پرش به محتوا

محمد بن یعقوب کلینی: تفاوت میان نسخه‌ها

جز
خنثی‌سازی ویرایش 368920 توسط Hasaninasab (بحث)
imported>Hasaninasab
جز (اصلاح سال وفات شیخ کلینی)
imported>Hasaninasab
جز (خنثی‌سازی ویرایش 368920 توسط Hasaninasab (بحث))
خط ۱۱: خط ۱۱:
| کشور تولد = [[ایران]]
| کشور تولد = [[ایران]]
| محل زندگی =[[ری]]، [[قم]]، [[بغداد]]
| محل زندگی =[[ری]]، [[قم]]، [[بغداد]]
| تاریخ وفات =[[سال ۳۲۹ هجری قمری|۳۲۹ق]]
| تاریخ وفات =[[سال ۳۲۸ هجری قمری|۳۲۸ق]]
| شهر وفات =[[بغداد]]
| شهر وفات =[[بغداد]]
| محل دفن =[[بغداد]]
| محل دفن =[[بغداد]]
خط ۲۸: خط ۲۸:
| وب‌گاه رسمی =
| وب‌گاه رسمی =
}}
}}
'''محمد بن یعقوب بن اسحاق کلینی رازی''' معروف به '''ثقةالاسلام کلینی''' (درگذشت [[سال ۳۲۹ هجری قمری|۳۲۹ق]])، از محدثان بزرگ [[شیعه]] و مؤلف کتاب [[کافی]] از معتبرترین مجموعه [[روایت|روایی]] [[شیعه]] و از [[کتب اربعه]] به حساب می‌آید. او در زمان [[غیبت صغرا]]ی [[امام مهدی]](ع) به دنیا آمده و با برخی محدثان که بدون واسطه از [[امام عسکری(ع)]] یا [[امام هادی]](ع) حدیث شنیده‌اند، ملاقات کرده است. گفته‌اند که کلینی در نقل حدیث دقت بسیاری داشته است. [[ابن قولویه]]، [[محمد بن علی ماجیلویه قمی]]، [[احمد بن محمد زراری]] از جمله شاگردان اویند.
'''محمد بن یعقوب کلینی''' معروف به '''ثقةالاسلام کلینی''' (درگذشت [[سال ۳۲۸ هجری قمری|۳۲۸ق]])، از محدثان بزرگ [[شیعه]] و مؤلف کتاب [[کافی]] از معتبرترین مجموعه [[روایت|روایی]] [[شیعه]] و از [[کتب اربعه]] به حساب می‌آید. او در زمان [[غیبت صغرا]]ی [[امام مهدی]](ع) به دنیا آمده و با برخی محدثان که بدون واسطه از [[امام عسکری(ع)]] یا [[امام هادی]](ع) حدیث شنیده‌اند، ملاقات کرده است. گفته‌اند که کلینی در نقل حدیث دقت بسیاری داشته است. [[ابن قولویه]]، [[محمد بن علی ماجیلویه قمی]]، [[احمد بن محمد زراری]] از جمله شاگردان اویند.


== خاندان کلینی ==
== زندگی‌نامه ==
برخی از اعضای خاندان کلینی از عالمان دینی بوده‌اند. پدرش [[یعقوب بن اسحاق]]، از علمای عصر خویش بوده و در دوره [[غیبت صغری]] می‌زیسته است.<ref>قمی، سفینة البحار، ج۲، ص۴۹۵</ref> ابوالحسن علی بن محمد معروف به «[[علان رازی]]» دایی کلینی است و [[محمد بن عقیل کلینی]]، احمد بن محمد و محمد بن احمد همگی از خاندان کلینی و از علما و بزرگان شیعه به شمار می‌روند.<ref>خوانساری، روضات الجنات، ج۶، ص۱۰۸</ref>
محمد بن یعقوب بن اسحاق کلینی رازی در حدود سال ۲۵۵ قمری در روستای [[کلین|كُلَین]] از توابع [[ری]] متولد شد.{{مدرک}}{{یادداشت|بحرالعلوم احتمال داده که کلینی بخشی از حیات امام حسن عسکری(ع) را درک کرده است. ر.ک به: بحرالعلوم، الفوائد الرجالیه، ۱۳۶۳ش، ج۳، ص۳۳۶. ولی آیت الله خویی معتقد است ولادت او پس از شهادت امام عسکری(ع) و در زمان امام زمان(عج) بوده است.خویی، معجم رجال الحدیث، ۱۴۱۳ق، ج۱۹، ص۵۸}} پدرش [[یعقوب بن اسحاق]]، از علمای عصر خویش بوده و در دوره [[غیبت صغری]] می‌زیسته است.<ref>قمی، سفینة البحار، ج۲، ص۴۹۵</ref> ابوالحسن علی بن محمد معروف به «[[علان رازی]]» دایی کلینی است و [[محمد بن عقیل کلینی]]، احمد بن محمد و محمد بن احمد همگی از خاندان کلینی و از علما و بزرگان شیعه به شمار می‌روند.<ref>خوانساری، روضات الجنات، ج۶، ص۱۰۸</ref>


