۱۷٬۱۳۹
ویرایش
استرآباد: تفاوت میان نسخه‌ها
جز
بدون خلاصۀ ویرایش
imported>Mahboobi جزبدون خلاصۀ ویرایش |
Shamsoddin (بحث | مشارکتها) جزبدون خلاصۀ ویرایش |
||
| خط ۱: | خط ۱: | ||
'''اِسْتَراباد''' | '''اِسْتَراباد''' یا '''اَسْتَراباد'''، نام کهن شهرستان کنونی [[گرگان]] در سده‌های نخستین اسلامی و مرکز ایالتی به همین نام در دوره [[صفویه]]، [[قاجار]] و اندکی پس از آن است. | ||
==نام گذاری== | ==نام گذاری== | ||
نام شهر در منابع به صورتهای استاراباد<ref>خوارزمی، ۲۷؛ ابن حوقل،ج ۲ص۳۸۴؛ بیهقی، ۲/۶۷۶؛ سمعانی، ۱/۱۹۹؛ ابوالفدا، ۴۳۹،</ref> ستار آباد،<ref>بیهقی، ۱/۱۸۵؛ رشیدالدین، ۱/۵۰۸</ref> استراباد بدون حرکت‌گذاری<ref>بیرونی، ۲/۵۷۰؛ ابن اسفندیار، قسم اول، ۷۴</ref> و اَستَراباد<ref>یاقوت بلدان، ۱/۲۴۲؛ شیروانی، ۷۳</ref> آمده است. | |||
==وجه تسمیه== | |||
درباب وجه تسمیه این شهر روایت های متعددی وجود دارد. به گفته برخی، چون خربندگان گرگین بن میلاد در موضعی که چراخور اسبان و استرانشان بود، مقام گرفتند، آن محل را استراباد به معنی جایگاه استران نامیدند.<ref>ابن اسفندیار، تاریخ طبرستان؛ مرعشی، ۳۰؛</ref> | |||
برخی دیگر جزء اول نام این شهر را «استر» دانسته‌اند که به زعم آنان نام بانی شهر بوده است<ref>یاقوت، المشترک، ۲۱؛ ابوالفدا، ۴۳۹؛ انصاری، ۳۸۲</ref> و به نظر می‌رسد که اشاره‌ای به [[استر]] - برادر زاده مردخای یهودی - همسر [[خشایار شاه]] پادشاه هخامنشی باشد.<ref>اعتمادالسلطنه، ۶۲</ref> شماری دیگر نیز واژه استر را مخفف استاره و به معنی کوکب و ستاره گرفته‌اند<ref>حکیم، ۵۵؛ اعتمادالسلطنه، همانجا؛ دمرگان، ۱/۱۵۱؛ نیز نک: درن، ۱۲۴. (۷۴,</ref> این شهر از دوره صفوی با القاب دارالفتح، دارالملک و سپس دارالمؤمنین خوانده شده است.<ref>نک: روملو، ۴۱۴؛ خواندمیر، حبیب السیر، ۲/۳۴۶، مآثرالملوک، ۱۱۹؛ اسکندربیک، ۱۰۶، ۱۴۵؛ واله، ۱۳۵؛ مروی، ۱/۶۴؛ ساروی، ۱۰۵</ref> | |||
==موقعیت جغرافیایی== | |||
[[پرونده:نقشه گرگان.jpg|بندانگشتی|نقشه استان گلستان به مرکزیت گرگان]] | [[پرونده:نقشه گرگان.jpg|بندانگشتی|نقشه استان گلستان به مرکزیت گرگان]] | ||
شهر کهن استراباد در شمال سلسله جبال [[البرز]] و در جنوب | شهر کهن استراباد در شمال سلسله جبال [[البرز]] و در جنوب شرقی [[دریای خزر]] و بر ساحل یکی از شعبه‌های رودخانه قره‌سو بنا شده بود. در نخستین سده اسلامی و هنگامی که جرجان ناحیه و شهری بزرگ و شکوهمند بود، ظاهراًاستراباد [[قصبه]]ای کوچک محسوب می‌گردید.