کاربر ناشناس
محمد بن علی بن حمزه طوسی: تفاوت میان نسخه‌ها
جز
بدون خلاصۀ ویرایش
Shamsoddin (بحث | مشارکتها) جزبدون خلاصۀ ویرایش |
imported>Fayaz جزبدون خلاصۀ ویرایش |
||
| خط ۵: | خط ۵: | ||
| توضیح تصویر = | | توضیح تصویر = | ||
| اندازه تصویر = | | اندازه تصویر = | ||
| سرشناسی = | | سرشناسی =ابنحمزه | ||
| نام کامل = | | نام کامل = | ||
| لقب =ابنحمزه طوسی • صاحب وسیله | | لقب =ابنحمزه طوسی • صاحب وسیله | ||
| خط ۳۱: | خط ۳۱: | ||
| وبگاه رسمی = | | وبگاه رسمی = | ||
}} | }} | ||
'''محمد بن علی بن حمزه طوسی''' مشهور به '''ابنحمزه طوسی'''، | '''محمد بن علی بن حمزه طوسی''' مشهور به '''ابنحمزه طوسی'''، فقیه [[امامیه|امامی]] در [[قرن پنجم]] و [[قرن ششم|ششم]] قمری و نویسنده کتاب [[الوسیلة الی نیل الفضیلة|الوسیلة]] است. او به جهت تألیف این کتاب به '''صاحب وسیله''' نیز شهرت دارد. ابنحمزه از پیروان مکتب [[شیخ طوسی]] به شمار می‌آید. مقایسه‌ای میان [[فتوا|فتاوای]] او در الوسیله و فتاوای شیخ طوسی نشان می‌دهد که او چهارچوب [[فقه]] شیخ طوسی را پذیرفته است. | ||
==زندگی== | ==زندگی== | ||
از زندگی، مشایخ و شاگردان وی هیچ گزارش صحیحی در دست نیست. قدیم‌ترین کسی که از او نام برده، [[منتجبالدین]] (متوفی بعد از ۶۰۰ق) است که ضمن ذکر او در [[فهرست اسماء علماء الشیعة|فهرست]]<ref>فهرست اسماءِ علماءِ الشیعه، ص۱۶۴</ref> به عنوان [[فقیه]]، چند اثر از جمله الوسیله را به او نسبت داده است. [[ابن شهرآشوب]] فهرست‌نویس دیگر قرن ششم هجری قمری گرچه نامی از وی نبرده، ولی در ضمن کتبی که مؤلف آنها را نمی‌شناخته، از کتابی با عنوان الوسائل الی نیل الفضائل نام برده<ref>معالم العلماء، ص۱۴۵</ref> | از زندگی، مشایخ و شاگردان وی هیچ گزارش صحیحی در دست نیست. قدیم‌ترین کسی که از او نام برده، [[منتجبالدین]] (متوفی بعد از ۶۰۰ق) است که ضمن ذکر او در [[فهرست اسماء علماء الشیعة|فهرست]]<ref>فهرست اسماءِ علماءِ الشیعه، ص۱۶۴</ref> به عنوان [[فقیه]]، چند اثر از جمله الوسیله را به او نسبت داده است. [[ابن شهرآشوب]] فهرست‌نویس دیگر قرن ششم هجری قمری گرچه نامی از وی نبرده، ولی در ضمن کتبی که مؤلف آنها را نمی‌شناخته، از کتابی با عنوان الوسائل الی نیل الفضائل نام برده<ref>معالم العلماء، ص۱۴۵</ref> یاد کردن ابنحمزه از [[شیخ طوسی]] و [[حمزة بن عبدالعزیز سلار دیلمی|سلار دیلمی]] به‌‌عنوان متوفی،<ref>فهرست اسماءِ علماءِ الشیعة، ص۱۸۰-۱۸۱.</ref> و ذکر شدن الوسیله در فهرست [[منتجبالدین رازی|منتجبالدین]] که پیش از ۵۸۴ق تألیف شده<ref>نک: مقدمه فهرست اسماءِ علماءِ الشیعه، ص۴۸</ref>، نشان می‌دهد که تألیف الوسیله در فاصله سال‌های ۴۶۳-۵۸۴ق صورت گرفته است. حال با توجه به اینکه ابنحمزه در این کتاب از [[ابن براج]] تأثیر پذیرفته و [[فقیهان]] نیمه دوم قرن ششم قمری از جمله راوندی از الوسیله استفاده کرده‌اند، می‌توان دوره حیات او را در اواخر قرن ۵ق و نیمه اول قرن ۶ق تعیین کرد. در منابع قرن اخیر گفته شده که مقبره‌ای به نام او در حومه [[کربلا]] وجود دارد.<ref> الذریعة، ج۱۰، ص۶۶؛ تأسیس الشیعه، ص۳۰۵.</ref> | ||
