قطب‌الدین راوندی: تفاوت میان نسخه‌ها
جز
اصلاح فاصله ابن و کلمه بعدی
Mkhaghanif (بحث | مشارکتها) جز (←تک‌نگاری‌ها: افزودن بخش آثار درباره قطب) |
Hasanejraei (بحث | مشارکتها) جز (اصلاح فاصله ابن و کلمه بعدی) |
||
| خط ۱: | خط ۱: | ||
{{دیگر کاربردها|راوندی}} | {{دیگر کاربردها|راوندی}} | ||
{{جعبه اطلاعات عالمان شیعه | {{جعبه اطلاعات عالمان شیعه | ||
| عنوان | | عنوان =قطب‌الدین راوندی | ||
| تصویر | | تصویر =مزار قطب راوندی.jpg | ||
| توضیح تصویر | | توضیح تصویر =قبر قطب راوندی در [[حرم حضرت معصومه(س)]] | ||
| اندازه تصویر | | اندازه تصویر = | ||
| سرشناسی | | سرشناسی =محدث، مفسر، متکلم، فقیه، مورخ شیعه | ||
| نام کامل | | نام کامل =سعید بن عبدالله بن حسین بن هبةالله | ||
| لقب | | لقب =قطب راوندی | ||
| نسب | | نسب = | ||
| تاریخ تولد | | تاریخ تولد = | ||
| زادگاه | | زادگاه =راوند، نزدیک [[کاشان]] | ||
| تاریخ وفات | | تاریخ وفات =[[۱۴ شوال]] سال ۵۷۳ هجری قمری | ||
| شهر وفات | | شهر وفات =قم | ||
| تاریخ شهادت | | تاریخ شهادت = | ||
| محل شهادت | | محل شهادت = | ||
| محل دفن | | محل دفن =[[حرم حضرت معصومه(س)]] | ||
| خویشاوندان سرشناس = محمد بن سعید بن هبةالله راوندی(پسر) نویسنده کتاب [[عجالة المعرفة فی اصول الدین (کتاب)|عجالة المعرفه]] | | خویشاوندان سرشناس = محمد بن سعید بن هبةالله راوندی(پسر) نویسنده کتاب [[عجالة المعرفة فی اصول الدین (کتاب)|عجالة المعرفه]] | ||
| استادان | | استادان =[[فضل بن حسن طبرسی]] • [[محمد بن علی طبری]] • صفی الدین مرتضی بن داعی رازی | ||
| شاگردان | | شاگردان =احمد بن علی بن عبدالجبار طوسی • [[ابن‌شهرآشوب]] | ||
| محل تحصیل | | محل تحصیل =[[قم]] • [[اصفهان]] • [[خراسان]] • [[همدان]] | ||
| اجازه روایت از | | اجازه روایت از = | ||
| اجازه اجتهاد از | | اجازه اجتهاد از = | ||
| اجازه روایت به | | اجازه روایت به = | ||
| اجازه اجتهاد به | | اجازه اجتهاد به = | ||
| تالیفات | | تالیفات =[[الخرائج و الجرائح (کتاب)|الخرائج و الجرائح]] • تهافت الفلاسفه • جواهر الکلام فی شرح مقدمة الکلام | ||
| سایر | | سایر = | ||
| سیاسی | | سیاسی = | ||
| اجتماعی | | اجتماعی = | ||
| امضا | | امضا = | ||
| وبگاه رسمی | | وبگاه رسمی = | ||
}} | }} | ||