== زمان و مکان ولادت ==
کلینی در [[ری]] که مرکز برخورد آرا و اندیشه‌های فرق [[اسماعیلیه|اسماعیلی]]، [[حنفیه]]، [[شافعی]] و [[امامیه]] بود، در کنار تحصیل علم و آشنایی با اندیشه‌های دیگر مذاهب، تصمیم گرفت که به نوشتن احادیث بپردازد. او در محضر ابوالحسن [[محمد بن اسدی کوفی‌]] [[حدیث]] آموخت.<ref>غفار، الکلینی و الکافی، ۱۴۱۶ق، ص۱۷۹</ref> وی سپس برای تکمیل علم حدیث راهی [[قم]] شد و با محدثانی که از زبان [[امام عسکری]](ع) یا [[امام هادی]](ع) بدون واسطه حدیث شنیده بودند ملاقات کرد و از محضر استادان بزرگی بهره برد.{{مدرک}} کلینی در سال ۳۲۷ق و دو سال پیش از پایان عمرش عازم بغداد، که آن زمان یکی از مراکز بزرگ علمی بود، شده است.<ref>غفار، الکلینی و الکافی، ۱۴۱۶ق، ص۲۶۴ - ۲۶۷</ref>
علی رغم پاره‌ای ابهامات درباره محل و تاریخ دقیق تولد کلینی، برخی از شرح‌حال‌نویسان مسلّم دانسته‌اند که او در روستای [[کلین|كُلَین]] از توابع [[ری]] متولد شده است. درباره زمان ولادت وی برخی قراین تاریخی نشان می‌دهد که او کمی پیش یا پس از ولادت [[امام زمان]] (عج) یعنی در حدود سال ۲۵۵ قمری ولادت یافته و در عصر [[غیبت صغری]] می‌زیسته است. [[سید محمدمهدی بحرالعلوم|بحرالعلوم]] احتمال داده که کلینی بخشی از حیات [[امام حسن عسکری]](ع) را درک کرده است<ref>بحرالعلوم، الفوائد الرجالیه، ۱۳۶۳ش، ج۳، ص۳۳۶</ref> ولی [[آیت الله خویی]] معتقد است ولادت او پس از [[شهادت]] امام عسکری(ع) و در زمان امام زمان(عج) بوده است.<ref>خویی، معجم رجال الحدیث، ۱۴۱۳ق، ج۱۹، ص۵۸</ref>


== اسما و القاب ==
کلینی در [[شعبان]] سال [[سال ۳۲۹ هجری قمری|۳۲۹ق]] ([[سال تناثر نجوم|سال تَناثُر نجوم]]) مصادف با شروع [[غیبت کبری]] [[امام زمان (عج)]] در [[بغداد]] در ۷۰ سالگی از دنیا رفت.<ref>مدرس، ریحانة الادب، ۱۳۶۹ش، ج۸، ص۸۰</ref> محمد بن جعفر حسنی معروف به [[ابو قیراط]] بر جنازه کلینی [[نماز میت|نماز]] خواند. بدن او در باب کوفه به خاک سپرده شد.<ref>نجاشی، رجال نجاشی، ۱۴۱۶ق، ص۳۷۸.</ref> <ref>طوسی، الفهرست، ۱۴۱۷ق، ص۲۱۰ و ۲۱۱.</ref>
کتب رجالی و شرح حال نویسانی که به زندگانی کلینی پرداخته‌اند از وی با عناوین ابوجعفر، محمد بن یعقوب، ابن اسحاق، ثقة الاسلام، رازی، سِلسِلی و بغدادی نام برده‌اند.<ref>غفار، الکلینی و الکافی، ۱۴۱۶ق، ص۱۲۴ و ۱۲۵</ref> وی اولین دانشمند اسلامی است که عنوان «[[ثقة الاسلام]]» را به خود اختصاص داده است. به سبب تقوا، علم و فضیلت او، مردم در رفع مشکلات دینی و گرفتن فتوا به وی مراجعه می‌کردند.<ref>مدرس، ریحانة الادب، ۱۳۶۹ش، ج۵، ص۷۹</ref> سلسلی را از آن جهت به وی نسبت می‌دهند که وی به [[بغداد]] در «درب السلسله» واقع در باب کوفه سکنی گزید.<ref>مرتضی زبیدی، تاج العروس، ۱۴۱۴ق، ج۱۸، ص۴۸۲</ref>


