کاربر ناشناس
ابو زید انصاری: تفاوت میان نسخه‌ها
ورود مطلب و ویرایش
imported>Ahmad (ایجاد مدخل بدون مطلب) |
imported>Ahmad (ورود مطلب و ویرایش) |
||
| خط ۱: | خط ۱: | ||
این مدخل در حال ویرایش است و کامل نشده است. | |||
'''اَبوزِیدِ اَنصاری''' <ref> مقاله حاضر از دانشنامه بزرگ اسلامی، مرکز دائرة المعارف بزرگ اسلامی، جلد 5، صفحه 2192 ، از مقاله ای به همین نام، نوشته عنایت الله فاتحی نژاد اخذ شده است. </ref>، سعید بن اوس بن ثابت خزرجی انصاری (215 ـ 121 ق/ 830 ـ 739 م)، لغوی، راوی و نحوی می باشد. جدّ او ثابت بن بشیر از قبیله خزرج و از انصار پیامبر(ص) بود و نسبت انصاری و خزرجی وی از همین جاست. ثابت بن بشیر در جنگ احد و جنگهای پس از آن شركت داشت و در شمار 6 تنی بود كه در حیات پیامبر (ص) قرآن را جمع آوری كردند. <ref> ابن سعد، الطبقات الكبری، 7/27.</ref> | |||
== شخصیت علمی == | |||
ابوزید علم قرائت را از ابو عمرو بن علاء، راوی بزرگ بصره و صاحب یكی از 7 قرائت مشهور آموخت و دست مایة علمی خود در علم لغت را نیز از وی فراگرفت.<ref> ازهری، تهذیب اللغة، 1/12؛ ابوطیب، مراتب النحویین، 40 ـ 39 ؛ یمانی، اشارة التعیین، 128. </ref> | |||
ابو زید اگرچه وابسته به مكتب بصره بود، اما شوق دانش اندوزی، او را برآن داشت تا به دور از هر گونه تعصب، در مجالس درس كوفیان نیز به كسب علم بپردازد. وی دیوانهای شعر عرب را از مفضّل ضّبی و دیگر كوفیان فراگرفت.<ref> ازهری، تهذیب اللغة، 1/12؛ خوارزمی، شرح(ضمن شروح سقط الزند)، 2(4)/ 1550 .</ref> و این امر مایه شگفتی منابع كهن شده است، زیرا تا آن زمان سابقه نداشت كه كسی از مكتب بصره، برای كسب علم نزد كوفیان رود. <ref>سیرافی، اخبار النحویین البصریین، 57 ـ 56 ؛ ابن انباری، نزهة الالباء، 86؛ ابن ندیم، الفهرست، 60. </ref> | |||
ابوزید، نحو را نزد یونس و كیسان نحوی فراگرفت و از خلف احمر، عمروبن عبید، ابن عون، سعید بن ابی عروبة ، ابن جریح، محمد بن عمرو بن علقمه، اسرائیل بن یونس و اسود بن شیبان روایت كرد. <ref> مبرد، الكامل، 1/453 ـ 454؛ ابن ابی حاتم، الجرح و التعدیل، 2(1)/5؛ مزی، تهذیب الكمال، 10/330؛ ابن فضل الله عمری ، مسالك الابصار، 7/9؛ یغموری، نورالقبس المختصر من المقتبس، 179. </ref> | |||
خلف احمر، راویه معروف را شاگرد وی دانسته است.<ref> سیرافی، اخبار النحویین البصریین، 53. </ref> | |||
ابوزید برای جمع آوری اشعار، اخبار و نوادر عرب، مدّت درازی را بین بدویان گذراند و بیشتر از همگنانش از آنان بهره جست. <ref> ابوطیب ، مراتب النحویین،41. </ref> | |||
همدتی را نیز در بین قبایل عقیل و قشیر كه در آن زمان در بصره متوطن شده بودند، به سر برد و از آنان دانش بسیار آموخت. <ref> زبیدی، طبقات النحویین و اللغویین، 182.</ref> | |||
وی پس از آنكه ذخایر عظیمی از روایات را در علوم مختلف همچون لغت، نحو، اخبار، اشعار و احادیث گردآورد، در بصره مجالسی تشكیل داد كه مورد اقبال دانش پژوهان و بزرگان علم و ادب آن روز قرار گرفت.<ref> سیرافی، اخبار النحویین البصریین، 53 ؛ ابن انباری، نزهة الالباء، 89.</ref> | |||