'''سعید بن هبةالله راوندی کاشانی''' | '''سعید بن هبةالله راوندی کاشانی''' معروف به '''قطب راوندی''' (درگذشت: [[سال ۵۷۳ هجری قمری|۵۷۳ق]]) [[محدث]]، [[مفسر]]، [[متکلم]]، [[فقیه]] و مورخ [[شیعه]] در قرن ششم هجری و از شاگردان [[طبرسی]] صاحب تفسیر [[مجمع البیان]] است. او از قدیمی‌ترین شرح‌نویسان بر نهج البلاغه و نخستین فقیه شیعه است که کتابی در آیات الاحکام بر اساس ابواب فقهی نگاشته است. راوندی تلاش کرده است جایگاه استدلال به قرآن را در فقه شیعه تقویت کند و هر چند به لحاظ فقهی تحت تأثیر [[شیخ طوسی]] و [[سید مرتضی]] است ولی او را فقهی با اندیشه‌ای مستقل دانسته‌اند. راوندی نویسنده‌ای پرکار است ولی بسیاری از آثار او از بین رفته است. معروف‌ترین آثار وی کتاب [[الخرائج و الجرائح]]، [[فقه القرآن (کتاب)|فقه القرآن]] و [[منهاج البراعة (راوندی)|منهاج البراعه]] هستند. [[ابن‌شهرآشوب مازندرانی]] و [[منتجب‌الدین رازی]] مشهورترین شاگردان او هستند. مرقد او در قم و در صحن بزرگ [[حرم حضرت معصومه(س)]] است. | ||
==جایگاه و اهمیت== | ==جایگاه و اهمیت== | ||
قطب‌الدین راوندی، فقیه، حدیث‌شناس، مفسر و متکلم شیعه است. [[عبدالحسین امینی]] او را از پیشوایان علمای شیعه، یکی از اساتید [[فقه]] و [[حدیث]] و از نوابغ و رجال علم و ادب دانسته است.<ref>امینی، الغدیر، بیتا، ج۵، ص۳۷۹.</ref> صاحب [[روضات الجنات]] او را فقیه، فردی شاخص و [[وثاقت|موثق]] توصیف می‌کند، <ref>خوانساری، روضات الجنات، بیتا، ج۴، ص۶ و ۷.</ref> و [[افندی اصفهانی]] نیز او را شخصی فاضل، عالم، متبحر، فقیه، [[محدث]]، [[متکلم]]، آشنای به اخبار و احادیث و شاعر معرفی کرده است.<ref>افندی، ریاض العلماء، بیتا، ج۲، ص۴۱۹.</ref> چنان که [[شیخ عباس قمی]] وی را از بزرگ‌ترین محدثان [[شیعه]] می‌داند.<ref>قمی، الکنی و الالقاب، بیتا، ج۳، ص۷۲.</ref> و [[ | قطب‌الدین راوندی، فقیه، حدیث‌شناس، مفسر و متکلم شیعه است. [[عبدالحسین امینی]] او را از پیشوایان علمای شیعه، یکی از اساتید [[فقه]] و [[حدیث]] و از نوابغ و رجال علم و ادب دانسته است.<ref>امینی، الغدیر، بیتا، ج۵، ص۳۷۹.</ref> صاحب [[روضات الجنات]] او را فقیه، فردی شاخص و [[وثاقت|موثق]] توصیف می‌کند، <ref>خوانساری، روضات الجنات، بیتا، ج۴، ص۶ و ۷.</ref> و [[افندی اصفهانی]] نیز او را شخصی فاضل، عالم، متبحر، فقیه، [[محدث]]، [[متکلم]]، آشنای به اخبار و احادیث و شاعر معرفی کرده است.<ref>افندی، ریاض العلماء، بیتا، ج۲، ص۴۱۹.</ref> چنان که [[شیخ عباس قمی]] وی را از بزرگ‌ترین محدثان [[شیعه]] می‌داند.<ref>قمی، الکنی و الالقاب، بیتا، ج۳، ص۷۲.</ref> و [[ابن‌حجر عسقلانی]] ازعالمان [[اهل سنت]] از او با عنوان فاضل و صاحب تصنیف در جمیع علوم تعبیر کرده است.<ref>عسقلانی، لسان المیزان، ۱۳۹۰ ق، ج۳، ص۴۸.</ref> | ||
