واقعه عاشورا (از نگاه آمار): تفاوت میان نسخه‌ها

برخی از نویسندگان تلاش بسیاری برای ارائه فهرستی کامل و دقیق از شهدای کربلا کرده‌اند، اما به دلایل محدودیت‌های موجود در منابع تحقیقی، موفق به ارائه آمار کاملا دقیق و حقیقی نشده‌اند.

 

#مشهورترین گزارش در این باره، ۷۲ نفر است.<ref>ابن سعد، ترجمة الحسین و مقتله، ص۱۸۴، بلاذری، انساب الاشراف، ج۳، ص۴۱۱، طبری، تاریخ الامم و الملوک، ج۴، ص۳۴۸، ابوعلی مسکویه رازی، تجارب الامم و تعاقب الهمم، ج۲، ص۷۳، طبرسی، تاج الموالید، ص۳۱، خوارزمی، همان، ج۲، ص۴۴، ابن کثیر، همان، ج ۸، ص۲۰۵</ref>

#فضیل بن زبیر از اصحاب [[امام صادق]] و [[امام باقر]](علیهما السلام) آمار شهدا را از آغاز تا پایان نهضت (حتی با احتساب مجروحانی که بعداً شهید شدند)، ۱۰۶ نفر (۲۰نفر [[بنی هاشم]] و ۸۶ نفر اصحاب) نوشته است.<ref>فضیل بن زبیر بن عمر بن درهم کوفی اسدی، «تسمیة من قتل مع الحسین(علیه‌السلام)»، تحقیق سید محمد رضا حسینی جلالی، فصلنامه تراثنا، شماره ۲، ۱۴۰۶ق، ص۱۴۹ـ ۱۵۶</ref>

#[[ابومخنف]] به نقل از [[زحر بن قیس]] تعداد شهدا (به جز امام حسین(علیه‌السلام)‌) را ۷۸ نفر گفته است<ref>طبری، تاریخ الامم و الملوک، ج۴، ص۳۵۱، دینوری، پیشین، ص۲۶۰، شیخ مفید، پیشین، ج۲، ص۱۱۸، ابن عساکر، تاریخ مدینة دمشق، تحقیق علی شیری، بیروت، دارالفکر، ۱۴۱۵ ق، ج ۱۸، ص۴۴۵، ابن کثیر، همان، ج۸، ص۲۰۸، صفدی، الوافی بالوفیات، ج ۱۴، ص۱۸۹، ابن صباغ مالکی، الفصول المهمه، ص۱۹۳، میرخواند، تاریخ روضة الصفا، ج۵، ص۲۲۷۰</ref> اما مورّخان دیگر، طبق گزارش زحر، آمار شهدا را ۳۲ نفر<ref> ابن اعثم، همان، ج۵، ص۱۲۷</ref> و ۷۰ نفر<ref>سبط ابن جوزی، همان، ج۲، ص۱۹۳</ref>(سواره)، و نیز ۷۷نفر،<ref> ابن عبد ربه، العقد الفرید، مطبعة اللجنة التألیف و الترجمة و النشر، ۱۳۶۵ ق، ج۴، ص۳۲۸</ref> و یا ۸۲ نفر<ref>خوارزمی، همان، ج۲، ص۶۲.</ref> و ۸۸ نفر<ref>ابن سعد، همان، ص۱۹۰</ref> نوشته‌اند.

#بلخی (م ۳۲۲ق) و مسعودی تعداد شهدا را ۸۷ نفر نگاشته‌اند.<ref>ابوزید احمد بن سهل بلخی، البدء والتاریخ، ج۲، ص۲۴۱ و مسعودی، مروج الذهب ومعادن الجوهر، ج۳، ص۷۲</ref>

#علامه [[سید محسن امین]]، اسامی شهدای [[نهضت عاشورا]] (از آغاز تا پایان) را تا ۱۳۹ نفر نگاشته است.<ref>امین عاملی، اعیان الشیعه، ج۱، ص۶۱۰ـ۶۱۲</ref>

#شیخ [[محمد مهدی شمس الدین]] با بحث تحلیلی که در این باره ارائه کرده است، تعداد آنان را کمی بیش از ۱۰۰ نفر دانسته است.<ref>شیخ مهدی شمس الدین، انصار الحسین(علیه‌السلام)، ص۴۹ و ۵۲</ref>

#شیخ [[ذبیح الله محلاتی]] این آمار را از آغاز تا پایان نهضت و حتی با احتساب شهادت [[عبدالله بن عفیف]] در زمان حضور اسرا در [[کوفه]] تا ۲۲۸ نفر رسانده است.<ref>ذبیح الله محلاتی، فرسان الهیجاء، ج۲، ص۱۵۴</ref>

#نویسنده دیگری گزارش شهادت ۱۸۲ نفر از شهدا را از آغاز تا پایان نهضت عاشورا نگاشته است.<ref>غلامحسین زرگری نژاد، نهضت امام حسین(علیه‌السلام) و قیام کربلا، ص۲۹۱ـ۳۸۶</ref>

# [[دانشنامه امام حسین (کتاب)|دانشنامه امام حسین علیه السلام]] تعداد شهیدان کربلا را ۱۵۵ نفر دانسته و بیش از این تعداد را دارای منابع معتبر نمی‌داند.<ref>محمدی ری‌شهری، دانشنامه امام حسين عليه السلام بر پايه قرآن، حديث و تاریخ، ج۷، ص۲۹۱.</ref>  

 

مشهورترین گزارش که در بسیاری از منابع منعکس شده، ۱۷ نفر است.<ref>ابن سعد، همان، ص۱۹۶، ح ۳۰۵، خلیفة بن خیاط عصفری، تاریخ خلیفة بن خیاط، ص۱۷۹، سلیمان بن احمد طبرانی، المعجم الکبیر، ج۳، ص۱۰۴ و ۱۱۹، شیخ صدوق، کمال الدین و تمام النعمه، ص۵۳۳، همو، الامالی، مجلس ۸۷، ص۶۹۴، شیخ مفید، الارشاد، ج۲، ص۱۲۵ـ۱۲۶، محمد بن حسن طوسی، الامالی، ص۱۶۲، ح ۲۶۸، عماد الدین طبری، بشارة المصطفی، ص۴۲۶، خوارزمی، همان، ج۲، ص۵۳، اربلی، همان، ج۲، ص۲۶۷، ابن کثیر، همان، ج ۸، ص۲۰۵. البته در بیشتر این منابع، بدون احتساب امام حسین(علیه‌السلام)، ۱۷ نفر می‌شود</ref> که برخی از این نقل‌ها در قالب روایت از [[ائمه(ع)]]است.