<ref>نک: حدود العالم، ۱۴۴؛ اصطخری، ۲۰۶، ۲۱۲؛ مقدسی، ۳۵۴؛ بیرونی، همانجا</ref> بر پایه اطلاعات موجود، حد غربی استراباد در سده ۴ق شهر کهن [[تمیشه]] در یک منزلی [[طبرستان]] (نزدیک کردکوی کنونی) بوده است.<ref>ابن حوقل، همانجا؛ اصطخری، ۲۱۶-۲۱۷؛ مقدسی، ۳۷۲؛ مرعشی، ۲۴۱، ۲۴۴</ref> استراباد به تدریج از دوره صفویه اهمیت یافت و به صورت ایالت درآمد و [[دامغان]]، [[بسطام]] و جز آن نیز گاه از توابع آنجا شمرده می‌شد.<ref> نک: اسکندربیک، ۲۹۰، ۸۳۵</ref> | ||
== | ==پیشینه تاریخی== | ||
[[پرونده:پیشینه گرگان۲.jpg|بندانگشتی]] | |||
[[پرونده:پیشینه گرگان۱.jpg|بندانگشتی|دیوار گرگان ـ قدمت: قرن ۵ میلادی]] | |||
تاریخ و وقایع شهر استراباد در نخستین سده‌های اسلامی با تاریخ شهر کهن گرگان ([[جرجان]]) در آمیخته، و از همین روست که آگاهی ما از وقایع تاریخی استراباد بسیار اندک است. از استراباد در دوره [[عباسی]]ان و به هنگام خلافت [[هارون الرشید]] و در جریان نبرد حمزه خارجی با نمایندگان خلیفه در [[خراسان]] و گریختن وی به آن شهر، یاد می‌شود.<ref>نک: گردیزی، ۲۸۹-۲۹۰</ref> بنابر بعضی روایات در دوره [[طاهریان]]، سلیمان بن عبدالله طاهر در استراباد ساکن بود و پایگاه نظامی وی برای نبرد با [[حسن بن زید بن حسن|حسن بن زید]] علوی در آن شهر قرار داشت.<ref>نک: ابن اسفندیار، قسم اول، ۲۳۲-۲۳۶؛ اولیاءالله، ۹۲؛ مرعشی، ۲۸۶، ۲۸۸؛ خواندمیر، حبیب السیر، ۲/۴۰۸</ref> | |||
از این رو، به نظر می‌رسد که شهر در ۲۵۶ق/۸۷۰م بخشی از ایالت طبرستان به شمار می‌آمده، و در نبردهای حکام طاهری با [[علویان]] همواره پناهگاه امنی برای آنان بوده است.<ref>نک: مادلونگ، ۲۰۵-۲۰۶ </ref> | |||
استراباد در هجوم [[مغول]] آسیب بسیار دید<ref>رشیدالدین، ۱/۵۰۸</ref> در دوره خواجه یحیی کرابی (۷۵۳- ۷۵۹ق) بود که [[سربدران]] روی به استراباد آوردند.<ref>شبانکاره‌ای، ۳۲۹-۳۳۰</ref> | |||
از | پس از پیروزی [[شاه اسماعیل صفوی]] بر سپاهیان ازبک در ۹۱۶ق،<ref>عالم آرای صفوی، ۲۶۰-۲۶۴؛ عالم آرای شاه اسماعیل، ۳۶۸- ۳۶۹؛ قمی، ۱/۱۰۱، ۱۰۹، ۱۱۲-۱۱۳؛ زامباور، ۲۷۰ </ref> استراباد نیز حاکمی از سوی دولت صفوی یافت.<ref>عالم آرای شاه اسماعیل، ۳۱۷- ۳۱۹</ref> | ||
استراباد نخستین بار در عهد [[شاه عباس]] اول (سل ۹۸۶ - ۱۰۳۸ق) ایالت خوانده شد.<ref>نک: دلاواله، ۱۵۸؛ تاورنیه، ۳۵۹</ref> در دوره [[شاه‌صفی]]،<ref>سل ۱۰۳۸-۱۰۵۲ق</ref> [[شاه عباس دوم]] <ref>سل ۱۰۵۲-۱۰۷۷ق</ref> و [[شاه سلیمان دوم]]،<ref>سل ۱۰۷۷- ۱۱۰۵ق</ref> آشوبهای استراباد به سبب طغیان قبایل ترکمن ادامه یافت.<ref>نک: محمد معصوم، ۷۵؛ وحید، ۲۰۱؛ هدایت، ملحقات...، ۸/۴۸۵-۴۸۶</ref> | |||
