کاربر ناشناس
امکان اشرف: تفاوت میان نسخه‌ها
جز
بدون خلاصۀ ویرایش
imported>Hrezaei جزبدون خلاصۀ ویرایش |
imported>Hrezaei جزبدون خلاصۀ ویرایش |
||
| خط ۱: | خط ۱: | ||
این مقاله در حال تکمیل است [[کاربر:Hrezaei|Hrezaei]] ([[بحث کاربر:Hrezaei|بحث]]) ۲۸ دسامبر ۲۰۱۳، ساعت ۱۲:۵۶ (IRST) | این مقاله در حال تکمیل است [[کاربر:Hrezaei|Hrezaei]] ([[بحث کاربر:Hrezaei|بحث]]) ۲۸ دسامبر ۲۰۱۳، ساعت ۱۲:۵۶ (IRST) | ||
امکان | |||
'''امکان اشرف'''، مفهومی در [[فلسفه اسلامی]]، به ویژه در [[حکمت اشراق|مکتب اشراق]] که در شمار یکی از قواعد فلسفی در آمده است. بر اساس این قاعده، وجود موجود ضعیف تر و پست تر، نشان دهنده وجود موجود برتر از اوست. | |||
==مضمون قاعده== | ==مضمون قاعده== | ||
مضمون این قاعده این است كه در میان موجودات ممكن، موجوداتی که در مرتبه وجودی بالاتری قرار دارند، | مضمون این قاعده این است كه در میان موجودات ممكن، تحقق و وجود یافتن موجوداتی که در مرتبه وجودی بالاتری قرار دارند، بر موجودهای ممكن مراتب پائین تر تقدم دارد. | ||
بر این اساس، اگر موجود ممكن پست‌تری وجود داشته باشد، مستلزم این است كه ممكنی که از او شریف‌تر است در مرتبه قبل تحقق داشته باشد. | |||
==پیشینه مبحث== | ==پیشینه مبحث== | ||
===در حکمت مشاء=== | ===در حکمت مشاء=== | ||
طرح موضوع امكان اشرف در تفكر فلسفى اسلامى، از دیدگاه تاریخى به ابن سینا بازمى‌گردد، | طرح موضوع امكان اشرف در تفكر فلسفى اسلامى، از دیدگاه تاریخى به [[بوعلی سینا|ابن سینا]] بازمى‌گردد، بدون اینکه وی آن را به صورت قاعده‌ای درآورد، یا همچون مسأله مستقلى به آن بپردازد و یا آن را در پاسخگویى به مسائل دیگر به كار برد. البته او و سایر فلاسفه بزرگ اسلامی پیشینه این قاعده را به ارسطو منسوب دانسته اند. | ||
ابن سینا در کتاب تعلیقات این مسأله را در به صورت کلی چنین مطرح مى‌كند: | ابن سینا در کتاب [[تعلیقات|تعلیقات]] این مسأله را در به صورت کلی چنین مطرح مى‌كند: | ||
«کمال مطلق، حیثیت وجوبِ بدون امکان و وجود بدون عدم و حق بدون باطل است. هر آنچه بعد از اوست، ناقص‌تر از وجود اول است و غیر از آن هرچه هست، در ذات خود ممكن است. پس از آن، اختلاف در ترتیب و اشخاص و انواع به استعداد | |||
«کمال مطلق، حیثیت وجوبِ بدون امکان و وجود بدون عدم و حق بدون باطل است. هر آنچه بعد از اوست، ناقص‌تر از وجود اول است و غیر از آن هرچه هست، در ذات خود ممكن است. پس از آن، اختلاف در ترتیب و اشخاص و انواع به استعداد هر یک از موجودات بستگى دارد. پس هر یك از [[عقل فعال|عقول فعال]] نسبت به آنچه از او صادر مى‌شود، اشرف است و همه عقول فعال از امور مادی شریف‌ترند. در میان مادیات نیز موجودات آسمانى و افلاک و کرات بر موجودات عالم طبیعت بر روی زمین برتری دارند. مقصود ارسطو از اشرف در اینجا چیزی است كه از نظر ذاتی مقدم بر هستی موجودات پائین تر و پست تر از خودش است و هستى یافتن مرتبه فروتر از آن، تنها پس از هستى آن امر متقدم امكان‌پذیر است» (ص 21، نیز نگاه كنید: «العرشیه»، ص15-16). | |||
===در حکمت اشراق=== | ===در حکمت اشراق=== | ||
پس از ابن سینا، این مسأله به صورت قاعده‌ای مهم نزد شهاب‌الدین سهروردی (درگذشت 587ق/1191م) بنیان‌گذار حكمت اشراق دیده مى‌شود. (همان، ص154؛ قس: قطب‌الدین، ص367 بب؛ نیز نگاه كنید: سهروردی، «اللمحات»، ص156، 164-166، «الالواح...»، ص39).وی صریحاً اصل این قاعده را به ارسطو بازمى‌گرداند، و پشتوانه این قاعده را حکم فطرت انسان نسبت به وجود چنین ترتیبی در سلسله وجود می داند.(«المشارع...»، ص434) | پس از ابن سینا، این مسأله به صورت قاعده‌ای مهم نزد شهاب‌الدین سهروردی (درگذشت 587ق/1191م) بنیان‌گذار حكمت اشراق دیده مى‌شود. (همان، ص154؛ قس: قطب‌الدین، ص367 بب؛ نیز نگاه كنید: سهروردی، «اللمحات»، ص156، 164-166، «الالواح...»، ص39).وی صریحاً اصل این قاعده را به ارسطو بازمى‌گرداند، و پشتوانه این قاعده را حکم فطرت انسان نسبت به وجود چنین ترتیبی در سلسله وجود می داند.(«المشارع...»، ص434) | ||