شیخ مرتضی انصاری: تفاوت میان نسخه‌ها

شیخ انصاری را «‌خاتم الفقهاء و المجتهدین‌» لقب داده‌اند. وی با نوآوری‌، [[علم اصول]] و به دنبال آن، [[فقه]] را وارد مرحله جدیدی کرد. کتاب‌های [[فرائد الاصول (کتاب)|رسائل]] و [[مکاسب]] مهم‌ترین آثار او هستند. این کتاب‌ها از کتاب‌های درسی [[حوزه علمیه|حوزه‌های علمیه]] شیعی است. به آثار وی، همچون آثار [[محقق حلی]]، [[علامه حلی]] و [[شهید اول]]، همواره توجه شده است و محققان بسیاری بر آنها شرح یا حاشیه نوشته‌اند.<ref>مطهری، مجموعه آثار، ج۱۴، ص۴۳۷.</ref>

شیخ از این پس به مدّت چهار سال در درس علاّمه‏ مجاهد و [[محمدشریف مازندرانی|شریف العلما]] شرکت جست. سپس شیخ انصاری در اثر حمله والی [[بغداد]] به [[کربلا]] به ایران مراجعت کرد.<ref>شیخ مرتضی انصاری، زندگانی و شخصیت شیخ انصاری، صص۸۶ ـ ۸۴.</ref> امّا پس از یک سال دوباره به کربلا بازگشت و قریب به دو سال دیگر در محضر شریف العلما شاگردی کرد. سپس به [[نجف]] رفته و به مدت یک سال از درس [[شیخ موسی کاشف الغطا]] استفاده کرد و بعد از این به [[ایران]] مراجعت کرد.

* [[ملا احمد نراقی]] (صاحب «‌مستند الشیعه »)، به مدت ۴ سال تمام در [[کاشان]].<ref>زندگی و شخصیت شیخ انصاری، ص۱۹۷.</ref>

[[پرونده:تمبر بزرگداشت شیخ مرتضی انصاری.jpg|بندانگشتی|150px|تمبر چاپ شده به مناسبت بزرگداشت شیخ مرتضی انصاری از سوی اداره پست جمهوری اسلامی ایران.]]

* [[محمدطه نجف]] <ref>آل محبوبة، ماضی النجف و حاضرها ۱۴۰۶ق، ج۳، ص۴۳۵.</ref>

از سال ۱۲۶۲ [[مرجعیت]] عامه به [[صاحب جواهر]] منتقل شد. در سال ۱۲۶۶ او در لحظات آخر حیاتش در جمع بزرگان [[شیعه]] و حضور شيخ انصاري، خطاب به حاضرين گفت:

: «‌هذا مرجعکم من بعدی: این مرجع شما بعد از من است.‌» <ref>فقهای نامدار شیعه، ص۳۴۱ و ۳۴۲. </ref>

بیشتر شهرت شیخ انصاری به دلیل ابتکارات او در [[اصول فقه |اصول فقه]] و [[فقه]] است که با نوشته‌های شیخ و قدرت تحلیل و دقت‌های او وارد مرحله جدیدی شد. برخی از نوآوری‌های فقهی و اصولی او عبارت است از: رد نظریه [[انسداد باب علم]]، [[نظریه مصلحت سلوکیه]]، [[نظریه حکومت و ورود]] و همچنین استحکام بخشیدن و ایجاد تغییر در مباحث مربوط به حجج در اصول فقه.<ref>نک: علی پور، مهدی، درآمدی بر تاریخ علم اصول، ص۳۶۵به بعد.</ref><ref>رسائل، ج۳، ص۲۴۵-۲۳۳؛ ص۳۹۶-۳۹۴.</ref>