راوندی در بین علمای شیعه، نگارنده نخستین کتاب [[آیات الاحکام]] با ترتیب ابواب فقهی به نام [[فقه القرآن (کتاب)|فقه القرآن]] است.<ref>گریوانی، «همراه با دانش‌نامه آثار فقهی شیعه»، ص۳۳۰.</ref> کتاب او زمینه‌ساز نگارش کتاب‌های آیات الاحکام در بین فقهای شیعه شده است.<ref>گریوانی، «همراه با دانش‌نامه آثار فقهی شیعه»، ص۳۳۰.</ref> هم‌چنین یکی از معروف‌ترین کتاب‌ها در زمینه معجزات [[امامان شیعه|امامان]] به نام [[الخرائج و الجرائح (کتاب)|الخرائج و الجرائح]] اثر اوست. او هم‌چنین جزو نخستین شارحان نهج البلاغه است به گونه‌ای که [[ | راوندی در بین علمای شیعه، نگارنده نخستین کتاب [[آیات الاحکام]] با ترتیب ابواب فقهی به نام [[فقه القرآن (کتاب)|فقه القرآن]] است.<ref>گریوانی، «همراه با دانش‌نامه آثار فقهی شیعه»، ص۳۳۰.</ref> کتاب او زمینه‌ساز نگارش کتاب‌های آیات الاحکام در بین فقهای شیعه شده است.<ref>گریوانی، «همراه با دانش‌نامه آثار فقهی شیعه»، ص۳۳۰.</ref> هم‌چنین یکی از معروف‌ترین کتاب‌ها در زمینه معجزات [[امامان شیعه|امامان]] به نام [[الخرائج و الجرائح (کتاب)|الخرائج و الجرائح]] اثر اوست. او هم‌چنین جزو نخستین شارحان نهج البلاغه است به گونه‌ای که [[ابنابیالحدید]] شارح معروف نهج‌البلاغه شرح او را قدیمی‌ترین شرح بر نهج‌البلاغه دانسته است. <ref>ابنابیالحدید، شرح نهج البللاغه، چاپ کتابخانه آیت‌الله مرعشی، ج۱، ص۵.</ref> هر چند [[سید عبدالعزیز طباطبایی|عبدالعزیز طباطبایی]] تراث‌پژوه سرشناس این مدعا را نادرست ارزیابی کرده است.<ref>طباطبایی، «فی رحاب نهج‌البلاغه (۵)»، ص ۱۵۹-۱۶۰.</ref> | ||
آرای فقهی راوندی مورد توجه فقیهان پس از او قرار گرفته است.<ref>گریوانی، «همراه با دانش‌نامه آثار فقهی شیعه»، ص۳۳۲؛ پاکتچی، «راوندی، قطب‌الدین»، ص۵۷۵.</ref> به گفته گریوانی پژوهش‌گر آثار فقهی، [[ | آرای فقهی راوندی مورد توجه فقیهان پس از او قرار گرفته است.<ref>گریوانی، «همراه با دانش‌نامه آثار فقهی شیعه»، ص۳۳۲؛ پاکتچی، «راوندی، قطب‌الدین»، ص۵۷۵.</ref> به گفته گریوانی پژوهش‌گر آثار فقهی، [[ابن‌ادریس]]، [[محقق حلی]]، [[علامه حلی]]، [[فاضل آبی]] و [[شهید اول]] آراء او را نقل و نقد کرده‌اند.<ref>گریوانی، «همراه با دانش‌نامه آثار فقهی شیعه»، ص۳۳۳.</ref> [[محقق کرکی]] کتاب او، فقه القرآن را به عنوان منبعی برای روش اجتهاد از قرآن معرفی کرده است.<ref>گریوانی، «همراه با دانش‌نامه آثار فقهی شیعه»، ص۳۳۳.</ref> | ||
