Automoderated users، confirmed، مدیران، templateeditor
۵٬۹۶۶
ویرایش
ابن‌ابجر کنانی: تفاوت میان نسخه‌ها
جز
بدون خلاصۀ ویرایش
imported>Mahboobi جز (Mahboobi صفحهٔ عبدالملک بن سعید بن حیان بن ابجر عجلی را به ابن ابجر کنانی که تغییرمسیر بود منتقل کرد) |
جزبدون خلاصۀ ویرایش |
||
| خط ۶: | خط ۶: | ||
| اندازه تصویر = | | اندازه تصویر = | ||
| عنوان تصویر = | | عنوان تصویر = | ||
| زادروز = زنده در | | زادروز = زنده در ۱۶۱ق/۷۷۸م | ||
| مکان تولد = | | مکان تولد = | ||
| تاریخ مرگ = | | تاریخ مرگ = | ||
| خط ۲۲: | خط ۲۲: | ||
| تحصیلات = | | تحصیلات = | ||
| دانشگاه = | | دانشگاه = | ||
| پیشه = | | پیشه = [[طبیب]]، [[محدث]] | ||
| سال‌های فعالیت = | | سال‌های فعالیت = | ||
| کارفرما = | | کارفرما = | ||
| خط ۳۰: | خط ۳۰: | ||
| نقش‌های برجسته = | | نقش‌های برجسته = | ||
| سبک = | | سبک = | ||
| تأثیرگذاران = [[امام رضا(ع)|امام | | تأثیرگذاران = [[امام رضا(ع)|امام علی بن موسی‌الرضا(ع)]]، | ||
| استادان = [[ | | استادان = [[شعبی]]، [[عکرمه]]، [[طلحة بن مصرف]] و [[واصل بن احدب]] | ||
| شاگردان = فرزندش [[عبدالرحمان]]، [[ | | شاگردان = فرزندش [[عبدالرحمان]]، [[سفیان ثوری]]، [[زهیر بن معاویه]]، [[عبیدالله اشجعی]]، [[سفیان بن عُیینه]] و [[اَعمش]] | ||
| شهر خانگی = | | شهر خانگی = | ||
| تلویزیون = | | تلویزیون = | ||
| خط ۵۳: | خط ۵۳: | ||
| پانویس = | | پانویس = | ||
}} | }} | ||
''' | '''عبدالملک بن سعید بن حیان بن ابجر عجلی کنانی همْدانی کوفی'''، معروف به '''اِبْن‌ِ اَبْجَرِ کنانی'''، مکنّی به ابوبکر، طبیب و [[محدث]] که کتابی به نام [[کتاب الدیات ابن ابجر کنانی|الدّیات]] دارد و آن را بر [[امام رضا(ع)|امام علی بن موسی‌الرضا(ع)]] عرضه داشت. گفته‌اند این نخستین رساله [[فقه|فقهی]] [[شیعه]] در باب دیات است. در کتب [[رجال]] شیعه از وی به عنوان محّدث [[ثقه]] نیز یاد شده است. | ||
== نسب == | == نسب == | ||
در کتب رجال شیعه از خاندان ابجر به عنوان خاندانی در [[کوفه]] که افراد آن به طور موروثی اهل طبابت بوده‌اند، و از عبدالملک و برادرش [[ابوعمر عبدالله]]، به عنوان محّدثین ثقه نیز یاد شده است.<ref>نجاشی، احمد، رجال، ص ۲۱۷</ref> | |||
در | |||
== زندگی نامه == | == زندگی نامه == | ||
از زندگی وی آگاهی چندانی در دست نیست، اما در کتابهای رجالی، با همین نام و نشان و گاه با اندکی اختلاف، از او یاد شده است.<ref>بخاری، اسماعیل، التاریخ الکبیر، جلد ۳(۱)، ص ۴۱۶؛ بسوی، یعقوب، المعرفة و التاریخ، ص ۷۱۲-۷۱۳؛ ابن ابی حاتم رازی، محمد، الجرح و التعدیل، جلد ۲، ص ۳۵۱-۳۵۲؛ ابن منجویه، احمد، رجال صحیح مسلم، جلد ۱، ص ۴۳۴؛ ابن حجر، احمد، تهذیب التهذیب، جلد ۶، ص ۳۹۴- ۳۹۵</ref><br /> | |||