== آموختن حدیث و هجرت به قم ==
مرقد کلینی اکنون در محوطه مسجد آصفیه، در ساحل شرقی رود دجله (در مرکز بغداد امروزی) جنب مدرسه نظامیه (مستنصریه قدیم) قرار دارد. نام اصلی این مسجد، جامع الصفوی یا مسجد صفوی بوده است که عثمانیان آن را به آصفیه تغییر دادند.  مرقد کلینی در سال‌های اخیر بازسازی شده است و در [[محرم ]] سال [[۱۴۳۶ ق]] در طی مراسمی، پایان بازسازی قبر شیخ کلینی و پرده‌برداری از ضریح نقره‌ای آن که توسط هنرمندان [[اصفهان|اصفهانی]] ساخته شده است ،انجام گردید.<ref>[http://fa.abna24.com/service/middle/archive/2014/10/31/648206/story.html پرده برداری از ضریح شیخ کلینی]</ref>
کلینی در [[ری]] که مرکز برخورد آرا و اندیشه‌های فرق [[اسماعیلیه|اسماعیلی]]، [[حنفیه]]، [[شافعی]] و [[امامیه]] بود، در کنار تحصیل علم و آشنایی با اندیشه‌های دیگر مذاهب، تصمیم گرفت که به نوشتن احادیث بپردازد. او در محضر ابوالحسن [[محمد بن اسدی کوفی‌]] که ساکن ری بود [[حدیث]] آموخت.<ref>غفار، الکلینی و الکافی، ۱۴۱۶ق، ص۱۷۹</ref> وی سپس برای تکمیل علم حدیث راهی [[قم]] شد. او با محدثانی که از زبان [[امام عسکری]](ع) یا [[امام هادی]](ع) بدون واسطه حدیث شنیده بودند ملاقات کرد و از محضر استادان بزرگی بهره برد.


== عزیمت به بغداد ==
== اساتید کلینی ==
بنابر شواهد تاریخی، کلینی پس از پایان تألیف [[کافی]]، در سال ۳۲۷ق و دو سال پیش از پایان عمرش عازم بغداد، که آن زمان یکی از مراکز بزرگ علمی بود، شده است. یکی از شواهد بر پایان یافتن کافی قبل از رفتن به بغداد آن است با این که وی در زمان [[نواب اربعه]] [[امام زمان]] (عج) می‌زیسته اما روایتی را بدون واسطه از آن‌ها نقل نکرده است.<ref>غفار، الکلینی و الکافی، ۱۴۱۶ق، ص۲۶۴ - ۲۶۷</ref>
مشایخ و اساتید کلینی را تا ۵۰ تن ذکر کرده‌اند که علاوه بر مقام تحدیث، نقش استادی و تعلیم و تربیت وی را نیز بر عهده داشته‌اند. بیشترین تأثیرگذاری را [[علی بن ابراهیم قمی]] صاحب [[تفسیر قمی]] بر وی داشته است که در بیش از ۷۰۶۸ سند حدیث کافی آمده است.<ref>خویی، معجم رجال الحدیث، ۱۴۱۳ق، ج۱۹، ص۵۹</ref> دیگر اساتید مشهور وی عبارتند از:
{{ستون-شروع|۲}}
# [[محمد بن یحیی اشعری]]
# [[احمد بن ادریس قمی]]
# احمد بن عبدالله بن [[احمد بن محمد بن خالد برقی]]
# [[احمد بن محمد بن عیسی اشعری]]
# [[عبدالله بن جعفر حمیری|عبدالله جعفر حمیری]]
# [[حسن بن فضل بن یزید یمانی]]
# [[احمد بن مهران]]
# [[محمد بن حسن طائی]]
# [[علی بن حسین بن موسی بن بابویه]]، پدر [[شیخ صدوق]]
# [[صفار قمی]] صاحب کتاب «[[بصائر الدرجات]]»
# [[محمد بن یحیی عطار]]
# [[قاسم بن علا]]
# احمد بن محمد بن سعید همدانی معروف به [[ابن عقده]].<ref>غفار، الکلینی و الکافی، ۱۴۱۶ق، ص۱۶۶ به بعد</ref>
{{پایان}}


