رساله توضیح‌المسائل: تفاوت میان نسخه‌ها
←ویژگی‌ها
| خط ۵۱: | خط ۵۱: | ||
توضیح المسائل نسبت به کتاب‌های فقهی دیگر ویژگی‌هایی دارد که برخی از مهمترین آنها عبارتند از: | توضیح المسائل نسبت به کتاب‌های فقهی دیگر ویژگی‌هایی دارد که برخی از مهمترین آنها عبارتند از: | ||
*دستیابی آسان‌تر به فتوای مرجع تقلید. | *دستیابی آسان‌تر به فتوای مرجع تقلید. | ||
*در رساله‌های عملیه تنها فتوای [[مجتهد]] در مسأله فقهی، بیان می‌شود و از ذکر مستندات آن([[آیه|آیات]] و[[حدیث|روایات]]) خودداری می‌گردد. البته در مواردی از باب | *در رساله‌های عملیه تنها فتوای [[مجتهد]] در مسأله فقهی، بیان می‌شود و از ذکر مستندات آن([[آیه|آیات]] و [[حدیث|روایات]]) خودداری می‌گردد. البته در مواردی از باب تَیَمُّن و [[تبرک]] آیه یا روایتی ذکر می‌شود.<ref> جناتی، ادوار فقه، ۱۳۷۴ش، ص۲۳۵.</ref> | ||
* در رساله توضیح المسائل فتوای مجتهد با عبارات خودش بیان می‌شود.<ref> جناتی، ادوار فقه، ۱۳۷۴ش، ص۲۲۸.</ref> | * در رساله توضیح المسائل فتوای مجتهد با عبارات خودش بیان می‌شود.<ref> جناتی، ادوار فقه، ۱۳۷۴ش، ص۲۲۸.</ref> | ||
*هدف از تألیف رساله‌های عملیه بحث علمی نیست بلکه بیان [[فتوا]] و حکم شرعی است.<ref> جناتی، ادوار فقه، ۱۳۷۴ش، ص۲۳۴.</ref> | *هدف از تألیف رساله‌های عملیه بحث علمی نیست بلکه بیان [[فتوا]] و حکم شرعی است.<ref> جناتی، ادوار فقه، ۱۳۷۴ش، ص۲۳۴.</ref> | ||
| خط ۶۲: | خط ۶۲: | ||
'''کاستی‌های نگارشی''' | '''کاستی‌های نگارشی''' | ||
*عدم وجود فهرست مطالب به گونه‌ای که مخاطب با مراجعه به آن بتواند به راحتی مطلب مورد نیاز خود را پیدا کند.<ref>یزدانی، «مروری بر رساله‌های علمیه»، مجله فقه، ص۲۱۸.</ref> | *عدم وجود فهرست مطالب به گونه‌ای که مخاطب با مراجعه به آن بتواند به راحتی مطلب مورد نیاز خود را پیدا کند.<ref>یزدانی، «مروری بر رساله‌های علمیه»، مجله فقه، ص۲۱۸.</ref> | ||
*استفاده از نثر | *استفاده از نثر تَصَنُّعی و غیر فارسی در برخی موارد.<ref>یزدانی، «مروری بر رساله‌های علمیه»، مجله فقه، ص۲۱۷.</ref> | ||
*به کارگیری واژه‌هایی که سبب [[وسواس]] می‌شوند<ref>یزدانی، «مروری بر رساله‌های علمیه»، مجله فقه، ص۲۱۲-۲۳۰.</ref> مانند این جمله که اگر به‌اندازه سر مویی از بدن شسته نشود [[غسل]] [[بطلان|باطل]] است.<ref>رساله توضیح المسائل، امام خمینی، توضیح المسائل، ۱۳۷۸ش، ص۵۶، مساله ۳۷۴.</ref> | *به کارگیری واژه‌هایی که سبب [[وسواس]] می‌شوند<ref>یزدانی، «مروری بر رساله‌های علمیه»، مجله فقه، ص۲۱۲-۲۳۰.</ref> مانند این جمله که اگر به‌اندازه سر مویی از بدن شسته نشود [[غسل]] [[بطلان|باطل]] است.<ref>رساله توضیح المسائل، امام خمینی، توضیح المسائل، ۱۳۷۸ش، ص۵۶، مساله ۳۷۴.</ref> | ||