استراباد | با راه یافتن ضعف در حکومت صفوی هرج و مرج در ناحیه استراباد نیز بیشتر شد<ref>نک: مروی، ۱/۵۲؛ استرابادی، ۸</ref> و پس از سقوط اصفهان در ۱۱۳۵ق به دست لشکریان [[افغان]]، [[طهماسب میرزا]] جانشین [[حسین صفوی|سلطان حسین صفوی]] از دولت [[روسیه]] استمداد کرد و با انعقاد قرارداد ۱۱۳۵ق/۱۷۲۳م ایالت استراباد نیز در اختیار روسیه قرار گرفت.<ref>مجموعه...،۸۲ -۸۳؛ لمتون، ۱۷۶</ref> | ||
[[نادر شاه افشار]] پس‌از راندن افغانها، قرارداد طهماسب میرزا را باروسیه فسخ کرد و استراباد را در ۱۱۴۴ق/۱۷۳۲م از روسیه پس گرفت.<ref>مجموعه، ۸۳ -۸۶؛ لمتون، ۱۷۷</ref> پس از کشته شدن نادر در ۱۱۶۰ق، محمد حسن خان قاجار توانست استراباد و نواحی [[مازندران]] و [[گیلان]] را به تصرف خود درآورد.<ref>ابوالحسن گلستانه، ۲۰۴-۲۰۵؛ هدایت، فهرس...، ۲۶۱</ref> با کشته شدن محمدحسن خان قاجار در ۱۱۷۲ق استراباد به تصرف [[کریم خان زند]] درآمد و محمد حسین‌خان‌قاجار نیز حکومت‌استراباد یافت.<ref>ابوالحسن‌گلستانه، ۳۲۱؛ نامی، ۸۷ - ۸۸؛ ابوالحسن مستوفی، ۱۰۷- ۱۰۸؛ هدایت، همان، ۲۶۷- ۲۶۹</ref> | |||
پس از مرگ کریم‌خان در ۱۱۹۳ق، [[آقا محمد خان]] از [[شیراز]] رو به مازندران و استراباد نهاد و به رغم مخالفت برادرانش، استراباد را در ۱۱۹۶ق تصرف کرد و رحیم‌خان دولو را منصب بیگلربیگی استراباد داد.<ref>نامی، ۲۴۶-۲۴۷، ۲۶۲، ۳۳۰؛ هدایت، همان، ۲۸۶-۲۸۷، ۲۸۹؛ ساروی، ۷۷، ۹۱ -۹۲، ۱۰۵- ۱۰۸؛ سپهر، ۱/۴۰</ref> | |||
با تغییر نظام سلطنتی در روسیه و تمرد سربازان روسی در استراباد و بسته شدن گمرک آنجا، قحط و گرانی در شهر پدید آمد و بر اساس گزارش وزارت داخله در ۷ [[رمضان]] ۱۳۳۵ کنسول سابق روسیه در استراباد به اتهام ایجاد اغتشاش و بلوا عنصر نامطلوب شناخته شد و اخراج گردید.<ref>مقصودلو، ۲/۵۴۴، ۵۶۱ -۵۶۲</ref> از ۱۳۱۶ش که نام شهر رسماً به گرگان تغییر یافت، شهر و نواحی آن رونق اقتصادی شایان توجهی پیدا کرد. | |||
با | |||
==معماری شهر== | ==معماری شهر== | ||
از معماری استراباد در نخستین سده‌های اسلامی، آگاهی دقیقی در دست نیست. به گفته ابن جوزی، در ۲۴۲ق زلزله‌ای در آنجا روی داد و سبب ویرانی بسیاری گردید.<ref>ابن جوزی ۱۱/۲۹۴- ۲۹۵</ref> استراباد در سده ۴ق دژی ویران داشته<ref>نک: مقدسی، ۳۵۷</ref> که به نظر می‌رسد سبب ویرانی آن نبردهای پی در پی [[آل بویه]] و [[آل زیار]] برای تصاحب این شهر بوده است.<ref>نک: گردیزی، ۳۳۷- ۳۳۸؛ ابن اسفندیار، قسم اول، ۲۹۲-۲۹۷</ref> | |||