==زندگی‌نامه== | ==زندگی‌نامه== | ||
| خط ۶۸: | خط ۶۸: | ||
*عزالدین محمد بن حسن علوی بغدادی | *عزالدین محمد بن حسن علوی بغدادی | ||
*محمد بن عبد الحمید بن محمود دعوی‌دار | *محمد بن عبد الحمید بن محمود دعوی‌دار | ||
* [[ | * [[ابن‌شهر آشوب|ابن‌شهر آشوب مازندرانی]]. | ||
*[[منتجب‌الدین رازی]].<ref>طباطبایی، «نهج البلاغه عبر القرون (۷)، ص۲۶۰-۲۶۱.</ref> | *[[منتجب‌الدین رازی]].<ref>طباطبایی، «نهج البلاغه عبر القرون (۷)، ص۲۶۰-۲۶۱.</ref> | ||
{{پایان}} | {{پایان}} | ||
| خط ۷۸: | خط ۷۸: | ||
==اندیشه‌ها== | ==اندیشه‌ها== | ||
به گفته احمد پاکتچی پژوهش‌گر علوم دینی، با آنکه راوندی در روزگاری می‌زیست که اکثر فقیهان تحت تأثیر شیخ طوسی و سید مرتضی بودند ولی او در اندیشه فقهی مکتبی مستقل دارد. <ref>پاکتچی، «راوندی، قطب‌الدین»، ص۵۷۵.</ref> چنان‌که او نخستین عالمی است<ref>پاکتچی، «راوندی، قطب‌الدین»، ص۵۷۵.</ref> | به گفته احمد پاکتچی پژوهش‌گر علوم دینی، با آنکه راوندی در روزگاری می‌زیست که اکثر فقیهان تحت تأثیر شیخ طوسی و سید مرتضی بودند ولی او در اندیشه فقهی مکتبی مستقل دارد. <ref>پاکتچی، «راوندی، قطب‌الدین»، ص۵۷۵.</ref> چنان‌که او نخستین عالمی است<ref>پاکتچی، «راوندی، قطب‌الدین»، ص۵۷۵.</ref> که دستگاه چهار‌گانه مرکب از کتاب، سنت، عقل و اجماع را در بین شیعیان مطرح کرده است،<ref>راوندی، فقه القرآن، ۱۴۰۵ق، ج۱، ص۶.</ref>. با این حال با تألیف کتاب فقه القرآن تلاش کرده است که حجیت ظواهر قرآن را در فقه تقویت کند<ref>پاکتچی، «راوندی، قطب‌الدین»، ص۵۷۵.</ref> | ||
راوندی هم‌چنین به [[قاریان هفت‌گانه|قرائت‌های مختلف قرآن]] توجه کرده و معتقد است اگر یک آیه دو قرائت صحیح داشته باشد، در حکم دو آیه است و هر دو حجت‌اند.<ref>راوندی، فقه القرآن، ۱۴۰۵ق، ج۱، ص۵۵.</ref> بنا به پژوهش پاکتچی، راوندی در موارد مختلف نشان داده است که عمومات [[قرآن کریم|کتاب]] را نمی‌توان با [[خبر واحد]] تخصیص زد.<ref>پاکتچی، «راوندی، قطب‌الدین»، ص۵۷۵.</ref> او هم‌چنین معتقد است که احکام ادیان پیش از اسلام اگر علم به نسخ آن‌ها نداشته باشیم هم‌چنان معتبرند،<ref>گریوانی، «همراه با دانش‌نامه آثار فقهی شیعه»، ص۳۴۲؛ راوندی، فقه القرآن، ۱۴۰۵ق، ج۲، ص۴۱۶.</ref> و به همین دلیل در استدلال‌های خود به آیات قرآن گاه به آیاتی که در ضمن قصه‌های انبیاء هستند نیز استناد کرده است.<ref>گریوانی، «همراه با دانش‌نامه آثار فقهی شیعه»، ص۳۴۲؛ راوندی، فقه القرآن، ۱۴۰۵ق، ج۱، ص۳۹۴.