*وجود واژه‌های فنی از قبیل [[احتیاط واجب]]؛ | *وجود واژه‌های فنی از قبیل [[احتیاط واجب]]؛ اَظْهر و اَولی و یا عباراتی که برای عموم مفهوم نیست مانند: جوف [[ذبح شرعی|ذبیحه]]، فاقد الطهورین، نظر [[ریبه]]، اسباب [[اماله]] و مانند آن. البته در سالیان اخیر مجموعه‌هایی مستقل یا به صورت پیوست به رساله‌های عملیه به منظور شرح و توضیح اصطلاحات و واژه‌های مشکل تدوین شده است. رجوع کنید به: <ref>معنی واژه‌ها و اصطلاحات فقهی، پایگاه اطلاع رسانی دفتر آیت الله مکارم.https://makarem.ir/main.aspx?catid=25445&typeinfo=1&lid=0&mid=252860</ref> | ||
*به روز نبودن واحدهای اندازه‌گیری از جلمه یک [[مدّ]]، ده [[زراع]]، [[فرسخ شرعی|فرسخ]] و مانند آن.<ref>یزدانی، «مروری بر رساله‌های علمیه»، مجله فقه، ص۲۱۲-۲۳۰.</ref> | *به روز نبودن واحدهای اندازه‌گیری از جلمه یک [[مدّ]]، ده [[زراع]]، [[فرسخ شرعی|فرسخ]] و مانند آن.<ref>یزدانی، «مروری بر رساله‌های علمیه»، مجله فقه، ص۲۱۲-۲۳۰.</ref> | ||
'''کاستی‌های محتوایی''' | '''کاستی‌های محتوایی''' | ||
*عدم توجه به عنصر آموزش؛ برای مثال مسایل بسیاری درباره [[نجاست]] و [[طهارت]] در | *عدم توجه به عنصر آموزش؛ برای مثال مسایل بسیاری درباره [[نجاست]] و [[طهارت]] در رساله‌ها وجود دارد ولی تعریف مشخصی از این دو مفهوم ارایه نشده است.<ref>یزدانی، «مروری بر رساله‌های علمیه»، مجله فقه، ص۲۱۶.</ref> | ||
*ذکر احکامی که | *ذکر احکامی که پیش‌آمدن و اتفاق افتادن آنها در طول سالیان و حتی برای یک نفر بسیار دور از ذهن به نظر میرسد. به عنوان مثال در بحث [[محارم|محرَم]] شدن آمده است:اگر بچهای از پستان زن مرده‌ای شیر بخورد، چنین شیری موجب [[محارم|محرمیت]] نمیشود.<ref>یزدانی، «مروری بر رساله‌های علمیه»، مجله فقه، ص۲۱۲.</ref> | ||
[[پرونده:رساله مصور.jpg|بندانگشتی|۲۰۰px|در رساله‌های مصور از عکس جهت آموزش بهتر مسائل استفاده شده است.]] | [[پرونده:رساله مصور.jpg|بندانگشتی|۲۰۰px|در رساله‌های مصور از عکس جهت آموزش بهتر مسائل استفاده شده است.]] | ||