شهر دارای ۴ دروازه بود.<ref> «نفوس استراباد» ، ۱۹۳؛ مک‌کنزی، ۱۹۱؛ میرزاابراهیم، همانجا؛ ملگونف، ۶۳؛ قورخانچی، ۲۳؛ قس: مک گرگور،:۱۶۲ ۳ باب؛ رابینو، ۱۱۸- ۱۱۹: که علاوه بر ۴ دروازه از یکی دیگر با نام دنکوان یاد کرده است</ref> دروازه بسطام در شرق شهر، دروازه سبزه [[مشهد]] در شمال که فوجرد نیز نامیده می‌شد، دروازه چهل دختران در جنوب و دروازه مازندران‌یا میدان‌در غرب‌واقع‌بود. | |||
شهر دارای کوچه‌های سنگ فرش بود. خانه‌ها با دیوارهایی از خشت خام یا گل، و سقف آن غالباً از سفال قرمز رنگ بود. بازار شهر نسبتاً بزرگ، و با مغازه‌های بسیار بود. مقر حاکم در ارگ واقع در جنوب شرقی شهر قرار داشت.<ref> نک: فریزر، همانجاها؛ بارنز، ۸۵ -۸۶؛ بروگش، همانجا؛ کرزن، ۱/۴۷۰- ۴۷۲؛ ییت، ۲۵۶</ref> | |||
بر پایه کتیبه‌ها و وقف نامه‌های موجود، آب آشامیدنی استراباد از آب انبارها و قنات تأمین می‌شد.<ref>رابینو، ۲۷۵-۲۷۷، ۲۸۱-۲۸۴؛ درباره بناهای شهر در ۱۳۲۱ق، نک: قورخانچی، ۲۲-۲۶؛ درباره خیابانها، تلگرافخانه، کنسولگریها، نک: مقصودلو، ۱/۳۴۵، ۳۶۳، ۳۸۹</ref> در آغاز سده ۱۴ش هنوز خندق و حصار شهر برجای بود، اما اندکی بعد خندق پر، و حصار تخریب شد.<ref>شوقی، ۱۳۵</ref> | |||
شهر دارای کوچه‌های سنگ فرش بود. خانه‌ها با | |||
بر | |||
== پانویس == | == پانویس == | ||
{{پانویس| | {{پانویس|۵}} | ||
== منابع == | == منابع == | ||
<div class="reflist4" style="height: 220px; overflow: auto; padding: 3px" > | |||
{{ستون-شروع}} | {{ستون-شروع|2}} | ||
* آرونوا، م.ر. و اشرافیان، دولت نادرشاه افشار، ترجمه حمید امین، تهران، ۱۳۵۲ش. | |||
* ابن اثیر، الکامل. | |||
* ابن اسفندیار، محمد، تاریخ طبرستان، به کوشش عباس اقبال، تهران، ۱۳۶۶ش. | |||
* آرونوا، م.ر. و | * ابن جوزی، عبدالرحمان، المنتظم، به کوشش محمد عبدالقادر عطا و دیگران، بیروت، ۱۴۱۲ق/۱۹۹۲م. | ||
* ابن | * ابن حوقل، محمد، صوره الارض، به کوشش دخویه، لیدن، ۱۹۳۹م. | ||
* ابن | * ابوبکر طهرانی، کتاب دیار بکریه، به کوشش نجاتی لوغال و فاروق سومر، آنکارا، ۱۹۶۲م. | ||
* ابن جوزی، عبدالرحمان، المنتظم، به کوشش محمد عبدالقادر عطا و | * ابوالحسن گلستانه، مجمل التواریخ، به کوشش مدرس رضوی، تهران، ۱۳۴۴ش. | ||
* ابن حوقل، محمد، صوره الارض، به کوشش | * ابوالحسن مستوفی، گلشن مراد، به کوشش غلامرضا طباطبایی مجد، تهران، ۱۳۶۹ش. | ||
* ابوبکر | * ابوالفدا، تقویم البلدان، به کوشش رنو و دوسلان، پاریس ۱۸۴۰م. | ||
* ابوالحسن گلستانه، مجمل | * استرابادی، میرزا محمدمهدی، جهانگشای نادری، به کوشش عبدالله انوار، تهران، ۱۳۴۱ش. | ||
* ابوالحسن | * اسکندربیک منشی، عالم آرای عباسی، تهران، ۱۳۵۰ش. | ||