== مقام شخصیتی و علمی ==
== مقام شخصیتی و علمی ==
آن چه در بیان جایگاه شخصیتی و علمی کلینی در [[کتب تراجم]] و تاریخ آمده است همگان از موافق و مخالف، از فضل و عظمت منزلت وی یاد کرده‌اند.<ref>بحرالعلوم، الفوائد الرجالیه، ۱۳۶۳ش، ج۳، ص۳۲۵</ref> با توجه به شهرت و آوازه کلینی، شیعه و سنی در فتاوا به او روی آوردند و وی را به «ثقه الاسلام» ملقب ساختند.<ref>غفار، الکلینی و الکافی، ۱۴۱۶ق، ص۲۶۴ - ۲۶۷</ref>
کتب رجالی و شرح حال نویسانی که به زندگانی کلینی پرداخته‌اند از وی با عناوین ابوجعفر، محمد بن یعقوب، ابن اسحاق، ثقة الاسلام، رازی، بغدادی، سِلسِلی{{یادداشت|سلسلی را از آن جهت به وی نسبت می‌دهند که وی در «درب السلسله» واقع در باب کوفه شهر بغداد سکنی گزید. مرتضی زبیدی، تاج العروس، ۱۴۱۴ق، ج۱۸، ص۴۸۲}} نام برده‌اند.<ref>غفار، الکلینی و الکافی، ۱۴۱۶ق، ص۱۲۴ و ۱۲۵</ref>


=== کلینی در نگاه بزرگان تشیع ===
آن چه در بیان جایگاه شخصیتی و علمی کلینی در [[کتب تراجم]] و تاریخ آمده است همگان از موافق و مخالف، از فضل و عظمت منزلت وی یاد کرده‌اند.<ref>بحرالعلوم، الفوائد الرجالیه، ۱۳۶۳ش، ج۳، ص۳۲۵</ref> با توجه به شهرت و آوازه کلینی، شیعه و سنی در فتاوا به او روی آوردند و وی را به «ثقه الاسلام» ملقب ساختند.<ref>غفار، الکلینی و الکافی، ۱۴۱۶ق، ص۲۶۴ - ۲۶۷</ref> به سبب تقوا، علم و فضیلت او، مردم در رفع مشکلات دینی و گرفتن فتوا به وی مراجعه می‌کردند.<ref>مدرس، ریحانة الادب، ۱۳۶۹ش، ج۵، ص۷۹</ref>
[[شیخ طوسی]] در کتاب [[علم رجال|رجالی]] خویش می‌نویسد: محمدبن یعقوب کلینی مکنّی به ابوجعفر اعور، دانشمندی جلیل القدر و عالم به [[روایت]] بوده است، او تصنیفاتی دارد که در کتاب «کافی» ذکر شده است.<ref>طوسی، رجال طوسی، ۱۴۱۵ق، ص۴۲۹</ref> وی در کتابی دیگر، با عناوین ثقه و عالم به اخبار از وی یاد می‌کند.<ref>طوسی، الفهرست، ۱۴۱۷ق، ص۲۱۰</ref>


