کاربر ناشناس
حوزه علمیه جبل‌عامل: تفاوت میان نسخه‌ها
بدون خلاصۀ ویرایش
imported>Mahboobi بدون خلاصۀ ویرایش |
imported>Mahboobi بدون خلاصۀ ویرایش |
||
| خط ۱۲: | خط ۱۲: | ||
ویژگى [[شیعه|تشیع]] شامى، نداشتن فرهنگ مكتوب و فقدان سنّت فكرى بود؛ اما دو شهر [[حلب]] و [[طرابلس]]، به سبب ارتباط علمى با حوزه هاى [[بغداد]] و [[حله|حلّه]]، وضع متفاوتى داشتند. البته نباید اقدامات فردىِ برخى عالمان جبل عامل را، در طول دو قرن پیش از شهید اول، نادیده گرفت. | ویژگى [[شیعه|تشیع]] شامى، نداشتن فرهنگ مكتوب و فقدان سنّت فكرى بود؛ اما دو شهر [[حلب]] و [[طرابلس]]، به سبب ارتباط علمى با حوزه هاى [[بغداد]] و [[حله|حلّه]]، وضع متفاوتى داشتند. البته نباید اقدامات فردىِ برخى عالمان جبل عامل را، در طول دو قرن پیش از شهید اول، نادیده گرفت. | ||
===عالمان مشهور=== | ===عالمان مشهور=== | ||
از جمله این عالمان، اسماعیل بن حسین عَودى جزینى (متوفى 580)، جمالالدین یوسف بن حاتم مشغرى (متوفى ح 664)، طومان بن احمد منارى (متوفى728) و صالح بن مشرف طَلُّوسى (حدوداوایل قرن هشتم، نیاى اعلاى شهید ثانى)، از تربیت شدگان حوزه حلّه بودند. اقدامات این افراد در هموار كردن راه براى شهید اول و تأسیس حوزه جبل عامل سهم اساسى داشته است<ref>مهاجر، جبل عامل بین الشهیدین، ص 67ـ76</ref> نام ابوالقاسمبن حسینبن محمدبن عَود حلبى (متوفى 677 یا 679)، فقیه حلبى دیگرى را كه به اجبار به جزین مهاجرت كرده بود، باید به این افراد افزود<ref>سبط بن عجمى، ج 1، ص 362ـ365</ref> كه جمعى از عالمانِ نه چندان مشهور عاملى نزد وى تحصیل كردند؛ از جمله جمالالدین ابراهیم بن ابى الغیث بخارى (متوفى ح 736)، كه نقش مهمى در شكل گیرى اولیه حوزه جبل عامل داشت، اما ظاهراً سیطره و سختگیریهاى شدید ممالیك مانع فعالیتهاى جدّى و گسترده وى مى شد.<ref>صَفَدى، الوافى بالوفیات، ج 6، ص79ـ83؛ صفدی، اعیان العصر و اعوان النصر، ج1، ص107ـ110؛ مهاجر، جبل عامل بین الشهیدین، ص 78ـ89</ref> پدر شهید اول، مكى بن محمد جزینى (متوفى ح 728)، نزد طومان بن احمد منارى عاملى شاگردى كرده بود و منارى خود از شاگردان ابراهیم بخارى و بخارى شاگرد ابن عود بود.<ref>افندى اصفهانى، ج 3، ص 22</ref> در نتیجه همین تلاشهاى مستمرِ تقریباً دو قرنه، حوزه جبل عامل آرام آرام شكل گرفت، هر چند بخش عمده و مهم حركت علمى در جبل عامل، حاصل كوشش هاى شهید اول است. | * از جمله این عالمان، اسماعیل بن حسین عَودى جزینى (متوفى 580)، جمالالدین یوسف بن حاتم مشغرى (متوفى ح 664)، طومان بن احمد منارى (متوفى728) و صالح بن مشرف طَلُّوسى (حدوداوایل قرن هشتم، نیاى اعلاى شهید ثانى)، از تربیت شدگان حوزه حلّه بودند. اقدامات این افراد در هموار كردن راه براى شهید اول و تأسیس حوزه جبل عامل سهم اساسى داشته است<ref>مهاجر، جبل عامل بین الشهیدین، ص 67ـ76</ref> | ||
* نام ابوالقاسمبن حسینبن محمدبن عَود حلبى (متوفى 677 یا 679)، فقیه حلبى دیگرى را كه به اجبار به جزین مهاجرت كرده بود، باید به این افراد افزود<ref>سبط بن عجمى، ج 1، ص 362ـ365</ref> كه جمعى از عالمانِ نه چندان مشهور عاملى نزد وى تحصیل كردند؛ از جمله جمالالدین ابراهیم بن ابى الغیث بخارى (متوفى ح 736)، كه نقش مهمى در شكل گیرى اولیه حوزه جبل عامل داشت، اما ظاهراً سیطره و سختگیریهاى شدید ممالیك مانع فعالیتهاى جدّى و گسترده وى مى شد.<ref>صَفَدى، الوافى بالوفیات، ج 6، ص79ـ83؛ صفدی، اعیان العصر و اعوان النصر، ج1، ص107ـ110؛ مهاجر، جبل عامل بین الشهیدین، ص 78ـ89</ref> | |||