شركت برجسته ترین دانشمندان آن روز از جمله سیبویه، اصمعی، جاحظ، ابو نواس، ابن اعرابی، ابو حاتم سجستانی وابو عبید قاسم بن سلام هروی، در مجالس درس او، خود بیانگر وسعت دامنه معلومات اوست. <ref> سیرافی، اخبار النحویین البصریین، 55 ـ 56؛ ابوطیب، مراتب النحویین، 42، 92، 93؛ ابن انباری، نزهة الالباء، 85؛ ابن نباته، 316؛ طلس، حاشیه بر التثبیه علی حدوث التصحیف، 67؛ فاخوری، تاریخ ادبیات زبان عربی، 412.</ref> علاوه بر ایشان كسانی همچون این شبّه، عبدالله بن محمد بن هارون توزی، خلف بزار و رؤیة بن عجّاج از شاگردان او به شمار می رفتند. <ref> ابوطیب، مراتب النحویین، 75؛ یاقوت، ادبا، 11/213 ـ 214؛ یاقوت، بلدان، 1/894)</ref> بزرگانی همچون ابوعثمان مازنی، محمد بن سلام جمحی، ابو حاتم سجستانی، ابو حاتم رازی، ابو عمر صابح بن اسحاق جرمی، ابوعدتان اعور و ابوالحسن مدائنی از وی روایت كرده اند. <ref> خطیب بغدادی، تاریخ بغداد، 9/79؛ ابن سلام، طبقات فحول الشعراء، 2/765؛ مبرد، الكامل، 1/348، 453؛ ابن قتیبه، المعانی الكبیر، 1/181؛ بلاذری، انساب الاشراف، 1/16، 234؛ ابوطیب، مراتب النحویین، 76. </ref> ابن هشام نیز اشعار چند تن از شاعران را از قول او نقل كرده است.<ref> ابن هشام، السیرة النبویه،1/305، 2/87، 3/22 ـ 23 و145، 148.</ref> | |||
==پانویس == | |||
<references/> | |||
== منابع == | |||
*[http://دانشنامه%20بزرگ%20اسلامی،%20مرکز%20دائرة%20المعارف%20بزرگ%20اسلامی،جلد%205،%20صفحه%202192. دانشنامه بزرگ اسلامی، مرکز دائرة المعارف بزرگ اسلامی،جلد 5، صفحه 2192.] | |||
*ابن ابي ثابت، خلق الانسان، به كوشش عبدالستار احمد فراج، كويت، 1985م؛ | |||
*ابن ابي حاتم، عبدالرحمن بن محمد، الجرح و التعديل، حيدرآباد دكن، 1372ق/ 1952م؛ | |||
*ابن انباري، عبدالرحمن بن محمد، نزهة الالباء، به كوشش ابراهيم سامرايي، بغداد، 1959م؛ | |||
*ابن حزم، علي بن احمد، جمهرة انساب العرب، بيروت، 1403ق/ 1983 م؛ | |||
*ابن حنان، محمد، المجروحين، به كوشش محمد ابراهيم زايد، بيروت، 1396ق؛ | |||
*ابن خلكان، احمد بن محمد، وفيات الاعيان، به كوشش احسان عباس، بيروت، 1372ق؛ | |||
*ابن خير، محمد، فهرست، به كوشش فرانسيسكو كودرا و ريبرا تاراگو، بغداد 1382ق/ 1963م؛ | |||
*ابن دريد، محمد بن حسن، الاشتقاق، به كوشش عبدالسلام محمد هارون، قاهره، 1378ق/ 1958م؛ | |||
*ابن سعد، محمد، الطبقات الكبري، بيروت، دارصادر؛ | |||
*ابن سكيت ، تهذيب الالفاظ، به كوشش لويس شيخو، بيروت، 1886 ـ 1898م؛ | |||
*ابن سكيت، يعقوب بن اسحاق، اصلاح المنطق، به كوشش احمد محمد شاكر و عبدالسلام محمد هارون، قاهره، 1375ق/ 1956م؛ | |||
*ابن سلام جمحي، محمد، طبقات فحول الشعراء، به كوشش محمود محمد شاكر، قاهره، 1394ق/ 1974م؛ | |||
*ابن سيده، علي بن اسماعيل ،المخصص،1320ق؛ | |||
*ابن سيده، علي بن اسماعيل، المحكم والمحيط الاعظم، به كوشش عایشه عبدالرحمن، قاهره، 1377ق/ 1958م؛ | |||
*ابن فارس، احمد، متخّير الالفاظ، به كوشش هلال ناجي، بغداد، 1390ق/1970م؛ | |||
*ابن فارس، احمد، مجمل اللغة، به كوشش هادي حسن محمودي، كويت 1405 ق/ 1985م؛ | |||
*ابن فضل الله عمري، احمد بن يحيي، مسالك الابصار، به كوشش فؤاد سزگين، فرانكفورت، 1408ق/ 1988م؛ | |||
*ابن قتيبه، عبدالله بن مسلم، ادب الكاتب، به كوشش محمد دالي، بيروت، 1406ق/ 1986م؛ | |||
