سعید بن جبیر: تفاوت میان نسخه‌ها

'''سعید بن جُبَیر بن هشام اسدی وابلی''' از [[تابعین]] و [[اصحاب امام سجاد(ع)]] است. وی نزد [[عبدالله بن عباس|ابن عباس]] علوم دینی و [[تفسیر]] را فراگرفت. او در قیام [[عبدالرحمن بن محمد بن اشعث کندی|عبدالرحمن بن محمد بن اشعث]] علیه [[حجاج بن یوسف ثقفی|حجاج بن یوسف]] شرکت کرد و پس از شکست قیام ابن اشعث به سوی [[اصفهان]] و [[قم]] گریخت و مدتی در این شهرها به‌سر برد تا اینکه در یکی از این سفرهایش به [[مکه]] دستگیر شد و در [[سال ۹۵ قمری]] به دست حجاج بن یوسف به [[شهادت]] رسید. او کتابی در تفسیر دارد که مورد اعتماد بزرگان [[اهل سنت و جماعت|اهل سنت]] همچون [[سیوطی]] بوده است. سعید در عبادت و قرائت قرآن مشهور بود.

== ولادت، نسب، کنیه و لقب ==

سعید بن جُبَیر بن هشام اسدی والبی در [[سال ۴۵ قمری]] در شهر کوفه<ref>ابن حجر، تهذیب التهذیب، ج۴، ص۱۱.</ref> به دنیا آمد.<ref>زرکلی، الأعلام، ج۳، ص۹۳.</ref> وی [[حبشه|حبشی‌الاصل]] و از موالی [[بنی اسد]] بود.<ref>ابن سعد، الطبقات الکبری، ج۶، ص۲۶۷.</ref> از پدر و مادر وی اطلاعات دقیقی در دست نیست تنها گفته‌اند: پدر جبیر، اصالتا حبشی بود و مدتی در نزد بنی وابلة بن حارث از [[بنی اسد]] به عنوان برده زندگی کرده است<ref>طوسی، رجال، ص۱۱۴.</ref> و با ظهور [[اسلام]] و مسلمان شدن او، آزادی خود را به دست آورد.<ref>زرکلی، الأعلام، ج ۳، ص۹۳.</ref> بعضی جبیر را از [[اصحاب امام علی(ع)]] دانسته‌اند.<ref>أصحاب أمیر المؤمنین علیه‌السلام و الرواة عنه،ج۱،ص:۱۰۲ .</ref>

بعضی از جمله [[شیخ طوسی]]<ref>رجال الطوسی،ص ۹۰.</ref> برآنند که [[کنیه|کنیه‌]] او ابومحمد بوده<ref> البدایةوالنهایة،ج۹،ص:۹۸.</ref> و گروهی دیگر کنیه وی را ابوعبدالله ذکر کرده‌اند. [[محمد تقی شوشتری|تستری]]، سخن شیخ طوسی را نمی‌پذیرد<ref>قاموس ج ۵، ص۸۸ - ۸۹.</ref> ولی بیشتر مورخین کنیۀ وی ابوعبدالله گفته‌اند.<ref>زرکلی، الأعلام، ج۳، ص۹۳.</ref><ref>تاریخ الإسلام،ج۶،ص:۳۶۷.</ref><ref>الطبقاتالکبری،ج۶،ص:۲۶۷.</ref> به وی لقب والبی داده بودند<ref>زرکلی، الأعلام، ج۸، ص۱۰۹.</ref><ref>الأنساب،ج۱۳،ص:۲۷۵.</ref><ref>البدایةوالنهایة،ج۹،ص:۹۸.</ref> زیرا او و پدرش ابتدا در حمایت بنی والبی بودند، همچنین برخی نویسندگان به وی لقب «''فقیه البکاء''» داده‌اند.<ref>حلیة الاولیاء و طبقات الاصفیاء، ج ۴، ص۲۷۲.</ref>

== مذهب ==

در [[خلاصة الاقوال فی معرفة الرجال|خلاصه]] [[علامه حلی]] و [[رجال کشی]] به تصریح آمده است که سعید از شیعیان [[حضرت علی(ع)]] بوده و علت [[شهادت|شهادتش]] به دست [[حجاج بن یوسف|حجاج]] نیز چیزی جز این نبوده است.<ref>أعیان الشیعة، محسن الأمین،ج۱،ص:۱۲۶.</ref>

[[کشی]] نیز می‌گوید: سعید بن جبیر در صراط مستقیم بود و به [[امام سجاد(ع)]] اقتدا کرد و امام سجاد(ع) هم از او تعریف می‌نمود و همین علاقه میان او و امام، باعث شد حجّاج او را شهید نماید<ref>رجال الکشی،ص:۱۲۰.</ref>