* پدر شهید اول، مكى بن محمد جزینى (متوفى ح 728)، نزد طومان بن احمد منارى عاملى شاگردى كرده بود و منارى خود از شاگردان ابراهیم بخارى و بخارى شاگرد ابن عود بود.<ref>افندى اصفهانى، ج 3، ص 22</ref> در نتیجه همین تلاشهاى مستمرِ تقریباً دو قرنه، حوزه جبل عامل آرام آرام شكل گرفت، هر چند بخش عمده و مهم حركت علمى در جبل عامل، حاصل كوشش هاى شهید اول است. | |||
'''مهمترین حوزه هاى علمى جبل عامل''' | '''مهمترین حوزه هاى علمى جبل عامل''' | ||
| خط ۶۹: | خط ۷۱: | ||
==مَیس== | ==مَیس== | ||
===جغرافیا=== | ===جغرافیا=== | ||
[[میس|مَیس]]، روستایی در بلندی هاى جنوبى جبل عامل كه بر دشتهاى حوله مشرف است. | |||
===بنیانگذار حوزه میس=== | ===بنیانگذار حوزه میس=== | ||
شخصیت محورى در شكل گیرى حوزه میس، على بن عبدالعالى میسى مشهور به ابن مُفلح (متوفى 938) است. به طور كلى، او در تحولات فرهنگى جبل عامل سهم بزرگى داشته است. | شخصیت محورى در شكل گیرى حوزه میس، [[علی نب عبدالعالی میسی|على بن عبدالعالى میسى]] مشهور به ابن مُفلح (متوفى 938) است. به طور كلى، او در تحولات فرهنگى [[جبل عامل]] سهم بزرگى داشته است. | ||
'''خصوصیات''' | '''خصوصیات''' | ||
شهیدثانى | [[شهید ثانی|شهیدثانى]] ـ كه از سال 925 تا 933 در میس شاگرد میسى بوده<ref>عودى جزینى، ص 158</ref> ـ از وى با تعابیرى چون امام اعظم، شیخ بزرگان عصر و تربیت كننده علما (مربى العلماء) یاد كرده است.<ref>ر.ک:مجلسى، ج 105، ص 149</ref> | ||
'''شاگردان''' | '''شاگردان''' | ||
از میان | از میان شاگردان میسی، [[حسن بن جعفر بن ایوب کرکی|حسن بن جعفربن ایوب كركى]] و [[علی بن احمد بن حجه جباعی|نورالدین على بن احمدبن حَجّه جُباعى]] را مى شناسیم.<ref>ر.ک:حرّعاملى، قسم 1، ص 188</ref> میسى شاگردان دیگرى نیز داشته، زیرا عبارت «تربیت كننده علما» كه شهید در وصف او به كار برده، نشاندهنده گستردگى حوزه درس و بحث اوست. | ||
===تضعیف حوزه میس=== | ===تضعیف حوزه میس=== | ||
حوزه میس كه در عمر كوتاه خود خوش درخشیده بود، پس از درگذشت میسى در 938 و به ویژه تحت فشارهاى حكومت عثمانى، ضعیف شد. | حوزه میس كه در عمر كوتاه خود خوش درخشیده بود، پس از درگذشت میسى در 938 و به ویژه تحت فشارهاى حكومت عثمانى، ضعیف شد. | ||
===مهاحرت فرزندان میسی=== | ===مهاحرت فرزندان میسی=== | ||
از اجازه اى كه ابراهیم، فرزند دانشمندِ میسى، در سال 975 براى فرزند خود، عبدالكریم، در نجف صادر كرد،<ref>ر.ک:مجلسى، ج 105، ص 180ـ181</ref> مى توان دریافت كه در پى مرگ میسى، ابراهیم و پسرش به نجف كوچیدند. عبدالكریم از نجف به ایران مهاجرت كرد و به دربار شاه طهماسب صفوى راه یافت. پسر عبدالكریم، شیخ لطف اللّه میسى است كه مسجد مشهور شیخ | از اجازه اى كه ابراهیم، فرزند دانشمندِ میسى، در سال 975 براى فرزند خود، عبدالكریم، در [[نجف]] صادر كرد،<ref>ر.ک:مجلسى، ج 105، ص 180ـ181</ref> مى توان دریافت كه در پى مرگ میسى، ابراهیم و پسرش به نجف كوچیدند. عبدالكریم از نجف به [[ایران]] مهاجرت كرد و به دربار [[شاه طهماسب صفوی|شاه طهماسب صفوى]] راه یافت. پسر عبدالكریم، [[شیخ لطف الله میسی |شیخ لطف اللّه میسى]] است كه مسجد مشهور [[مسجد شیخ لطف الله|شیخ لطف اللّه]] در [[اصفهان |اصفهان]] به نام اوست.<ref>ر.ک:اسكندرمنشى، ج 1، ص 157، با این ملاحظه كه به جاى میسى طیسى ضبط شده است؛ افندى اصفهانى، ج 4، ص 117</ref> | ||
