پرش به محتوا

محمد بن علی بن حمزه طوسی: تفاوت میان نسخه‌ها

جز
جزبدون خلاصۀ ویرایش
خط ۶۶: خط ۶۶:


===تاثیرات فقه‌اش بر دیگران===
===تاثیرات فقه‌اش بر دیگران===
اگرچه‌ در آثار نیمه دوم‌ قرن‌ ۶ق‌ نامی‌ از ابن‌ حمزه‌ برده‌ نشده‌، ولی‌ تأثیر فقه‌ او در این‌ آثار به‌ روشنی‌ مشهود است‌. مقایسه‌ بین‌ مندرجات‌ [[فقه القرآن راوندی|فقه‌ القرآن‌]] [[قطب راوندی|راوندی]] با الوسیله<ref>به‌ عنوان‌ نمونه‌ قس‌: فقه‌ القرآن‌، ج۱، ص۱۸۹- ۱۹۹ و الوسیلة، ص‌ ۱۴۴-۱۴۶؛ فقه‌ القرآن‌، ج۲، ص۵۸ و الوسیلة‌، ص۲۶۵؛ فقه‌ القرآن‌، ج۲، ص۲۱۱و۲۱۲ و الوسیلة‌، ص۳۴۰ و ۳۴۲</ref> تأثیرپذیری راوندی از ابن‌ حمزه‌ را نشان‌ می‌دهد. راوندی حتی‌ در مواردی چون‌ حكم‌ خون‌ سگ‌ و خوك‌ در لباس‌ نمازگزار<ref>نك: السرائر، ص۳۵، سطر ۲۹؛ قس‌: الوسیلة، ص۷۷</ref> در فتوای شاذ از او تبعیت‌ كرده‌ است‌. [[ابن‌ زهره‌]] نیز در [[غنیة النزوع|الغنیة‌]] تا حدودی از او تأثیر پذیرفته‌ است‌.<ref>به‌ عنوان‌ نمونه‌ قس‌: بین‌ الغنیة، ص۴۰، ۴۳، ۴۴ و الوسیلة، ص ۱۱۲-۱۱۴، ۱۲۱</ref>
اگرچه‌ در آثار نیمه دوم‌ قرن‌ ۶ق‌ نامی‌ از ابن‌ حمزه‌ برده‌ نشده‌، ولی‌ تأثیر فقه‌ او در این‌ آثار به‌ روشنی‌ مشهود است‌. مقایسه‌ بین‌ مندرجات‌ [[فقه القرآن راوندی|فقه‌ القرآن‌]] [[قطب راوندی|راوندی]] با الوسیله<ref>به‌ عنوان‌ نمونه‌ قس‌: فقه‌ القرآن‌، ج۱، ص۱۸۹- ۱۹۹ و الوسیلة، ص‌ ۱۴۴-۱۴۶؛ فقه‌ القرآن‌، ج۲، ص۵۸ و الوسیلة‌، ص۲۶۵؛ فقه‌ القرآن‌، ج۲، ص۲۱۱و۲۱۲ و الوسیلة‌، ص۳۴۰ و ۳۴۲</ref> تأثیرپذیری راوندی از ابن‌ حمزه‌ را نشان‌ می‌دهد. راوندی حتی‌ در مواردی چون‌ حكم‌ خون‌ سگ‌ و خوك‌ در لباس‌ نمازگزار<ref>نك: السرائر، ص۳۵، سطر ۲۹؛ قس‌: الوسیلة، ص۷۷</ref> در فتوای شاذ از او تبعیت‌ كرده‌ است‌. [[ابن زهره]] نیز در [[غنیة النزوع|الغنیة‌]] تا حدودی از او تأثیر پذیرفته‌ است‌.<ref>به‌ عنوان‌ نمونه‌ قس‌: بین‌ الغنیة، ص۴۰، ۴۳، ۴۴ و الوسیلة، ص ۱۱۲-۱۱۴، ۱۲۱</ref>
[[پرونده:کتاب الثاقب فی المناقب.jpg|بندانگشتی|کتاب الثاقب فی المناقب]]
[[پرونده:کتاب الثاقب فی المناقب.jpg|بندانگشتی|کتاب الثاقب فی المناقب]]
همچنین‌ [[ابن ادریس حلی|ابن‌ ادریس‌]] در [[السرائر]] كه‌ تألیف‌ آن‌ را در ۵۸۷ - ۵۸۸ق‌ به‌ پایان‌ برده‌، از الوسیله با تعبیر "بعض‌ كتب‌ اصحابنا" بسیار نقل‌ قول‌ می‌كند و اغلب‌ با نظریات‌ ابن‌ حمزه‌ به‌ گونه‌ای انتقادآمیز برخورد می‌كند.<ref>به‌ عنوان‌ نمونه‌ السرائر، ص‌ ۳۵، سطر ۴، ص‌ ۳۸، سطر ۷؛ قس‌: الوسیلة، ص ۷۶ و ۷۷</ref> البته‌ نظر ابن‌ ادریس‌ در مواردی موافق‌ نظر ابن‌ حمزه‌ است‌.<ref>نك: الوسیلة، ص۲۸۲، سطر ۵؛ السرائر، ص۱۷۳، سطر ۲۱؛ قس‌: نزهة النواظر، ص۸۹</ref>
همچنین‌ [[ابن ادریس حلی|ابن‌ ادریس‌]] در [[السرائر]] كه‌ تألیف‌ آن‌ را در ۵۸۷ - ۵۸۸ق‌ به‌ پایان‌ برده‌، از الوسیله با تعبیر "بعض‌ كتب‌ اصحابنا" بسیار نقل‌ قول‌ می‌كند و اغلب‌ با نظریات‌ ابن‌ حمزه‌ به‌ گونه‌ای انتقادآمیز برخورد می‌كند.<ref>به‌ عنوان‌ نمونه‌ السرائر، ص‌ ۳۵، سطر ۴، ص‌ ۳۸، سطر ۷؛ قس‌: الوسیلة، ص ۷۶ و ۷۷</ref> البته‌ نظر ابن‌ ادریس‌ در مواردی موافق‌ نظر ابن‌ حمزه‌ است‌.<ref>نك: الوسیلة، ص۲۸۲، سطر ۵؛ السرائر، ص۱۷۳، سطر ۲۱؛ قس‌: نزهة النواظر، ص۸۹</ref>
رساله [[ازاحة العلة فی‌ معرفة القبلة]] از [[شاذان بن جبرئیل قمی]] را نیز ظاهراً باید تفصیل‌ و تكمیل‌ مندرجات‌ الوسیله<ref>ص‌ ۸۵ -۸۶</ref> دانست‌<ref>نیز قس‌: المبسوط، ج۱، ص۷۷- ۷۸</ref> كه‌ به‌ نوبه خود مورد الهام‌ ابن‌ حمزه‌ و شاذان‌ قرار گرفته‌ است‌.
رساله [[ازاحة العلة فی‌ معرفة القبلة]] از [[شاذان بن جبرئیل قمی]] را نیز ظاهراً باید تفصیل‌ و تكمیل‌ مندرجات‌ الوسیله<ref>ص‌ ۸۵ -۸۶</ref> دانست‌<ref>نیز قس‌: المبسوط، ج۱، ص۷۷- ۷۸</ref> كه‌ به‌ نوبه خود مورد الهام‌ ابن‌ حمزه‌ و شاذان‌ قرار گرفته‌ است‌.


