آیت‌الله: تفاوت میان نسخه‌ها

لقب آیت الله را نخستین بار [[شهید ثانی]] در قرن ۱۰ و برای توصیف [[شهید اول]] (م ۷۸۶ق) به کار گرفته است.<ref>مجلسی، بحار الانوار، ۱۴۰۳ق‌، ج۱۰۵، ص۱۳۵.</ref> پس از او این عنوان در [[اجازه روایت|اجازه نامه‌های روایی]] دوران صفویه به کار رفته است. بر اساس اجازاتی که [[محمدباقر مجلسی|مجلسی]] در [[بحار الانوار (کتاب)|بحار الانوار]] جمع‌آوری کرده است [[شرف‌الدین شولستانی]](قرن ۱۱ق)<ref>مجلسی، بحارالانوار، ۱۴۰۳ق‌، ج۱۰۷، ص۳۶</ref>، [[شیخ بهائی |شیخ بهایی]]<ref>مجلسی، بحارالانوار، ۱۴۰۳ق‌، ج۱۰۶، ص۱۴۶</ref> و [[محمدتقی مجلسی|مجلسی‌ اول]]<ref>مجلسی، بحارالانوار، ۱۴۰۳ق‌، ج۱۰۷، ص۷۹.</ref> در [[اجازه روایت|اجازه نامه‌]]هایی که برای شاگردان خود نوشته‌اند، از [[علامه حلی]] به عنوان «''آیت الله فی العالمین''» یاد کرده‌اند. در همین دوران [[ابوالقاسم جرفادقانی|ابوالقاسم جُرفادقانی]] (قرن ۱۱ق) همین تعبیر را برای [[شیخ صدوق]](م ۳۸۱ق) به کار برده است.<ref>مجلسی، بحارالانوار، ۱۴۰۳ق‌، ج۱۰۷، ص۱۰۰.</ref>

تا قرن چهاردهم قمری کاربرد عنوان آیت‌الله برای [[:رده:فقیهان شیعه|فقها]] مرسوم نبود. در اوایل این قرن، [[میرزا حسین نوری|حاج میرزا حسین نوری‌]] این عنوان را برای [[سید محمدمهدی بحرالعلوم |سید محمد مهدی بحرالعلوم‌]] به کار برد<ref>نوری، خاتمة مستدرک الوسائل، ۱۴۰۸ق‌، ج۲، ص۴۴.</ref> مورخان عصر [[مشروطه‌]] نیز این عنوان را برای [[محمدکاظم خراسانی |آخوند خراسانی]]، [[حسین خلیلی تهرانی]]، [[عبدالله مازندرانی|شیخ عبدالله مازندرانی]] و دیگران به کار برده‌اند.<ref>نراقی‌، کاشان در جنبش مشروطه ایران، ۱۳۵۵ش‌، ص۴۶-۴۷؛ ناظم الاسلام‌ کرمانی، تاریخ بیداری ایرانیان، ۱۳۶۲ش‌، ص۸۸؛ کسروی‌، تاریخ مشروطه ایران، ۱۳۵۶ش، ج۲، ص۳۷۱.</ref> به گفته لغت‌نامه دهخدا عنوان آیت‌الله در دوره مشروطه برای [[سید عبدالله بهبهانی]] و [[سید محمد طباطبایی سنگلجی|سید محمد طباطبائی سنگلجی]] که از رهبران مشروطه بودند به کار می‌رفت.<ref>دهخدا، لغت‌نامه، ۱۳۷۷ش، ج۱، ص۲۶۳ و ۲۶۵.</ref> به نوشته متینی لقب آیت‌الله بعد از مشروطه برای عالمان بزرگ استفاده می‌شد ولی ضابطه مشخصی نداشت.<ref>متینی، بحثی درباره سابقه تاریخی القاب، ۱۳۶۲ش‌، ص۵۸۴.</ref>