*ابن قتيبه، عبدالله بن مسلم، المعارف، به كوشش ثروت عكاشه، قاهره، 1960م؛ | |||
*ابن قتيبه، عبدالله بن مسلم، المعاني الكبير، حيدرآباد دكن، 1368ق/ 1949م؛ | |||
*ابن مكي، عمر بن خلف، تثقيف اللسان، به كوشش عبدالعزيز مطر، قاهره، 1386ق/ 1966م؛ | |||
*ابن نديم، الفهرست؛ | |||
*ابن هشام، عبدالملك، السيرة النبويه، به كوشش مصطفي سقا و ديگران، قاهره، 1355ق/ 1936م؛ | |||
*ابوزيد انصاري، سعيد بن اوس، النوادر في اللغة، به كوشش سعيدخوري شرتوني، بيروت، 1387ق/ 1967م؛ | |||
*ابوطيب لغوي، عبدالواحد بن علي، مراتب النحويين، به كوشش محمد ابوالفضل ابراهيم، قاهره، 1375ق/ 1955م؛ | |||
*ازهري، محمدبن احمد، تهذيب اللغة، به كوشش عبدالسلام محمد هارون، قاهره، 1384ق/ 1964م؛ | |||
*بلاذري، احمد بن يحيي، انساب الاشراف، به كوشش محمد حميدالله، قاهره، 1959م؛ | |||
*بلاشر، رژيس، تاريخ الادب العربي، ترجمة آذرتاش آذرنوش، تهران، 1363ش؛ | |||
*جاحظ، عمروبن بحر، الحيوان، به كوشش عبدالسلام محمد هارون، بيروت، 1388ق/ 1969م؛ | |||
*جاحظ، عمروبن بحر، اليرصان والعرجان، به كوشش محمد مرسي خولي، بيروت، 1401ق/ 1981م؛ | |||
*خطيب بغدادي، احمدبن علي، تاريخ بغداد، قاهره،1349ق؛ | |||
*خوارزمي، قاسم، شرح ضمن شروح سقط الزند، به كوشش طه حسين، قاهره، 1368ق/ 1949م؛ | |||
*ذهبي، محمد بن احمد، سيراعلام النبلاء، به كوشش صلاح الدين منجد، قاهره، 1956م؛ | |||
*زبيدي، محمد بن حسن، طبقات النحويين و اللغويين، به كوشش محمد ابوالفضل ابراهيم، قاهره، 1373ق/ 1954م؛ | |||
*زجاج، ابراهيم بن سري، اعراب القرآن، به كوشش ابراهيم ابياري، قاهره، وزارة الثقافة و الارشاد القومي؛ | |||
*سيرافي، حسن بن عبدالله، اخبار النحويين البصريين، به كوشش فربتس كرنكو، بيروت، 1936م؛ | |||
*شلقاني، عبدالحميد، الاصمعي اللغوي، قاهره، دارالمعارف؛ | |||
*ضيف، شوقي، العصر الجاهلي، قاهره، 1960م؛ | |||
*طلس، محمد اسعد، حاشيه بر التثبيه علي حدوث التصحيف، تأليف حمزة اصفهاني، دمشق، 1388ق/ 1968م؛ | |||
*عبدالتواب، رمضان، مباحثي در فقه اللغه و زبانشناسي عربي، ترجمة حميدرضا شيخي، مشهد، 1367ش؛ | |||
*فاخوري، حنا، تاريخ ادبيات زبان عربي، ترجمة عبدالمحمد آيتي، تهران، 1361ش؛ | |||
*فروخ، عمر، تاريخ الادب العربي، بيروت،1401ق/1981 م؛ | |||
*قفطي، علي بن يوسف، انباه الرواة، به كوشش محمد ابوالفضل ابراهيم، قاهره، 1371ق/ 1952م؛ | |||
*مبرد، محمد يزيد، الكامل، به كوشش محمد احمد دالي، بيروت، 1406ق/ 1986م؛ | |||
*مزي، يوسف، تهذيب الكمال، به كوشش بشار عواد معروف، بيروت، 1408ق/ 1987م؛ | |||
*ناصف، علي نجدي، سيبويه پيشواي نحويان، ترجمة محمد فاضلي، مشهد، 1359ش؛ | |||
*ياقوت ، بلدان، | |||
*ياقوت، ادبا؛ | |||
*يغموري، نورالقبس المختصر من المقتبس، به كوشش رودلف زلهايم ويسبادن، 1384ق/ 1964م؛ | |||
*يماني، عبدالباقي، اشارة التعيين، به كوشش عبدالمجيد دياب، رياض، 1406ق/ 1984م؛ | |||
*يوسف، س.م.، «دستور زبان و فرهنگ نويسي» ترجمة علي محمد حق شناس، تاريخ فلسفه در اسلام، به كوشش ميان محمد شريف، تهران، 1367ش، ج 3. | |||
*Flugel, Gustav, Die grammatischen Schulen der Araber, Leipzig, 1862. | |||