از | به نوشته [[ابن حجر]]وی در ۱۶۱ق/۷۷۸م<ref>ابن حجر، احمد، تهذیب التهذیب، جلد ۶، ص ۳۹۵</ref>و به گفته [[نجاشی]]، عبدالملک در ۲۴۰ق/۸۵۴م زنده بوده است.<br /> | ||
به نوشته [[ابن حجر]]وی در | در مآخذ به کوفی بودن او تصریح شده است.<ref>بخاری، اسماعیل، التاریخ الکبیر، جلد ۳(۱)، ص ۴۱۶؛ ابن سعد، محمد، الطبقات الکبری، جلد۱، ص ۳۳۸؛ ابن حجر، احمد، تهذیب التهذیب، جلد ۶، ص ۳۹۴- ۳۹۵</ref> | ||
در مآخذ به | |||
=== مذهب === | === مذهب === | ||
[[نجاشی]] بر تشیع عبدالله تصریح دارد و به نظر می‌رسد که در تشیع عبدالملک نیز جای تردید نباشد. | |||
[[ | |||
=== طبابت === | === طبابت === | ||
ابن قتیبه<ref>ابن قتیبة، عبدالله، المعارف، ص ۶۶</ref> و عجلی<ref>عجلی، احمد، تاریخ الثقات، ص ۳۰۷- ۳۰۸</ref> از طبابت او و خاندان ابجر یاد کرده‌اند. عجلی به ویژه دانش او را در پزشکی ستوده و یادآور شده است که ابن ابجر برای درمان، مزد نمی‌گرفت. | |||
=== مشایخ وی === | |||
در منابع یاد شده، از [[شعبی]]، [[عکرمه]]، [[طلحة بن مصرف]] و [[واصل بن احدب]] به عنوان مشایخ وی در حدیث یاد شده است. در میان مشایخ ابن ابجر ظاهراً شعبی زودتر از همه درگذشته است (۱۰۳ق). در منابع شیعی از مشایخ عبدالملک و کسانی که از او روایت کرده‌اند، ذکری به میان نیامده است. | |||
=== | |||
در منابع | |||
=== شاگردان === | === شاگردان === | ||
از فرزندش عبدالرحمان، [[سفیان ثوری]]، [[زهیر بن معاویه]]، [[عبیدالله اشجعی]]، [[سفیان بن عیینه|سفیان بن عُیینه]] و [[اَعمش]] به عنوان کسانی که از او روایت کرده‌اند، یاد شده است. | |||
از فرزندش عبدالرحمان، [[ | |||
=== آثار === | === آثار === | ||
{{اصلی|کتاب الدیات ابن ابجر کنانی}} | {{اصلی|کتاب الدیات ابن ابجر کنانی}} | ||
عبدالله کتابی به نام [[کتاب الدیات ابن ابجر کنانی|الدّیات]] دارد که آن را از پدران خویش روایت کرده و بر [[امام رضا(ع)|امام علی بن موسی‌الرضا(ع)]] عرضه داشته است<ref>نجاشی، احمد، رجال، ص ۲۱۷</ref>. این نخستین رساله فقهی شیعه در باب دیات است و فقهایی مانند [[کلینی|کلینی]]،<ref>کلینی، محمد، الفروع من الکافی، جلد ۷، ص ۳۳۰-۳۴۲</ref> [[شیخ صدوق|ابن‌بابویه]]<ref>ابن بابویه، محمد، من لایحضره الفقیه، جلد ۴، ص ۵۴ - ۶۶</ref> و [[شیخ طوسی|طوسی]]<ref>طوسی، محمد، تهذیب الاحکام، جلد ۱۰، ص ۲۴۵</ref> مطالبی از آن را نقل کرده‌اند. | |||
عبدالله | |||
=== تدریس === | === تدریس === | ||
[[ابن ابی اصیبعه]]<ref>ابن ابی اصیبعه، احمد، عیون الانباء، جلد ۱، ص ۱۱۶</ref>، عبدالملک را از اساتید [[مدرسه اسکندریه]] در عصر بیزانس به شمار آورده که مدتی پس از فتح [[مصر]] به دست مسلمانان، در دوران امارت [[عمر بن عبدالعزیز]] بر اسکندریه و به تشویق او مسلمان شده و در شمار نزدیکان وی درآمده بود. | |||