* ابوالفدا، | * اصطخری، ابراهیم، المسالک و الممالک، به کوشش دخویه، لیدن، ۱۹۲۷م. | ||
* استرابادی، | * اعتمادالسلطنه، محمدحسن، مرآه البلدان، به کوشش عبدالحسین نوایی و هاشم محدث، تهران، ۱۳۶۷ش. | ||
* | * امبرسز، ن. ن. و دیگران، تاریخ زمین لرزه‌های ایران، ترجمه ابوالحسن رده، تهران، ۱۳۷۰ش. | ||
* اصطخری، | * انصاری دمشقی، محمد، نخبه الدهر، به کوشش مرن، لایپزیگ، ۱۹۲۳م. | ||
* اعتمادالسلطنه، محمدحسن، مرآه البلدان، به کوشش | * اولیاءالله آملی، محمد، تاریخ رویان، به کوشش منوچهر ستوده، تهران، ۱۳۴۸ش. | ||
* امبرسز، ن. ن. و | * ایران و جنگ جهانی اول، به کوشش کاوه بیات، تهران، سازمان اسناد ملی ایران. | ||
* انصاری | * بارنز، الکس، سفرنامه، ترجمه حسن سلطانی‌فر، مشهد، ۱۳۶۶ش. | ||
* | * بروگش، هاینریش، سفری به دربار سلطان صاحبقران، ترجمه کردبچه، تهران، ۱۳۶۷ش. | ||
* | * بیرونی، ابوریحان، قانون مسعودی، حیدرآباد دکن، ۱۳۷۴ق/۱۹۵۵م. | ||
* بارنز، الکس، سفرنامه، ترجمه حسن | * بیهقی، ابوالفضل، تاریخ، به کوشش خلیل خطیب رهبر، تهران، ۱۳۶۸ش. | ||
* بروگش، | * تاریخ سیستان، به کوشش محمدتقی بهار، تهران، ۱۳۱۴ش. | ||
* | * تاورنیه، ژان باتیست، سفرنامه، ترجمه ابوتراب نوری، تهران، ۱۳۳۶ش. | ||
* | * جوینی، عطاملک، تاریخ جهانگشای، به کوشش محمد قزوینی، لیدن، ۱۳۳۴ق/۱۹۱۶م. | ||
* | * حافظ ابرو، عبدالله، پنج رساله تاریخی، به کوشش فلیکس تاور، پراگ، ۱۹۵۸م. | ||
* | * حافظ ابرو، زبده التواریخ، به کوشش کمال حاج سیدجوادی، تهران، ۱۳۷۲ش. | ||
* | * حدود العالم، به کوشش منوچهر ستوده، تهران، ۱۳۴۰ش. | ||
* حافظ ابرو، عبدالله، پنج رساله | * حکیم، محمدتقی، گنج دانش، جغرافیای تاریخی شهرهای ایران، به کوشش محمدعلی صوتی و دیگران، تهران، ۱۳۶۶ش. | ||
* حافظ ابرو، زبده | * خوارزمی، محمد، صوره الارض، به کوشش هانس فون مژیک، وین، ۱۳۴۵ق/۱۹۲۶م. | ||
* حدود العالم، به کوشش منوچهر ستوده، تهران، | * خواندمیر، غیاث‌الدین، حبیب السیر، به کوشش محمد دبیرسیاقی، تهران، ۱۳۵۳ش. | ||
* | * خواندمیر، غیاث‌الدین، مآثر الملوک، به کوشش هاشم محدث، تهران، ۱۳۷۲ش. | ||
* | * دلاواله، پیترو، سفرنامه، ترجمه شعاع الدین شفا، تهران، ۱۳۴۸ش. | ||
* | * دمرگان، ژاک، هیأت علمی فرانسه در ایران، ترجمه کاظم ودیعی، تبریز، ۱۳۳۸ش. | ||
* | * دیاکونف، م.، تاریخ ماد، ترجمه کریم کشاورز، تهران، ۱۳۴۵ش. | ||
* دلاواله، | * ذبیحی، مسیح و منوچهر ستوده، از آستارا تا استارباد، تهران، ۱۳۵۴ش. | ||
* دمرگان، ژاک، | * رابینو، ه.ل.، سفرنامه مازندران و استراباد، ترجمه غلامعلی وحید مازندرانی، تهران، ۱۳۴۳ش. | ||