</ref> | راوندی هم‌چنین به [[قاریان هفت‌گانه|قرائت‌های مختلف قرآن]] توجه کرده و معتقد است اگر یک آیه دو قرائت صحیح داشته باشد، در حکم دو آیه است و هر دو حجت‌اند.<ref>راوندی، فقه القرآن، ۱۴۰۵ق، ج۱، ص۵۵.</ref> بنا به پژوهش پاکتچی، راوندی در موارد مختلف نشان داده است که عمومات [[قرآن کریم|کتاب]] را نمی‌توان با [[خبر واحد]] تخصیص زد.<ref>پاکتچی، «راوندی، قطب‌الدین»، ص۵۷۵.</ref> او هم‌چنین معتقد است که احکام ادیان پیش از اسلام اگر علم به نسخ آن‌ها نداشته باشیم هم‌چنان معتبرند،<ref>گریوانی، «همراه با دانش‌نامه آثار فقهی شیعه»، ص۳۴۲؛ راوندی، فقه القرآن، ۱۴۰۵ق، ج۲، ص۴۱۶.</ref> و به همین دلیل در استدلال‌های خود به آیات قرآن گاه به آیاتی که در ضمن قصه‌های انبیاء هستند نیز استناد کرده است.<ref>گریوانی، «همراه با دانش‌نامه آثار فقهی شیعه»، ص۳۴۲؛ راوندی، فقه القرآن، ۱۴۰۵ق، ج۱، ص۳۹۴.</ref> | ||
| خط ۸۷: | خط ۸۷: | ||
* در سال ۱۳۹۶ شمسی کنگره بزرگداشت قطب راوندی در راوند کاشان برگزار شد. <ref>[https://www.irna.ir/news/82591549/ همایش قطب راوندی] خبرگزاری جمهوری اسلامی. مرور خبر ۱۴ مرداد ۱۴۰۱ش.</ref> | * در سال ۱۳۹۶ شمسی کنگره بزرگداشت قطب راوندی در راوند کاشان برگزار شد. <ref>[https://www.irna.ir/news/82591549/ همایش قطب راوندی] خبرگزاری جمهوری اسلامی. مرور خبر ۱۴ مرداد ۱۴۰۱ش.</ref> | ||
درباره قطب مقالات و کتاب‌ها و پایان‌نامه‌هایی نگاشته شده است. برخی از آثار با محوریت کتاب‌های قطب منتشر شده است. همانند: | درباره قطب مقالات و کتاب‌ها و پایان‌نامه‌هایی نگاشته شده است. برخی از آثار با محوریت کتاب‌های قطب منتشر شده است. همانند: | ||
* مقاله | * مقاله [http://ensani.ir/fa/article/223361/ «فقه القرآن راوندی»] نوشته خلیل گریوانی در [[فصلنامه فقه اهل بیت]]. | ||
* کتاب «روش‌شناسی شرح منهاج البراعه قطب‌الدین راوندی و تاثیر آن بر شروح پسین نهج‌البلاغه» نوشته سید حمید موسوی. <ref>[https://ketab.ir/book/ea50c801-02e9-4321-b9e0-c24989dbfac0 پایگاه خانه کتاب. مرور ۱۴ مرداد ۱۴۰۱ش.]</ref> | * کتاب «روش‌شناسی شرح منهاج البراعه قطب‌الدین راوندی و تاثیر آن بر شروح پسین نهج‌البلاغه» نوشته سید حمید موسوی. <ref>[https://ketab.ir/book/ea50c801-02e9-4321-b9e0-c24989dbfac0 پایگاه خانه کتاب. مرور ۱۴ مرداد ۱۴۰۱ش.]</ref> | ||
آثاری نیز با محور قرار دادن شخصیت و آراء راوندی نگاشته شده است. از جمله: | آثاری نیز با محور قرار دادن شخصیت و آراء راوندی نگاشته شده است. از جمله: | ||