یاد کردن ابنحمزه از [[شیخ طوسی]] و [[حمزة بن عبدالعزیز سلار دیلمی|سلار دیلمی]] به‌‌عنوان متوفی،<ref>فهرست اسماءِ علماءِ الشیعة، ص۱۸۰-۱۸۱.</ref> و ذکر شدن الوسیله در فهرست [[منتجبالدین رازی|منتجبالدین]] که پیش از ۵۸۴ق تألیف شده<ref>نک: مقدمه فهرست اسماءِ علماءِ الشیعه، ص۴۸</ref>، نشان می‌دهد که تألیف الوسیله در فاصله سال‌های ۴۶۳-۵۸۴ق صورت گرفته است. حال با توجه به اینکه ابنحمزه در این کتاب از [[ابن براج]] تأثیر پذیرفته و [[فقیهان]] نیمه دوم قرن ششم قمری از جمله راوندی از الوسیله استفاده کرده‌اند، می‌توان دوره حیات او را در اواخر قرن ۵ق و نیمه اول قرن ۶ق تعیین کرد. در منابع قرن اخیر گفته شده که مقبره‌ای به نام او در حومه [[کربلا]] وجود دارد.<ref> الذریعة، ج۱۰، ص۶۶؛ تأسیس الشیعه، ص۳۰۵.</ref> | |||
==روش فقهی== | ==روش فقهی== | ||
ابن حمزه را باید از پیروان مکتب [[شیخ طوسی]] به شمار آورد. مقایسه‌ای میان فتاوای او در الوسیله و فتاوای شیخ طوسی نشان می‌دهد که او چهارچوب فقه شیخ طوسی را پذیرفته است. همچنین او را می‌توان در زمره [[فقیهان|فقیهانی]] شمرد که [[سدیدالدین حمصی رازی]]، از فقیهان قرن ششم هجری قمری، آنان را بازگو کننده [[فقه]] شیخ طوسی و در واقع پیرو او دانسته است.<ref>نک: کشف المحجة، ص۱۲۷</ref> البته ابنحمزه در مواردی با آرای شیخ طوسی مخالفت کرده و شاید گاهی سعی در تعدیل حکم او داشته است.<ref>مانند قول وی به استحباب | ابن حمزه را باید از پیروان مکتب [[شیخ طوسی]] به شمار آورد. مقایسه‌ای میان فتاوای او در الوسیله و فتاوای شیخ طوسی نشان می‌دهد که او چهارچوب فقه شیخ طوسی را پذیرفته است. همچنین او را می‌توان در زمره [[فقیهان|فقیهانی]] شمرد که [[سدیدالدین حمصی رازی]]، از فقیهان قرن ششم هجری قمری، آنان را بازگو کننده [[فقه]] شیخ طوسی و در واقع پیرو او دانسته است.<ref>نک: کشف المحجة، ص۱۲۷</ref> البته ابنحمزه در مواردی با آرای شیخ طوسی مخالفت کرده و شاید گاهی سعی در تعدیل حکم او داشته است.<ref>مانند قول وی به استحباب انجام مضمضه (شستن دهان با آب) پیش از استنشاق (شستن بینی با آب)، نک: المختلف، ص۲۶، سطر</ref> همچنین به طرح فروع جدیدی در [[فقه]] پرداخته که در کتب شیخ طوسی مطرح نبوده است.<ref>به عنوان نمونه نک: الوسیلة، ص۲۴۴؛ قس: المختلف، ج۲، ص۱۸۳.</ref> | ||
یکی از مشخصه‌های فقه ابنحمزه روش او در بیان احکام است. او ابتدا | یکی از مشخصه‌های فقه ابنحمزه روش او در بیان احکام است. او ابتدا بخش‌های مختلف مسأله را با عدد به‌طور مجمل مشخص کرده و سپس به تفصیل هر یک پرداخته است. ابنحمزه در تقسیمات [[واجب]] و [[مستحب]]، [[حرام]] و [[مکروه]]، انجام یا ترک و کمیت و کیفیت آنها را جداگانه آورده است. وی در مقدمه الوسیله<ref>ص۴۲-۴۳.</ref> نوشته این روش تقسیم‌بندی موجب سهولت حفظ احکام می‌گردد. او در آغاز برخی از موضوعات، تعریف آن را نیز آورده است. وی از نظریات دیگر فقهای معاصر شیخ طوسی نیز بهره برده است. مثلاً در چندین مورد<ref>الوسیلة، ص۱۴۱، ۱۴۴، ۱۸۰</ref> به صراحت نظریات [[سلار دیلمی]] را نقل کرده است.<ref>قس: المراسم، ص۱۲، سطر ۱، ۱۷، ۱۸، و ص۱۴، سطر ۲۰</ref> او تا حدودی از [[ابن براج]] نیز تأثیر پذیرفته است.<ref>به عنوان نمونه قس: بین المهذب، ج۱، ص۱۹-۲۵ و الوسیلة، ص۷۲-۷۶، در احکام آبها و اَسئار</ref> | ||
===تأثیرات فقهی بر دیگران=== | ===تأثیرات فقهی بر دیگران=== | ||