[[احمد بن علی نجاشی|نجاشی]] دانشمند رجالی شیعه می‌گوید: او در زمان خودش، شیخ و پیشوای شیعه در «ری» و موثق‌ترین آن‌ها در حدیث و ضبط آن بود. کتاب بزرگش به نام «کافی» را در مدت ۲۰ سال تصنیف کرده است.<ref>نجاشی، رجال نجاشی، ۱۴۱۶ق، ص۳۷۷</ref>
[[شیخ طوسی]] با تعبیرِ دانشمندی جلیل القدر، عالم به [[روایت]]<ref>طوسی، رجال طوسی، ۱۴۱۵ق، ص۴۲۹</ref>، ثقه و عالم به اخبار از کلینی یاد می‌کند.<ref>طوسی، الفهرست، ۱۴۱۷ق، ص۲۱۰</ref>
[[احمد بن علی نجاشی|نجاشی]] دانشمند رجالی شیعه او را شیخ و پیشوای شیعه در «ری» در زمان خویش و موثق‌ترین آن‌ها در حدیث و ضبط آن معرفی می‌کند.<ref>نجاشی، رجال نجاشی، ۱۴۱۶ق، ص۳۷۷</ref>
عالمان شیعی دیگر نظیر [[ابن شهرآشوب]]<ref>ابن شهرآشوب، معالم العلماء، ص۱۳۴</ref>، [[علامه حلی]]<ref>حلی، خلاصه الاقوال، ۱۴۱۷ق، ص۲۴۵</ref>، [[ابن داوود حلی]]<ref>ابن داوود، رجال ابن داوود، ۱۳۹۲ق، ص۱۸۷</ref>، [[مصطفی بن حسین تفرشی|تفرشی]]<ref>تفرشی، نقد الرجال، ۱۴۱۸ق، ج۴، ص۳۵۲</ref>، [[محمد بن علی اردبیلی|اردبیلی]]<ref>اردبیلی، جامع الرواه، ج۲، ص۲۱۸</ref> و [[آیت الله خویی|سید ابوالقاسم خویی]]<ref>خویی، معجم الرجال الحدیث، ۱۴۱۳ق، ج۱۹، ص۵۴</ref> نیز تعابیر و عبارات شیخ طوسی و نجاشی را تأیید کرده‌اند. [[سید بن طاووس]]، وثاقت و امانت او را در نقل حدیث مورد اتفاق همگان می‌داند.<ref>ابن طاووس، کشف المحجه، ۱۳۷۰ق، ص۱۵۹</ref>


عالمان شیعی دیگر نظیر [[ابن شهرآشوب]]<ref>ابن شهرآشوب، معالم العلماء، ص۱۳۴</ref>، [[علامه حلی]]<ref>حلی، خلاصه الاقوال، ۱۴۱۷ق، ص۲۴۵</ref>، [[ابن داوود حلی]]<ref>ابن داوود، رجال ابن داوود، ۱۳۹۲ق، ص۱۸۷</ref>، [[مصطفی بن حسین تفرشی|تفرشی]]<ref>تفرشی، نقد الرجال، ۱۴۱۸ق، ج۴، ص۳۵۲</ref>، [[محمد بن علی اردبیلی|اردبیلی]]<ref>اردبیلی، جامع الرواه، ج۲، ص۲۱۸</ref> و [[آیت الله خویی|سید ابوالقاسم خویی]]<ref>خویی، معجم الرجال الحدیث، ۱۴۱۳ق، ج۱۹، ص۵۴</ref> نیز تعابیر و عبارات شیخ طوسی و نجاشی را تأیید کرده‌اند.
ابن اثیر از مورّخان اهل سنت، کلینی را در زمره بزرگان و علمای [[امامیه]] می‌شمارد.<ref>ابن اثیر، الکامل فی التاریخ، ۱۳۸۶ق، ج۸، ص۳۶۴</ref> ذهبی، کلینی را شیخ شیعه، عالم امامیه و صاحب تألیفات معرفی می‌کند.<ref>ذهبی، سیر اعلام النبلاء، ۱۴۱۳ق، ج۱۵، ص۲۸۰</ref> ابن حجر عسقلانی و ابن ماکولا کلینی را از فقها و نویسندگان مذهب شیعه معرفی کرده‌اند.<ref>عسقلانی، لسان المیزان، ۱۳۹۰ق، ج۵، ص۴۳۳؛ ابن ماکولا، اکمال الکمال، ج۷، ص۱۸۶.</ref> ابن عساکر هم در کتاب خویش از وی با بزرگی یاد می‌کند.<ref>ابن عساکر، تاریخ مدینه دمشق، ۱۴۱۵ق، ج۵۶، ص۲۹۷</ref>


[[سید بن طاووس]]، وثاقت و امانت او را در نقل حدیث مورد اتفاق همگان می‌داند.<ref>ابن طاووس، کشف المحجه، ۱۳۷۰ق، ص۱۵۹</ref>
== آثار و تألیفات ==
 