نقل شده است که حتّی بعد از این که [[صاحب جواهر]] او را جانشین خود معرّفی کرد و همه نیز [[مرجعیت]] او را پذیرا شدند، خود امتناع ورزید و گفت، [[سعید العلماء مازندرانی]] که اکنون در مازندران است از من اعلم است. از این رو نامه ‏ای برای سعید العلما نوشت و این نکته را به او گوشزد کرد که، در درس [[شریف العلما]] که می‌‏رفتیم فهم و استفاده‏ شما بیشتر بود؛ لذا شما هستید که باید مرجعیت را به دست بگیرید. سعید العلما در پاسخ نوشت، اگر چه در آن زمان فهم من قوی ‏تر بود امّا مدّت‏ها است که من از مباحثات علمی به دور بوده ‏ام و شما به عکس در حال تحقیقات علمی بوده ‏اید؛ لذا شما ترجیح دارید. شیخ تنها با چنین پاسخی است که راضی می‌‏شود مرجعیت را بپذیرد.<ref>امین، اعیان الشیعة، ۱۴۰۳ق، ج۱۰، ص۱۱۷.</ref>

طبق نقلی ، پس از فوت حاج [[شیخ محمد حسن نجفی]] "صاحب جواهر"، مردم به شیخ انصاری مراجعه کردند و از او رساله عملیه می‌خواستند. شیخ انصاری فرمود: [[سعید العلماء مازندرانی]] که در بابل زندگی می‌کند از من، اعلم است و با بودن او، من رساله عملیه در اختیار مردم نمی‌گذارم. به همین جهت، خود شیخ انصاری نامه‌ای به سعیدالعلماء نوشته و از او خواستند که به نجف مشرف شود و زعامت حوزه علمیه تشیع را بر عهده بگیرد.

سعیدالعلماء، در جواب نامه شیخ انصاری نوشت: درست است که من وقتی در نجف بودم و با شما مباحثه می‌کردم، از شما در فقه قوی‌تر بودم، ولی چون مدتهاست که در بابل زندگی می‌کنم و جلسه بحثی ندارم تارک شده‌ام، و شما را از خود اعلم می ‌دانم؛ لذا باید مرجعیت را خود شما قبول فرمایید. شیخ انصاری در عین حال فرمود: من یقین به لیاقت خود برای این مقام ندارم، لذا اگر مولایم حضرت ولی عصر(ع) به من اجازه اجتهاد بدهند و مرا برای این مقام، تعیین کنند، من آن را قبول خواهم کرد!

شیخ انصاری می‌دانست که او حضرت ولی عصر(ع) است و به او اجازه اجتهاد داده‌اند، لذا فوراً به شاگردان فرمود: این آقا را دریابید. شاگردان برخاستند و هر چه گشتند، کسی را ندیدند. لذا شیخ انصاری بعد از این جریان، حاضر شد که رساله عملیه‌اش را به مردم بدهد تا از او تقلید کنند.<ref> ملاقات با امام زمان، ج 1، ص 285، به نقل از کتاب گنجینه دانشمندان، ج8 .</ref>

« '''وَأَوْحَینَا إِلَی أُمِّ مُوسَی أَنْ أَرْضِعِیهِ فَإِذَا خِفْتِ عَلَیهِ فَأَلْقِیهِ فِی الْیمِّ وَلَا تَخَافِی وَلَا تَحْزَنِی إِنَّا رَادُّوهُ إِلَیکِ وَجَاعِلُوهُ مِنَ الْمُرْسَلِینَ'''‌»

:: «‌ما به مادر موسی الهام کردیم که: «‌او را شیر ده؛ و هنگامی که بر او ترسیدی، وی را در دریا (نیل) بیفکن؛ و نترس و غمگین مباش، که ما او را به تو بازمی گردانیم، و او را از رسولان قرار می‌دهیم!‌» <ref> سوره قصص ، آیه 7 .</ref>

