%db%8c-%d8%a7%d8%b2-%d8%b6%d8%b1%db%8c%d8%ad-%d8%ad%d8%b1%d9%85-%d9%85%d8%b7%d9%87%d8%b1-%d8%a7%d9%85%d8%a7%d9%85%db%8c%d9%86-%d8%b9%d8%b3%da%a9%d8%b1%db%8c%db%8c%d9%86%d8%b9-%d8%a8%d8%af%d9%88%d9%86-%d8%a7%d9%86%d8%ac%d8%a7%d9%85-%d8%aa%d8%b4%d8%b1%db%8c%d9%81_718915.html خبرگزاری ابنا- رونمایی از ضریح حرم مطهر امامین عسکریین(ع)]</ref>