* | * رازی، امین احمد، هفت اقلیم، به کوشش جواد فاضل، تهران، ۱۳۴۰ش. | ||
* | * رشیدالدین فضل‌الله، جامع التواریخ، به کوشش محمد روشن و مصطفی موسوی، تهران، ۱۳۷۳ش. | ||
* | * روملو، حسن، احسن التواریخ، به کوشش عبدالحسین نوایی، تهران، ۱۳۴۹ش. | ||
* رازی، | * ساروی، فتح‌الله، تاریخ محمدی، به کوشش غلامرضا طباطبایی مجد، تهران، ۱۳۷۱ش. | ||
* | * سپهر، محمدتقی، ناسخ التواریخ، به کوشش محمدباقر بهبودی، تهران، ۱۳۴۴ش. | ||
* روملو، حسن، احسن | * سمعانی، عبدالکریم، الانساب، به کوشش عبدالرحمان معلمی یمانی، حیدرآباد دکن، ۱۳۸۲ق/۱۹۶۲م. | ||
* ساروی، فتح‌الله، | * شبانکاره‌ای، محمد، مجمع الانساب، به کوشش هاشم محدث، تهران، ۱۳۶۳ش. | ||
* سپهر، | * شرف‌الدین علی یزدی، ظفرنامه، به کوشش عصام الدین اورونبایف، تاشکند، ۱۹۷۲م. | ||
* | * شوقی، عباس، «گرگان (استراباد)» ، جهان نو، تهران، ۱۳۲۵ش، س ۱، شم ۴. | ||
* شبانکاره‌ای، محمد، مجمع الانساب، به کوشش هاشم محدث، تهران، | * شیروانی، زین العابدین، بستان السیاحه، تهران، ۱۳۱۵ش. | ||
* | * طبری، تاریخ. | ||
* | * عالم آرای شاه اسماعیل، به کوشش اصغر منتظر صاحب، تهران، ۱۳۴۹ش. | ||
* | * عالم آرای شاه طهماسب، به کوشش ایرج افشار، تهران، ۱۳۷۰ش. | ||
* طبری، | * عالم آرای صفوی، به کوشش یدالله شکری، تهران، ۱۳۵۰ش. | ||
* عالم آرای شاه | * عبدالرزاق سمرقندی، مطلع سعدین و مجمع بحرین، به کوشش عبدالحسین نوایی، تهران، ۱۳۵۳ش. | ||
* عالم آرای شاه طهماسب، به کوشش | * عتبی، محمد، تاریخ یمینی، ترجمه ناصح جرفادقانی، به کوشش جعفر شعار، تهران، ۱۳۵۷ش. | ||
* عالم آرای صفوی، به کوشش | * غفاری قزوینی، احمد، تاریخ جهان آرا، به کوشش محمد قزوینی، تهران، ۱۳۴۳ش. | ||
* عبدالرزاق سمرقندی، مطلع | * قفس اوغلی، ابراهیم، تاریخ دولت خوارزمشاهیان، ترجمه داوود اصفهانیان، تهران، ۱۳۶۷ش. | ||
* | * قمی، احمد، خلاصه التواریخ، به کوشش احسان اشراقی، تهران، ۱۳۵۹ش. | ||
* غفاری | * قورخانچی، محمدعلی، «نخبه سیفیه» ، همراه استراباد نامه، به کوشش مسیح ذبیحی، تهران، ۱۳۴۸ش. | ||
* قفس | * کرزن، جرج ن.، ایران و قضیه ایران، ترجمه غلامعلی وحید مازندرانی، تهران، ۱۳۴۹ش. | ||
* | * گردیزی، عبدالحی، تاریخ، به کوشش عبدالحی حبیبی، تهران، ۱۳۶۳ش؛ | ||
* | *گیلانی، شیخ علی، تاریخ مازندران، به کوشش منوچهر ستوده، تهران، ۱۳۵۲ش. | ||
* کرزن، جرج ن.، | * لمتون، ا.ک.س.، سیری در تاریخ ایران بعد از اسلام، ترجمه یعقوب آژند، تهران، ۱۳۶۳ش. | ||