از [[فضل بن شاذان]] نقل شده است که در اوائل دوران امام سجاد(ع)، اصحاب خاص امام فقط پنج نفر بودند: سعید بن جبیر، [[سعید بن مسیب]]، [[محمد بن جبیر بن مطعم]]، [[یحیی بن ام الطویل]] و [[ابوخالد کابلی]].<ref>قاموس الرجال، ج ۵، ص۸۵.</ref>

==جایگاه علمی ==

سعید بن جبیر علم را از [[ابن عباس]] آموخت،<ref>البدایةوالنهایة،ج۹،ص:۹۸.</ref> هنگامیکه اهل [[کوفه]] از ابن عباس سوال می‌کردند، ابن عباس گفت شما از من می‌پرسید در حالیکه سعید بین شما است،<ref>الطبقاتالکبری،ج۶،ص:۲۶۸.</ref><ref>زرکلی، الأعلام، ج۳، ص۹۳.</ref>

سعید از [[فهرست اصحاب امام سجاد(ع)|اصحاب]] و شاگردان [[امام سجاد علیه‌السلام|امام سجاد(ع)]] نیز محسوب می‌شود.

[[اسماعیل بن عمر بن کثیر|ابن کثیر]] وی را از ائمه اسلام در [[تفسیر]] و [[فقه]] و انواع علوم می‌داند و می‌گوید اعمال نیک وی زیاد بود.<ref>البدایةوالنهایة،ج۹،ص:۹۸.</ref> [[محمد بن احمد ذهبی|ذهبی]] نیز از وی به عنوان یکی از ائمه اعلام یاد کرده است.<ref>تاریخ الإسلام، ج۶، ص:۳۶۷.</ref>

سعید کتابی در [[تفسیر قرآن]] دارد که مفسران از وی نقل کرده‌اند، [[جلال الدین سیوطی|سیوطی]] در [[الاتقان فی علوم القرآن|الاتقان]] از تفسیرش یاد کرده است، و [[قتادة بن دعامة|قتاده]] وی را اعلم مفسرین از [[تابعین]] دانسته است، همچنین [[ابن ندیم]] در [[الفهرست (ابن ندیم)|الفهرست]] هنگامی که کتابهای تفسیری [[شیعه]] را نام می‌برد از آن یاد می‌کند<ref>أعیان الشیعة، محسن الأمین،ج۱،ص:۱۲۵.</ref> و قبل از آن تفسیری ذکر نکرده است، [[آقا بزرگ]] نیز در کتاب [[الذریعه ‌الی‌ تصانیف‌ الشیعه|الذریعه]] آن را ذکر کرده است.<ref>الذریعة، آغا بزرگ الطهرانی،ج۴،ص:۲۴۱.</ref>

== عبادت ==

درباره [[تهجد|شب زنده داری]] و تضرع وی [[احمد بن عبدالله بن احمد اصفهانی|اصفهانی]] از قول [[قاسم بن ایوب]] نقل می‌کند، سعید آن قدر گریه می‌کرد تا از حال می‌رفت و غش می‌کرد.<ref>حلیة الاولیاء و طبقات الاصفیاء، ج ۴، ص۲۷۴.</ref> وی هر وقت به نماز می‌ایستاد هم چون چوب خشک بود و فراوان گریه می‌کرد.<ref>ابن الجوزی، ج ۷، ص۶.</ref>

سعید هنگامیکه از سوی [[خالد بن عبدالله قسری]] دستگیر شد، در حالیکه زنجیر بر دست و پاهایش بود نیز طواف خانه خدا کرد.<ref>الطبقات الکبری،ج۶،ص:۲۷۴ .</ref>

عمارت سابق آستانه سعید به عصر [[صفویه]] باز می‌گردد که در قرن ۱۱هجری احداث شد. این مکان در سال ۱۳۷۸ق به تشویق [[سیدمحسن حکیم|آیة الله حکیم]] و به همّت شیخ عبدالامیر نجفی آل منام و اهالی تجدید بنا گردید.

== پانویس ==

== یادداشت ==

* کتاب: سعید بن جبیر، سید کمال، قم، انتشارات انصاریان، ۱۴۲۲ق.

* مقاله: سعید بن جبیر اول مدون للتفسیر، نویسنده احمد فاضل سعدی، نشریه: علوم اسلامی، تابستان ۱۳۸۹ - شماره ۱۸ در ۲۲ صفحه، از ۱۷۳ تا ۱۹۴.