*برخی از احکام در قالبی ارایه شده‌اند که با زمان‌های گذشته سازگار بوده و در دوران جدید وجود خارجی ندارند. به عنوان نمونه یکی از [[کفاره|کفارات]] روزه آزاد کردن بنده شمرده می‌شود که در عصر جدید وجود خارجی ندارد.<ref>یزدانی، «مروری بر رساله‌های علمیه»، مجله فقه، ص۲۱۴.</ref> | *برخی از احکام در قالبی ارایه شده‌اند که با زمان‌های گذشته سازگار بوده و در دوران جدید وجود خارجی ندارند. به عنوان نمونه یکی از [[کفاره|کفارات]] روزه آزاد کردن بنده شمرده می‌شود که در عصر جدید وجود خارجی ندارد.<ref>یزدانی، «مروری بر رساله‌های علمیه»، مجله فقه، ص۲۱۴.</ref> | ||
*بیشتر احکامی که جنبه فردی، عبادی و معاملاتی دارد در رساله‌ها ذکر شده‌اند و به احکام حقوقی، اقتصادی، قضائی، کیفری، سیاسی، حکومتی، روابط بین المللی پرداخته نشده است. در حالی که قرآن و کتاب‌های حدیثی که منابع احکام‌اند به اجتماعیات، اقتصادیات، حقوق و سیاست و تدبیر جامعه توجه دارند.<ref>امام خمینی، ولایت فقیه، حکومت اسلامی، ۱۳۸۸ش، ص۱۱.</ref> | *بیشتر احکامی که جنبه فردی، عبادی و معاملاتی دارد در رساله‌ها ذکر شده‌اند و به احکام حقوقی، اقتصادی، قضائی، کیفری، سیاسی، حکومتی، روابط بین المللی پرداخته نشده است. در حالی که قرآن و کتاب‌های حدیثی که منابع احکام‌اند به اجتماعیات، اقتصادیات، حقوق و سیاست و تدبیر جامعه توجه دارند.<ref>امام خمینی، ولایت فقیه، حکومت اسلامی، ۱۳۸۸ش، ص۱۱.</ref> | ||
*نپرداختن به [[اصول دین]]، البته در رساله‌های [[محمدباقر سبزواری|محقق سبزواری]]، [[جعفر کاشف‌الغطاء|شیخ جعفر کاشف الغطاء]] و [[میرزا یوسف طباطبایی تبریزی]] این ویژگی وجود دارد.<ref> جناتی، ادوار فقه، ۱۳۷۴ش، ص۲۸۵.</ref> | *نپرداختن به [[اصول دین]]، البته در رساله‌های [[محمدباقر سبزواری|محقق سبزواری]]، [[جعفر کاشف‌الغطاء|شیخ جعفر کاشف الغطاء]] و [[میرزا یوسف طباطبایی تبریزی]] این ویژگی وجود دارد.<ref> جناتی، ادوار فقه، ۱۳۷۴ش، ص۲۸۵.</ref>{{یاد| در برخی از رساله‌های عملیه بخشی به احکام، مسائل اعتقادی و بخشی به موضوعات اخلاقی اختصاص داده شده است به عنوان نمونه رجوع کنیدبه: مظاهری، رساله توضیح المسائل احکام، اخلاق ، اعتقادات، ۱۳۸۹ش .}} | ||
*رساله‌ها همه [[ابواب فقه|ابواب فقهی]] را دربرندارد. به عنوان نمونه [[مناسک حج]] کمتر پرداخته شده است. | *رساله‌ها همه [[ابواب فقه|ابواب فقهی]] را دربرندارد. به عنوان نمونه به [[مناسک حج]] کمتر پرداخته شده است. | ||
*عدم توجه به مسائل جدید مانند | *عدم توجه به مسائل جدید مانند تورُّم، کنترل جمعیت، بانکداری و...<ref>ر. ک. یزدانی، «مروری بر رساله‌های علمیه»، مجله فقه، ص۲۱۲-۲۳۰؛ جناتی، ادوار فقه، ۱۳۷۴ش، ص۸۵-۲۸۷.</ref> | ||
==رساله‌های نوین== | ==رساله‌های نوین== | ||