كتاب‌ الوسیله در [[قرن هفتم]] هجری قمری در مكتب‌ حِلّه‌ بیش‌ از پیش‌ مورد توجه‌ قرار گرفت‌. [[محقق‌ حلی]] بدون‌ تصریح‌ به‌ نام‌ ابن‌ حمزه‌ چهارچوب الوسیله را به خصوص در بخش عبادات شرایع پذیرفته، و نه‌ تنها در فصل‌بندی بخش‌ عبادات‌ دقیقاً از او پیروی كرده‌، بلكه‌ در عناوین‌ بابها، شكل‌ طرح‌ مسائل‌ و گاهی‌ محتوا نیز تا حدود قابل‌ توجهی‌ تحت‌ تأثیر او قرار داشته‌ است‌. [[یحیی بن سعید حلی]] در [[نزهة الناظر]]<ref>ص‌ ۶، جاهای مختلف</ref> و آبی‌ در [[كشف‌ الرموز]]، تألیف‌ شده‌ در ۶۷۲ق‌ <ref>ج۱، ص۴۰، جاهای مختلف</ref> به‌ نام‌ ابن‌ حمزه‌ تصریح‌ كرده‌ و فتاوی او را نقل‌ كرده‌اند.
كتاب‌ الوسیله در [[قرن هفتم]] هجری قمری در مكتب‌ حِلّه‌ بیش‌ از پیش‌ مورد توجه‌ قرار گرفت‌. [[محقق حلی]] بدون‌ تصریح‌ به‌ نام‌ ابن‌ حمزه‌ چهارچوب الوسیله را به خصوص در بخش عبادات شرایع پذیرفته، و نه‌ تنها در فصل‌بندی بخش‌ عبادات‌ دقیقاً از او پیروی كرده‌، بلكه‌ در عناوین‌ بابها، شكل‌ طرح‌ مسائل‌ و گاهی‌ محتوا نیز تا حدود قابل‌ توجهی‌ تحت‌ تأثیر او قرار داشته‌ است‌. [[یحیی بن سعید حلی]] در [[نزهة الناظر]]<ref>ص‌ ۶، جاهای مختلف</ref> و آبی‌ در [[كشف‌ الرموز]]، تألیف‌ شده‌ در ۶۷۲ق‌ <ref>ج۱، ص۴۰، جاهای مختلف</ref> به‌ نام‌ ابن‌ حمزه‌ تصریح‌ كرده‌ و فتاوی او را نقل‌ كرده‌اند.


اوج‌ مطرح‌ شدن‌ ابن‌ حمزه‌ در آثار فقهی‌ حله‌ را باید در [[مختلف الشیعة]] [[علامه حلی]] دانست‌. الوسیله بر اساس‌ آنچه‌ از نامه ''علقمی‌'' وزیر به‌ [[تاج‌الدین‌ ابن‌ صلایا]] برمی‌آید از رایج‌ترین‌ كتب‌ بین‌ [[شیعه]] [[عراق]] (به‌ خصوص‌ [[حله]]) در ''[[قرن هفتم]]'' [[هجری قمری]] بوده‌ است‌.<ref>نك: طبقات‌ الشافعیه الكبری، ج۸، ص۲۶۵</ref>
اوج‌ مطرح‌ شدن‌ ابن‌ حمزه‌ در آثار فقهی‌ حله‌ را باید در [[مختلف الشیعة]] [[علامه حلی]] دانست‌. الوسیله بر اساس‌ آنچه‌ از نامه ''علقمی‌'' وزیر به‌ [[تاج‌الدین‌ ابن‌ صلایا]] برمی‌آید از رایج‌ترین‌ كتب‌ بین‌ [[شیعه]] [[عراق]] (به‌ خصوص‌ [[حله]]) در ''[[قرن هفتم]]'' [[هجری قمری]] بوده‌ است‌.<ref>نك: طبقات‌ الشافعیه الكبری، ج۸، ص۲۶۵</ref>