* | * مجموعه عهدنامه‌های تاریخی ایران، به کوشش غلامعلی وحید مازندرانی، تهران، ۱۳۴۹ش. | ||
* لمتون، ا.ک.س.، | * محمد معصوم اصفهانی، خلاصه السیر، تهران، ۱۳۶۸ش. | ||
* مجموعه عهدنامه‌های | * مرعشی، ظهیرالدین، تاریخ طبرستان و رویان و مازندران، به کوشش برنارد دارن، تهران، ۱۳۶۳ش. | ||
* محمد معصوم | * مروی، محمد کاظم، عالم آرای نادری، به کوشش محمدامین ریاحی، تهران، ۱۳۶۴ش. | ||
* | * مقدسی، محمد، احسن التقاسیم، به کوشش دخویه، لیدن، ۱۹۰۶م. | ||
* مروی، محمد کاظم، عالم آرای نادری، به کوشش | * مقصودلو، حسینقلی، مخابرات استراباد، به کوشش ایرج افشار و محمدرسول دریاگشت، تهران، ۱۳۶۳ش. | ||
* | * مک‌کنزی، چ. ف.، سفرنامه شمال، ترجمه منصوره اتحادیه، تهران، ۱۳۵۹ش. | ||
* مقصودلو، | * ملگونف، سفرنامه به سواحل جنوبی دریای خزر، ترجمه مسعود گلزاری، تهران، ۱۳۶۴ش. | ||
* مک‌کنزی، چ. ف.، سفرنامه شمال، ترجمه منصوره | * منجم، جلال‌الدین، تاریخ عباسی، به کوشش سیف الله وحیدنیا، تهران، ۱۳۶۶ش. | ||
* ملگونف، سفرنامه به سواحل | * میرخواند، روضه الصفا، تهذیب و تلخیص عباس زریاب خویی، تهران، ۱۳۷۳ش. | ||
* منجم، | * میرزا ابراهیم، سفرنامه استراباد و مازندران و گیلان...، به کوشش مسعود گلزاری، تهران، ۱۳۵۵ش. | ||
* | * نامی اصفهانی، محمدصادق، تاریخ گیتی‌گشا، به کوشش سعید نفیسی، تهران، ۱۳۶۳ش. | ||
* | * نظام الدین شامی، ظفرنامه، به کوشش پناهی سمنانی، تهران، ۱۳۶۳ش. | ||
* | * «نفوس استراباد» ، گرگان نامه، به کوشش مسیح ذبیحی، تهران، ۱۳۴۸ش. | ||
* نظام | * واله، محمدیوسف، خلد برین، به کوشش هاشم محدث، تهران، ۱۳۷۲ش. | ||
* | * وحیدقزوینی، محمدطاهر، عباس‌نامه، به کوشش ابراهیم دهگان، اراک، ۱۳۲۹ش. | ||
* واله، | * هدایت، رضاقلی، فهرس التواریخ، به کوشش عبدالحسین نوایی و هاشم محدث، تهران، ۱۳۷۳ش. | ||
* | * هدایت، رضاقلی، ملحقات روضه الصفا، تهران، ۱۳۳۹ش. | ||
* | * هنوی، ج.، زندگی نادرشاه، ترجمه اسماعیل دولتشاهی، تهران، ۱۳۶۵ش. | ||
* | * هوار، کلمان، ایران و تمدن ایرانی، ترجمه حسن انوشه، تهران، ۱۳۶۳ش. | ||
* هنوی، ج.، | * یاقوت، بلدان. | ||
* هوار، کلمان، | * یاقوت، المشترک، به کوشش ووستنفلد، گوتینگن، ۱۸۴۶م. | ||
* | * یییت، چ. ا.، خراسان و سیستان، ترجمه قدرت الله روشنی زعفرانلو و مهرداد رهبری، تهران، ۱۳۶۵ش. | ||
* | |||
* | |||
=== منابع انگلیسی === | === منابع انگلیسی === | ||
{{چپ‌چین}} | {{چپ‌چین}} | ||
* Arrian, The Life of Alexander the Great, tr. A. de S E lincourt, London, Penguin Books. | * Arrian, The Life of Alexander the Great, tr. A. de S E lincourt, London, Penguin Books. | ||