[[ابن | |||
=== اختلاف نظرها === | === اختلاف نظرها === | ||
ابن ابی اصیبعه تاریخ گرویدن او را به اسلام ذکر نکرده است، اما [[ووستنفلد]]<ref>ووستنفلد، ص۷</ref> آن را مربوط به حدود ۷۰ق/۶۸۹م دانسته، و [[عبدالعزیز بن مروان]] والی [[مصر]] را مشوق او در قبول [[اسلام]] شمرده است. | |||
ابن | ابن ابی اصیبعه همچنین از اعمش و سفیان به عنوان کسانی که برخی سخنان مربوط به روشهای حفظ تندرستی را از ابن ابجر روایت کرده‌اند، نام برده و به موضوع انتقال مدرسه پزشکی از [[اسکندریه]] به [[انطاکیه]]، که در روزگار خلافت [[عمر بن عبدالعزیز]] (۹۹-۱۰۱ق/۷۱۸- ۷۲۰م) اتفاق افتاد، اشاره کرده است.<ref>ابن ابی اصیبعه، احمد، عیون الانباء، جلد ۱، ص ۱۱۶</ref> | ||
روایت [[سلیمان ابن مهران رازی]] ملقب به اعمش (د۱۴۸ق) و [[سفیان بن عیینه]] (د ۱۹۸ق) و [[سفیان الثوری]] (د ۱۶۲ق) از ابن ابجر در برخی از کتب رجال [[اهل سنت]] که پیش نام بردیم، آمده است، اما سخن ابن ابی اصیبعه با توجه به فاصله زمانی طولانی میان فتح مصر و عصر راویان یاد شده، قطعاً نادرست است. چه با فرض آنکه عبدالملک به هنگام سقوط اسکندریه به عنوان مدرس طب، دست کم ۳۰ سال داشته و با توجه به سخن ابن حجر، حاکی از زنده بودن وی در ۱۶۱ق، باید بیش از ۱۲۰ سال زیسته باشد. | |||
بدین‌ترتیب میان معلم مدرسه اسکندریه و عبدالملک ابن ابجر در منابع اهل سنت و شخصی به همین نام در منابع شیعی، به ترتیب در حدود ۸۰ سال اختلاف سنی وجود دارد. | |||
==== نظر سزگین ==== | |||
سزگین برای حل بخشی از این دشواری (ظاهراً، وی منابع شیعی را ندیده است) پزشک مدرسه اسکندریه را ابجر و عبدالملک محدث را پسر وی شمرده و تصور کرده است که خطای ابن ابی اصیبعه تنها خلط میان پدر و پسر بوده است و واقعاً ممکن است در مدرسه اسکندریه فردی به نام ابجر به تدریس مشغول بوده است،<ref>III/205-206، GAS, </ref> اما چنانچه دیدیم، در همه کتب رجال، اسلاف عبدالملک به نامهای عربی معرفی شده‌اند و تدریس یک فرد عرب در مدرسه اسکندریه عصر بیزانس قابل قبول نمی‌نماید<ref>مایرهوف، ماکس، «من الاسکندریه الی بغداد»، ص ۶۶</ref>. | |||
از سوی | از سوی دیگر در [[قرن اول]] قمری، یک دانشمند [[مسیح|مسیحی]] به نام ادفر، که از کیمیا نیز اطلاعاتی داشته، در اسکندریه معروف بوده است. به نظر لکلرک، ادفر همان است که ابن ابی اصیبعه، وی را ابن ابجر نامیده است<ref>Leclerc, Lucien, Histiere de la m E dicine arabe. ص ۶۲-۶۴</ref> | ||
==== نتیجه ==== | ==== نتیجه ==== | ||
در عین حال، وجود خاندانی به نام ابجر در [[کوفه]]، از موالی کنانه یا بنی عجل یا بنی همدان غیر قابل تردید است. اشتغال سنتی افراد این خاندان به طب نیز در برخی منابع آمده است. | |||