* پایان‌نامه دکتری با عنوان «روش قطب‌الدین راوندی در تفسیر و فقه الحدیث». نوشته امین خوش‌رفتار <ref>[https://ganj.irandoc.ac.ir/#/articles/bff0b2ffa42b315fbae9aa916094f508 سامانه گنج. مرور ۱۴ مرداد ۱۴۰۱ش]</ref> | * پایان‌نامه دکتری با عنوان «روش قطب‌الدین راوندی در تفسیر و فقه الحدیث». نوشته امین خوش‌رفتار <ref>[https://ganj.irandoc.ac.ir/#/articles/bff0b2ffa42b315fbae9aa916094f508 سامانه گنج. مرور ۱۴ مرداد ۱۴۰۱ش]</ref> | ||
* پایان‌نامه «بررسی و تحلیل نقدهای | * پایان‌نامه «بررسی و تحلیل نقدهای ابنابیالحدید به قطب راوندی در شرح نهج‌البلاغه» <ref>[https://ganj.irandoc.ac.ir/#/articles/0942bd286874b510ae24634736aed4a2 سامانه گنج. مرور ۱۴ مراد ۱۴۰۱ش]</ref> | ||
== پانویس == | == پانویس == | ||
| خط ۹۸: | خط ۹۸: | ||
== منابع == | == منابع == | ||
* | * ابنابیالحدید، عبدالحمید بن هبة الله، شرح نهج البلاغه، قم، کتابخانه آیت‌الله مرعشی. بیتا. | ||
* افندی، عبدالله، ریاض العلماء و حیاض الفضلاء، قم، مطبعة الخیام، بیتا. | * افندی، عبدالله، ریاض العلماء و حیاض الفضلاء، قم، مطبعة الخیام، بیتا. | ||
* امین، محسن، اعیان الشیعه، بیروت، دارالتعارف، ۱۴۲۱ق. | * امین، محسن، اعیان الشیعه، بیروت، دارالتعارف، ۱۴۲۱ق. | ||
| خط ۱۰۷: | خط ۱۰۷: | ||
* طباطبایی، سید عبدالعزیز، «فی رجاب نهج البلاغه(۵)- نهج‌البلاغه عبر القرون»، مجله تراثنا، شماره ۳۵-۳۶، ۱۴۱۴ق. | * طباطبایی، سید عبدالعزیز، «فی رجاب نهج البلاغه(۵)- نهج‌البلاغه عبر القرون»، مجله تراثنا، شماره ۳۵-۳۶، ۱۴۱۴ق. | ||
* طباطبایی، سید عبدالعزیز، «فی رجاب نهج البلاغه(۷)- نهج‌البلاغه عبر القرون»، مجله تراثنا، شماره ۳۸، ۱۴۱۵ق. | * طباطبایی، سید عبدالعزیز، «فی رجاب نهج البلاغه(۷)- نهج‌البلاغه عبر القرون»، مجله تراثنا، شماره ۳۸، ۱۴۱۵ق. | ||
* عسقلانی، | * عسقلانی، ابن‌حجر، لسان المیزان، بیروت، الاعلمی، ۱۳۹۰ ق. | ||
* قمی، عباس، الکنی و الالقاب، تهران، مکتبة الصدر، بیتا. | * قمی، عباس، الکنی و الالقاب، تهران، مکتبة الصدر، بیتا. | ||
* گریوانی، خلیل، [http://ensani.ir/file/download/article/20120329115631-2125-12.pdf «همراه با دانش‌نامه آثار فقهی شیعه - فقه القرآن راوندی»]، فصلنامه فقه اهل بیت، شماره ۴۸-۵۹. تابستان و پاییز ۱۳۸۸ش. | * گریوانی، خلیل، [http://ensani.ir/file/download/article/20120329115631-2125-12.pdf «همراه با دانش‌نامه آثار فقهی شیعه - فقه القرآن راوندی»]، فصلنامه فقه اهل بیت، شماره ۴۸-۵۹. تابستان و پاییز ۱۳۸۸ش. | ||