[[پرونده:کتاب الکافی.jpg|130px|بندانگشتی|چپ|کتاب [[الکافی]]]]
=== کلینی در بیان عالمان اهل سنت ===
* مهم‌ترین اثر کلینی، کتاب کافی است. این کتاب از برجسته‌ترین منابع حدیثی شیعه و مهم‌ترین و معتبرترین منبع از [[کتب اربعه]] است. این کتاب در سه بخش [[اصول کافی|اصول]]، [[فروع کافی|فروع]] و [[روضه کافی|روضه]] تألیف شده است. تلاش کلینی بر آن بوده تا احادیث الکافی را بر اساس عدم مخالفت با [[قرآن]] و موافقت با [[اجماع]] جمع‌آوری کند. کلینی به سبب ارتباط با اصحاب ائمه و دسترسی به [[اصول اربعمأة]] روایات این کتاب را با کمترین [[اسناد|واسطه]] نقل کرده است. گروهی از عالمان شیعه معتقد به صحت تمامی روایات آن بوده‌اند و در مقابل گروهی از عالمان شیعه وجود احادیث ضعیف در کافی را قبول دارند.
ابن اثیر از مورّخان اهل سنت، کلینی را در زمره بزرگان و علمای [[امامیه]] می‌شمارد.<ref>ابن اثیر، الکامل فی التاریخ، ۱۳۸۶ق، ج۸، ص۳۶۴</ref> ذهبی، کلینی را شیخ شیعه، عالم امامیه و صاحب تألیفات معرفی می‌کند.<ref>ذهبی، سیر اعلام النبلاء، ۱۴۱۳ق، ج۱۵، ص۲۸۰</ref> ابن حجر عسقلانی و ابن ماکولا می‌گویند: وی از فقها و نویسندگان مذهب شیعه است.<ref>عسقلانی، لسان المیزان، ۱۳۹۰ق، ج۵، ص۴۳۳.</ref> <ref>ابن ماکولا، اکمال الکمال، ج۷، ص۱۸۶.</ref> ابن عساکر هم در کتاب خویش از وی با بزرگی یاد می‌کند.<ref>ابن عساکر، تاریخ مدینه دمشق، ۱۴۱۵ق، ج۵۶، ص۲۹۷</ref>


== آثار و تألیفات ==
[[پرونده:کتاب الکافی.jpg|200px|بندانگشتی|چپ|کتاب [[الکافی]]]]
* مهم‌ترین اثر کلینی، کتاب کافی است. این کتاب از برجسته‌ترین منابع حدیثی شیعه و مهم‌ترین و معتبرترین منبع از [[کتب اربعه]] است. این کتاب که در سه بخش [[اصول کافی|اصول]]، [[فروع کافی|فروع]] و [[روضه کافی|روضه]] تألیف شده است. تلاش کلینی بر آن بوده تا احادیث الکافی را بر اساس عدم مخالفت با [[قرآن]] و موافقت با [[اجماع]] جمع‌آوری کند. کلینی به سبب ارتباط با اصحاب ائمه و دسترسی به [[اصول اربعمأة]] روایات این کتاب را با کمترین [[اسناد|واسطه]] نقل کرده است. گروهی از عالمان شیعه معتقد به صحت تمامی روایات آن بوده‌اند و در مقابل گروهی از عالمان شیعه وجود احادیث ضعیف در کافی را قبول دارند.
{{اصلی|کافی}}
محمد بن یعقوب کلینی افزون بر «کافی» دارای آثار دیگری نیز بوده که جایگاه علمی او را در غیر از [[علم حدیث]] آشکار می‌سازد. برخی از این کتب عبارتند از:
محمد بن یعقوب کلینی افزون بر «کافی» دارای آثار دیگری نیز بوده که جایگاه علمی او را در غیر از [[علم حدیث]] آشکار می‌سازد. برخی از این کتب عبارتند از:
{{ستون-شروع|2}}
{{ستون-شروع|3}}
* الرد علی القرامطه که در رد عقاید التقاطی قرمطیان نگاشته شد.
* الرد علی القرامطه که در رد عقاید التقاطی قرمطیان نگاشته شد.
* رسائل الائمه(ع)
* رسائل الائمه(ع)
خط ۷۷: خط ۸۵:
{{پایان}}
{{پایان}}