{{ستون-شروع|3}}

*کنگره جهانی بزرگداشت دویستمین سالگرد تولد شیخ مرتضی انصاری، ۲۳ تا ۲۵ آذر ۱۳۷۳ش، در مدرسه عالی تربیتی و قضایی طلاب (امروزه: [[دانشگاه قم]]) برگزار شد.<ref>«کنگره جهانی شیخ انصاری»، ص۱۵۵.</ref> [[اکبر هاشمی رفسنجانی]]، رئیس جمهور وقت، و همچنین علما و بزرگان حوزه علمیه قم، از جمله [[ناصر مکارم شیرازی]]، [[عبدالله جوادی آملی]]، [[جعفر سبحانی]]، [[محمدهادی معرفت]]، [[احمد آذری قمی]]، [[محمدتقی جعفری]]، [[محمدمهدی آصفی]] و [[سید مصطفی محقق داماد]]، از سخنرانان این بزرگداشت بوده‌اند.<ref>«کنگره جهانی شیخ انصاری»، ص۱۵۵-۱۵۷.</ref> در همین زمینه بیش از ۷۰ اثر درباره رویکرد علمی و فقهی شیخ انصاری، توسط دبیرخانه کنگره بزرگداشت دویستمین سالگرد میلاد شیخ اعظم انصاری چاپ و منتشر شده است.<ref>[http://mtif.org/organ/47116/ «کنگره بزرگداشت دویستمین سالگرد میلاد شیخ اعظم انصاری، دبیرخانه».]</ref> همچنین مجله آینه پژوهش، در شماره ۲۷ (مهر و آبان ۱۳۷۳ش)، و مجله فقه: کاوشی نو در فقه اسلامی، در شماره اول (پاییز ۱۳۷۳ش) خود، ویژه‌نامه بزرگداشت دویستمین سالگرد ولادت شیخ انصاری را منتشر کرده‌اند.

*مراسم نکوداشت شیخ اعظم انصاری، ۱۱ آبان ۱۳۹۱ش در مدرسه عالی خاتم الاوصیاء در قم با پیام لطف الله صافی گلپایگانی از مراجع تقلید، و همچنین محمدجواد فاضل لنکرانی،<ref>[http://fazellankarani.com/persian/news/5986/ «بیانات حضرت آیت الله فاضل لنکرانی(دام ظله) در نکوداشت شیخ اعظم انصاری (رض) قم ـ مدرسه خاتم الاوصیاء(ص)، پنجشنبه 91/8/11»].</ref> ابوالقاسم علیدوست،<ref>[http://rasanews.ir/fa/news/145131/ «شیخ انصاری تجسم رنج هزاران فقیه است»].</ref> و مرتضی مقتدایی<ref>[http://rasanews.ir/fa/news/145139/ «مناطق مختلف کشور از حضور علمای بزرگ خالی شده است»].</ref> برگزار شد.<ref>«آیین نکوداشت شیخ اعظم انصاری آغاز شد».</ref> پیش از آن، در ۵ خرداد ۱۳۹۰ش، سخنرانی و میزگرد با حضور ابوالقاسم علیدوست، علی‌اکبر رشاد، احمد مبلغی، علی ابوالحسنی منذر و محمود حکمت‌نیا در مدرسه عالی خاتم الاوصیاء برگزار شده بود.<ref>[http://rasanews.ir/fa/news/105587/ «شیخ مرتضی انصاری استاد کل، فقیه سیاستمدار».]</ref>

*رمان نخل و نارنج، نوشته وحید یامین‌پور، روایت داستانی از زندگی شیخ انصاری است<ref>[http://ketabejamkaran.ir/product/نخل-و-نارنج «نخل و نارنج».]</ref> که به گفته نویسنده، مخاطب آن جوانانی هستند که با فقه آشنایی ندارند.<ref>[https://www.mehrnews.com/news/4530875/ ««نخل و نارنج» ارتباط با مخاطب جوانی است که فقه را نمی‌شناسد».]</ref>

{{پانویس2}}

*امین، سید محسن، اعیان الشیعه، بیروت، دار التعارف، ۱۴۰۳ق.

*«بیانات حضرت آیت الله فاضل لنکرانی(دام ظله) در نکوداشت شیخ اعظم انصاری (رض) قم ـ مدرسه خاتم الاوصیاء(ص)، پنجشنبه 91/8/11»، سایت آیت الله محمدجواد فاضل لنکرانی، تاریخ درج مطلب: ۱۴ آبان ۱۳۹۱ش، تاریخ بازدید: ۲۴ فروردین ۱۳۹۸ش.

*رفیعی پور علوی علویجه، سید عباس، «‌شیخ انصاری »، در گلشن ابرار، چاپ سوم، نشر معروف، ۱۳۸۵ش.

*«‌شیخ مرتضی انصاری»، کتابخانه طهور.