==مَشْغَرَه== | ==مَشْغَرَه== | ||
===جغرافیا=== | ===جغرافیا=== | ||
[[مشغره|مَشْغَرَه]]، شهرى واقع در دامنه هاى جبل [[لبنان]]، بر كناره وادى اى كه نهر لیتانى آن را به دو بخش [[دشت بقاع]] و [[جبل عامل]] تقسیم كرده است. | |||
===بنیانگذار=== | ===بنیانگذار=== | ||
مشغره خیلى زود در راه زمینه سازى جنبش علمى شیعى جبل عامل تلاشهاى خود را شروع كردند. نام یوسف بن حاتِم مشغرى كه به حلّه رفت و در آنجا درس خواند، دانسته است.<ref>مهاجر، جبل عامل بین الشهیدین، ص 68ـ72</ref> پس از او تا روزگار محمدبن حسین بن محمدبن محمدبن مكى (متوفى ح 903) وقفهاى طولانى در فعالیتهاى علمى مشغره پدید آمد. وى نیاى خاندان حرّ است. تاریخ این خاندان، در واقع تاریخ فرهنگى مشغره است. | مشغره خیلى زود در راه زمینه سازى جنبش علمى شیعى جبل عامل تلاشهاى خود را شروع كردند. نام [[یوسف بن حاتم مشغری|یوسف بن حاتِم مشغرى]] كه به [[حلّه]] رفت و در آنجا درس خواند، دانسته است.<ref>مهاجر، جبل عامل بین الشهیدین، ص 68ـ72</ref> پس از او تا روزگار محمدبن حسین بن محمدبن محمدبن مكى (متوفى ح 903) وقفهاى طولانى در فعالیتهاى علمى مشغره پدید آمد. وى نیاى خاندان حرّ است. تاریخ این خاندان، در واقع تاریخ فرهنگى مشغره است. | ||
===مهاجرت به مشغر=== | |||
نخستین كسى كه حرّ عاملى از میان اسلاف خود معرفى كرده، جدّ پدرش، محمدبن حسین حرّعاملى مشغرى، است. شهرت او به مشغرى نشان مى دهد كه وى، به احتمال بسیار، نخستین فرد از خاندان حرّ است كه از دمشق به مشغره مهاجرت كرده است. احتمالا مهاجرت وى از دمشق به مشغره، با سقوط ممالیك شام و افتادن شام به دست حكومت عثمانى و سیاستهاى ضد شیعى آنان مرتبط بوده است. هر سه فرزند او، محمد و عبدالسلام و على، اهل علم بودند. شیخ حرّعاملى<ref>حرعاملی، قسم 1، ص 177ـ178</ref> از عموى پدر خود، محمدبن محمد، با وصف عالم فاضل محقق و مدقق یاد كرده و از تبحر وى در زبان عربى سخن گفته و افزوده كه او شاعر و ادیب و توانا در فن انشا بوده و در جایى دیگر<ref>حرعاملی، قسم 1، ص 154</ref> وى را برترینِ اهل عصر خود در علوم عقلى شمرده است. به نوشته حرّعاملى،<ref>حرعاملی،قسم 1، ص 178</ref> وى نزد پدرش و شیخ حسن صاحب معالم و سید محمد صاحب مدارك درس خوانده است. | نخستین كسى كه حرّ عاملى از میان اسلاف خود معرفى كرده، جدّ پدرش، محمدبن حسین حرّعاملى مشغرى، است. شهرت او به مشغرى نشان مى دهد كه وى، به احتمال بسیار، نخستین فرد از خاندان حرّ است كه از دمشق به مشغره مهاجرت كرده است. احتمالا مهاجرت وى از دمشق به مشغره، با سقوط ممالیك شام و افتادن شام به دست حكومت عثمانى و سیاستهاى ضد شیعى آنان مرتبط بوده است. هر سه فرزند او، محمد و عبدالسلام و على، اهل علم بودند. شیخ حرّعاملى<ref>حرعاملی، قسم 1، ص 177ـ178</ref> از عموى پدر خود، محمدبن محمد، با وصف عالم فاضل محقق و مدقق یاد كرده و از تبحر وى در زبان عربى سخن گفته و افزوده كه او شاعر و ادیب و توانا در فن انشا بوده و در جایى دیگر<ref>حرعاملی، قسم 1، ص 154</ref> وى را برترینِ اهل عصر خود در علوم عقلى شمرده است. به نوشته حرّعاملى،<ref>حرعاملی،قسم 1، ص 178</ref> وى نزد پدرش و شیخ حسن صاحب معالم و سید محمد صاحب مدارك درس خوانده است. | ||
===از بین رفتن حوزه مشغره=== | ===از بین رفتن حوزه مشغره=== | ||