== اساتید کلینی ==
مشایخ و اساتید کلینی را تا ۵۰ تن ذکر کرده‌اند که علاوه بر مقام تحدیث، نقش استادی و تعلیم و تربیت وی را نیز بر عهده داشته‌اند. بیشترین تأثیرگذاری را [[علی بن ابراهیم قمی]] صاحب [[تفسیر قمی]] بر وی داشته است که در بیش از ۷۰۶۸ سند حدیث کافی آمده است.<ref>خویی، معجم رجال الحدیث، ۱۴۱۳ق، ج۱۹، ص۵۹</ref> دیگر اساتید مشهور وی عبارتند از:
{{ستون-شروع|۲}}
# [[محمد بن یحیی اشعری]]
# [[احمد بن ادریس قمی]]
# احمد بن عبدالله بن [[احمد بن محمد بن خالد برقی]]
# [[احمد بن محمد بن عیسی اشعری]]
# [[عبدالله بن جعفر حمیری|عبدالله جعفر حمیری]]
# [[حسن بن فضل بن یزید یمانی]]
# [[احمد بن مهران]]
# [[محمد بن حسن طائی]]
# [[علی بن حسین بن موسی بن بابویه]]، پدر [[شیخ صدوق]]
# [[صفار قمی]] صاحب کتاب «[[بصائر الدرجات]]»
# [[محمد بن یحیی عطار]]
# [[قاسم بن علا]]
# احمد بن محمد بن سعید همدانی معروف به [[ابن عقده]].<ref>غفار، الکلینی و الکافی، ۱۴۱۶ق، ص۱۶۶ به بعد</ref>
{{پایان}}
== شاگردان و راویان ==
== شاگردان و راویان ==
در میان شاگردان و کسانی که از کلینی نقل روایت کرده‌اند نیز شماری از بزرگان شیعه قرار دارند.
در میان شاگردان و کسانی که از کلینی نقل روایت کرده‌اند نیز شماری از بزرگان شیعه قرار دارند:
{{ستون-شروع|۲}}
{{ستون-شروع|۲}}
# ابوعبدالله احمد بن ابراهیم معروف به [[ابن ابی رافع صیمری]]
# ابوعبدالله احمد بن ابراهیم معروف به [[ابن ابی رافع صیمری]]
خط ۱۰۵: خط ۹۶:
# ابوعبدالله محمد بن احمد بن قضاعه صفوانی.<ref>غفار، الکلینی و الکافی، ۱۴۱۶ق، ص۱۸۲ به بعد</ref>
# ابوعبدالله محمد بن احمد بن قضاعه صفوانی.<ref>غفار، الکلینی و الکافی، ۱۴۱۶ق، ص۱۸۲ به بعد</ref>
{{پایان}}
{{پایان}}
== وفات و مدفن ==
کلینی در [[شعبان]] سال [[سال ۳۲۹ هجری قمری|۳۲۹ق]] ([[سال تَناثُر نجوم]]) مصادف با شروع [[غیبت کبری]] [[امام زمان (عج)]] در [[بغداد]] در ۷۰ سالگی از دنیا رفت.<ref>مدرس، ریحانة الادب، ۱۳۶۹ش، ج۸، ص۸۰</ref> به گزارش [[احمد بن علی نجاشی|نجاشی]] و [[شیخ طوسی]]، محمد بن جعفر حسنی معروف به [[ابو قیراط]] بر جنازه کلینی [[نماز میت|نماز]] خواند. بدن او در باب کوفه به خاک سپرده شد.<ref>نجاشی، رجال نجاشی، ۱۴۱۶ق، ص۳۷۸.</ref> <ref>طوسی، الفهرست، ۱۴۱۷ق، ص۲۱۰ و ۲۱۱.</ref>
مرقد کلینی اکنون در محوطه مسجد آصفیه، در ساحل شرقی رود دجله (در مرکز بغداد امروزی) جنب مدرسه نظامیه (مستنصریه قدیم) قرار دارد. نام اصلی این مسجد، جامع الصفوی یا مسجد صفوی بوده است که عثمانیان آن را به آصفیه تغییر دادند.  مرقد کلینی در سال‌های اخیر بازسازی شده است و در [[محرم ]] سال [[۱۴۳۶ ق]]  در طی مراسمی، پایان بازسازی قبر شیخ کلینی و پرده‌برداری از ضریح نقره‌ای آن که توسط هنرمندان [[اصفهان|اصفهانی]] ساخته شده است ،انجام گردید.<ref>[http://fa.abna24.com/service/middle/archive/2014/10/31/648206/story.html پرده برداری از ضریح شیخ کلینی]</ref>


== پانویس ==
== پانویس ==
کاربر ناشناس