در | بدین ترتیب، در حقیقت دو محدث به نام عبدالملک که احتمالاً هر دو طبیب نیز بوده‌اند، وجود داشته‌اند که یکی از آنها در [[قرن دوم]] قمری و دیگر در [[قرن سوم]] قمری درگذشته است. این احتمال را که درباره نامهای پدران آنان در منابع شیعه و [[اهل سنت|سنی]] اشتباهی رخ داده باشد، نادیده نمی‌توان گرفت. | ||
== پانویس == | == پانویس == | ||
{{ | {{پانویس۲}} | ||
== منابع == | == منابع == | ||
{{ستون-شروع| | {{ستون-شروع|۲}} | ||
*ابن ابی اصیبعه، احمد، عیون الانباء، به کوشش ماکس موللر، بولاق، ۱۲۹۹ق/ ۱۸۸۲م | |||
*ابن | *ابن ابی حاتم رازی، محمد، الجرح و التعدیل، حیدرآباد دکن، ۱۳۷۲ق/ ۱۹۵۳م | ||
*ابن | *ابن بابویه، محمد، من لایحضره الفقیه، بیروت، ۱۴۰۱ق/۱۹۸۱م | ||
*ابن | *ابن حجر، احمد، تهذیب التهذیب، حیدرآباد دکن، ۱۳۲۶ق/۱۹۰۸م | ||
*ابن حجر، احمد، | *ابن سعد، محمد، الطبقات الکبری، به کوشش احسان عباس، بیروت، دارصادر | ||
*ابن سعد، محمد، الطبقات | *ابن قتیبة، عبدالله، المعارف، به کوشش ثروت عکاشه، قاهره، ۱۹۶۰م | ||
*ابن | *ابن منجویه، احمد، رجال صحیح مسلم، به کوشش عبدالله اللیثی، بیروت، ۱۴۰۷ق/۱۹۸۷م | ||
*ابن | *بخاری، اسماعیل، التاریخ الکبیر، حیدرآباد دکن، ۱۳۷۷ق/۱۹۵۸م | ||
*بخاری، | *بسوی، یعقوب، المعرفة و التاریخ، به کوشش اکرم ضیاء العمری، بغداد، ۱۳۹۴ق/۱۹۸۱م | ||
*بسوی، | *طوسی، محمد، تهذیب الاحکام، بیروت، ۱۴۰۱ق/۱۹۸۱م | ||
* | *عجلی، احمد، تاریخ الثقات، به کوشش عبدالمعطی قلعجی، بیروت، ۱۹۸۴م | ||
* | *کلینی، محمد، الفروع من الکافی، بیروت، ۱۴۰۱ق/۱۹۸۱م | ||
*کلینی، محمد، الفروع من | *مایرهوف، ماکس، «من الاسکندریه الی بغداد»، التراث الیونانی فی الحضارة الاسلامیة، ترجمة عبدالرحمان بدوی، بیروت، ۱۹۸۰م | ||
* | *[[نجاشی]]، احمد، رجال، قم، ۱۴۰۷ق/۱۹۸۷م | ||
*[[نجاشی]]، احمد، رجال، قم، | |||
{{پایان}} | {{پایان}} | ||
=== منبع انگلیسی === | === منبع انگلیسی === | ||
{{چپ‌چین}} | {{چپ‌چین}} | ||
*GAS; | *GAS; | ||
* Leclerc, Lucien, Histiere de la m E dicine arabe, New York, 1971 | * Leclerc, Lucien, Histiere de la m E dicine arabe, New York, 1971 | ||
* Wustenfeld, Ferdinand, Geschichte der arabischen Aerzte und Naturforscher, New York, 1978 | * Wustenfeld, Ferdinand, Geschichte der arabischen Aerzte und Naturforscher, New York, 1978 | ||
{{پایان چپ‌چین}} | {{پایان چپ‌چین}} | ||
==پیوند به بیرون== | ==پیوند به بیرون== | ||
* منبع مقاله:[http://www.cgie.org.ir/fa/publication/entryview/1308 دانشنامه بزرگ اسلامی] | * منبع مقاله:[http://www.cgie.org.ir/fa/publication/entryview/1308 دانشنامه بزرگ اسلامی] | ||