* Bivar, A. D.H., X The Political History of Iran Under the Arsacids n , The Cambridge History of Iran, London, | * Bivar, A. D.H., X The Political History of Iran Under the Arsacids n , The Cambridge History of Iran, London, ۱۹۸۳, vol. III (۱). | ||
* Bosworth, C.E., X The Political and Dynastic History of the Iranian World n , ibid, | * Bosworth, C.E., X The Political and Dynastic History of the Iranian World n , ibid, ۱۹۶۸, vol. V. | ||
* Dorn, B., Caspia, Bandar- Anzali, | * Dorn, B., Caspia, Bandar- Anzali, ۱۹۸۰. | ||
* Fraser, J. B. Travels and Adventures in the Persian Provinces, London, | * Fraser, J. B. Travels and Adventures in the Persian Provinces, London, ۱۸۲۶. | ||
* Frye, R.N., X The S ? m ? nids n , The Cambridge History of Iran, London, | * Frye, R.N., X The S ? m ? nids n , The Cambridge History of Iran, London, ۱۹۷۵, vol. IV. | ||
* id, The History of Ancient Iran, M O nchen, | * id, The History of Ancient Iran, M O nchen, ۱۹۸۴. | ||
* MacGregor, C. M., Narrative of a Journey Through the Province of Khorassan, London, | * MacGregor, C. M., Narrative of a Journey Through the Province of Khorassan, London, ۱۸۷۹, vol. II. | ||
* Madelung, W., X The Minor Dynasties of Northern Iran n , The Cambridge History of Iran, London, | * Madelung, W., X The Minor Dynasties of Northern Iran n , The Cambridge History of Iran, London, ۱۹۹۵, vol. IV. | ||
* Miles, G. C., X Numis matics n , ibid, | * Miles, G. C., X Numis matics n , ibid, ۱۹۷۵, vol. IV. | ||
* Roemer, H. R., X The Jalayirids, Muzaffarids and Sarbad ? rs n , ibid, | * Roemer, H. R., X The Jalayirids, Muzaffarids and Sarbad ? rs n , ibid, ۱۹۸۶, vol. IV. | ||
* Zambaur, E., Manuel de g E n E alogie et de chronologie, Hanover, | * Zambaur, E., Manuel de g E n E alogie et de chronologie, Hanover, ۱۹۲۷. | ||
{{پایان چپ‌چین}} | {{پایان چپ‌چین}} | ||
{{پایان}} | |||
</div> | |||
==پیوند به بیرون== | ==پیوند به بیرون== | ||
منبع مقاله:[http://www.cgie.org.ir/fa/publication/entryview/9110 دائرة المعارف بزرگ اسلامی] | منبع مقاله:[http://www.cgie.org.ir/fa/publication/entryview/9110 دائرة المعارف بزرگ اسلامی] | ||
[[رده:شهرهای شیعی]] | [[رده:شهرهای شیعی]] | ||