فیض الدموع (کتاب): تفاوت میان نسخه‌ها

انگیزه مؤلف به گفته خودش، برطرف کردن مشکل عدم دسترسی عموم مردم به کتابی موثق و صحیح به فارسی شیوا و بلیغ بوده است. وی تلویحاً گویندگان و راویانی را که در بیان حوادث زندگانی امام حسین(ع) صداقت را ارج نمی‌نهند، به نقد کشیده و سخنوران کم‌اطلاع و ناآشنا به آیین فصاحت و بلاغت را که به گفته او عوام‌پروری می‌کنند، نکوهش می‌کند. او کوشیده تا مقتلی بنگارد که هم خالی از نقایص یادشده و هم دربرگیرنده نثری فصیح، صناعات سخن و علم معانی باشد.<ref>نادره جلالی‌زاده، نگاهی به آثار مذهبی بدایع نگار با تکیه بر کتاب «فیض الدموع»، ۱۳۷۹ش.</ref>

::«و چون این حدیث مولم و واقعه جانسوز بدین جای رسید و با نازکی بیان و طراز صدق این مایه لطف سیاقت و جمال بلاغت یافت و از فیوضات قدس و سبحات انوار، گویی رشحی بدان درآمیخت؛ زبان و بنان را دیگر باز طاقت تقریر و توان تحریر نماند و دمع فائض و خاطر هائم آن را «فیض الدموع و عبرة المستهام» (ریزش اشک‌ها و اشک محزون و دل‌شکسته) خواند و حقّا که مطالعت آن از دیده خارا اشک زاید و آشفتگان پریشان را غیرت و حیرت افزاید.»<ref>بدایع نگار، فیض الدموع، ۱۳۸۴ش، ص۲۰.</ref>

صنایع لفظی و معنوی بدیع به خوبی در کتاب فیض الدموع بکار رفته است و در انشای فارسی به بلاغت، سرآمد سخنان عصر اخیر است.<ref>بدایع نگار، فیض الدموع، ۱۳۸۴ش، ص۶۹.</ref>

* '''سوم''': گزارشی از سیر تطور نثر فارسی و بررسی سبک‌شناسی و بیان ارزش ادبی فیض الدموع به عنوان یک اثر جاوید با نثر شیوا و شیرین که یادآور نثر فارسی قرن چهارم و پنجم قمری است.<ref>بدایع نگار، فیض الدموع، ۱۳۸۴ش، ص۱۳.</ref>

فیض الدموع مانند سایر مقاتل، با بیان تولد امام حسین(ع) و ذکر فضایل او و آنگاه مرگ [[معاویه|معاویه]] و سلطنت [[یزید بن معاویه|یزید]] آغاز می‌شود و دربرگیرنده مقتل [[مسلم]] و دیگر [[شهدای کربلا]] و نیز غارت خیام امام و اسارت خاندان او در [[کوفه|کوفه]] و [[شام]] و خطبه‌های [[حضرت زینب سلام الله علیها|حضرت زینب]] و [[امام سجاد]](ع)در مجلس یزید است.<ref>نادره جلالی‌زاده، نگاهی به آثار مذهبی بدایع نگار با تکیه بر کتاب «فیض الدموع»، ۱۳۷۹ش.</ref>

* بازگشت به مدینه.<ref>بدایع نگار، فیض الدموع، ۱۳۸۴ش، فهرست کتاب.</ref>

::«به طوری که مشاهده می‌شود، مورّخین اسلامی و متتبّعین غربی، وقایع عاشورا را هر یک با سبکی مخصوص تقریر و انتشار داده‌اند و یادداشت‌های مورّخین خارجی هم که بعضی تفصیل داده‌اند، مراتبی را متذکر می‌شوند که در نظر مطالعه کننده تاریخ، قابل بحث و تحقیق است، لکن مرحوم محمد ابراهیم نوّاب در فحص و تحقیق اخبار مراقبت نموده است که در کلیات واقعه صرف وقت شده و جریانات از روی صحت تقسیم‌بندی شده باشد.».<ref>بدایع نگار، فیض الدموع، ۱۳۸۴ش، ص۲۳.</ref>

بیشترین منابع وی [[لهوف]] [[سید بن طاووس]] است به گونه‌ای که عده‌ای مانند [[آقا بزرگ]] در [[الذریعة الی تصانیف الشیعة (کتاب)|الذریعة]] و [[احمد منزوی]] در فهرست نسخه‌های فارسی، فیض الدموع را ترجمه لهوف دانسته‌اند در حالی که که لهوف یکی از منابع این کتاب است که در جاهای مختلف از آن نام برده شده است. از دیگر منابع این کتاب، [[بحارالانوار]]، [[مناقب الطاهرین]]، [[مناقب آل ابی طالب (کتاب)|مناقب]] [[ابن شهر آشوب]] و [[مقاتل الطالبیین (کتاب)|مقاتل الطالبیین]] [[ابوالفرج اصفهانی]] است که مؤلف از آنها در چند جای کتاب خود یاد کرده است. وی به [[مقتل‌ الحسین (ابو مخنف)|مقتل الحسین]] [[ابومخنف]] نیز اعتماد کرده است.<ref>نادره جلالی‌زاده، نگاهی به آثار مذهبی بدایع‌نگار با تکیه بر کتاب «فیض الدموع»، ۱۳۷۹ش.</ref>{{سخ}}<ref>بدایع‌نگار، فیض الدموع، ۱۳۸۴ش، ص۲۳،۲۴.</ref>  

فیض الدموع به رغم آنکه در دوران [[قاجاریه|قاجار]] نوشته شده ولی با سایر مقاتل این دوره متفاوت است و دارای نثری زیبا و محتوایی ارزشمند است.<ref>بدایع نگار، فیض الدموع، ۱۳۸۴ش، ص۲۳،۲۴.</ref>

کاتب در مقدمه خود که بر تحریر دوم فیض الدموع نوشته و نیز در پایان کتاب، پس از فراغت از آن به سال ۱۲۸۶ش تصریح می‌کند که گویا همان سال، توسط خود مؤلف و به تشویق اعتضاد السلطنه در دارالطباعه [[تهران]] به زینت طبع در قطع رقعی آراسته شد.<ref>بدایع نگار، فیض الدموع، ۱۳۸۴ش، ص۲۱.</ref>

* جلالی‌زاده، نادره، نگاهی به آثار مذهبی بدایع نگار با تکیه بر کتاب «فیض الدموع»، کتاب ماه تاریخ و جغرافیا، اسفند ۱۳۷۹ - شماره ۴۱.