بحر المعارف (کتاب): تفاوت میان نسخه‌ها

'''بَحْرُ الْمَعارف''' کتابی [[اخلاق|اخلاقی]] به زبان عربی و فارسی، نوشته [[عبدالصمد همدانی|ملا عبدالصمد هَمِدانی]] (متوفای ۱۲۱۶ق). مؤلف به کمک سخنان [[امامان شیعه|امامان معصوم(ع)]] و با زبانی ساده و استنادهایی قوی، به بیان [[حکمت]] و [[عرفان]] در [[شیعه|تشیع]] می‌پردازد. نیمی از این اثر به مباحث [[کلام اسلامی|کلامی]] به‌ویژه بحث [[امامت]] پرداخته است. بحر المعارف، در فصول متعددی تنظیم شده و حسین استادولی در نسخه چاپی آن، به تصحیح متون عربی پرداخته است.

{{نوشتار اصلی|عبدالصمد همدانی}}

[[عبدالصمد همدانی|ملا عبدالصمد هَمِدانی]] [[عارف]]، [[مجتهد|فقیه]]، [[متکلم]] و لغت‌شناس [[شیعه|شیعی]] قرن سیزدهم هجری قمری. مهم‌ترین استادان او در علم [[فقه]] و [[اصول فقه]]، [[محمدباقر بهبهانی|وحید بهبهانی]] و [[سید علی طباطبایی]] بودند. عبدالصمد سال‌ها برای تحصیل و تدریس فقه در [[عتبات عالیات|عتبات]] ساکن بود. گفته می‌شود به واسطه عبدالصمد [[طریقت]]های عرفانی میان فقهای شیعه، به‌ویژه در عتبات، رواج پیدا کرد که بعداً به [[ملا حسینقلی همدانی]] رسید. آثاری از او بر جای مانده است.

[[عبدالصمد همدانی]] در مقدمه کتاب، هدف خویش را بیان حکمت عملیه شیعه معرفی کرده که بر زبان معصومین(ع) جاری شده و او با استفاده از آیات و احادیث ایشان، کلام اهل معرفت را ذکر می‌کند. وی امید دارد که نفع این اثر، عاید مؤلف و سایر برادران دینی گردد.<ref>[http://www.ghadeer.org/Book/660/104709 مرکز اطلاع‌رسانی غدیر.]</ref>

بحرالمعارف، تلفیقی از زبان فارسی و عربی است و مصحح آن، بخش‌های عربی را تصحیح کرده است. این اثر مشتمل بر یک مقدمه کوتاه و ۱۲۶ فصل بوده و مصحح کتاب، بر شمارگان و عناوین فصل‌ها افزوده‌ است.<ref>احمدپور، کتابشناخت اخلاق اسلامی، ۱۳۸۵ش، ص۲۲۹.</ref> [[آقابزرگ تهرانی|آقابزرگ طهرانی]] در یک جمله این مجموعه را در باره عرفان  و تصوف دانسته است. <ref>آقا بزرگ طهرانی، الذریعه الی تصانیف الشیعه، ۱۴۰۸ق، ج۳، ص۴۷.</ref> بحرالمعارف طبق تصریح نویسنده، مشتمل بر مباحث «حکمت اربعه عملیه» است که عبارت‌اند از:

*تهذیب اخلاق ظاهری با عمل به احکام شریعت.

با نگاهی به عناوین فصل‌ها، به دست می‌آید نیمی از کتاب به مباحث [[کلام|کلامی]] به‌ویژه بحث [[امامت]] پرداخته و نیمی دیگر در [[عرفان]] و [[تصوف]] است.

کتاب در سه جلد تدوین شده که جمعا شامل ۱۲۶ فصل است و مؤلف در آن، به بیانِ حکمت عملی شیعه می‌پردازد.

===جلد اول: فصل‌های ۱ - ۴۵===

*'''فصل ۴۸''': فضیلت علم شریعت

*'''فصل ۴۹''': علم ظاهر و علم باطن

*'''فصل ۵۱''': حجاب‌های نورانی و ظلمانی میان بنده و خداوند

*'''فصل ۵۲''': توضیحی دیگر درباره حجب

*[http://www.ghadeer.org/Book/46 متن جلد دوم بحرالمعارف]

*[http://alfeker.mediafire.com/?movlmeuz9xy0x6s متن جلد سوم بحرالمعارف]

{{پانوشت}}

==منابع==

*احمدپور، مهدی، کتابشناخت اخلاق اسلامی، قم، پژوهشگاه علوم و فرهنگ اسلامی، ۱۳۸۵ش.

*قنبری، بخشعلی، «معرفی و بررسی بحر المعارف»، کتاب ماه دین، شهریور و مهر ۱۳۸۴ش، شماره ۹۵ و ۹۶.