کاربر ناشناس
آل خرسان: تفاوت میان نسخه‌ها
فارسی سازی اعداد
imported>Jalalyaghmoori (+جعبه اطلاعات خاندان) |
imported>Jalalyaghmoori (فارسی سازی اعداد) |
||
| خط ۱: | خط ۱: | ||
{{Infobox | {{Infobox | ||
|name | |name = | ||
|title | |title ={{{نام خاندان|آلِ خرسان}}} | ||
|image | |image ={{{تصویر|}}} | ||
|caption ={{{توضیح تصویر|{{{شرح تصویر|}}}}}} | |caption ={{{توضیح تصویر|{{{شرح تصویر|}}}}}} | ||
|headerstyle | |headerstyle = background:#ccf; | ||
|header1 =شناسنامه خاندان | |header1 =شناسنامه خاندان | ||
|label2 | |label2 =زمانه | ||
|data2 | |data2 ={{{زمانه|قرن پنجم تا چهاردهم هجری قمری}}} | ||
|label3 | |label3 =دیگر نام ها | ||
|data3 | |data3 ={{{دیگر نام ها|آل معصوم (قرن پنجم تا اوایل هفتم قمری)}}} | ||
|label4 | |label4 =خاستگاه | ||
|data4 | |data4 ={{{خاستگاه|[[حله]]}}} | ||
|label5 | |label5 =وجه نام گذاری | ||
|data5 | |data5 ={{{وجه نام گذاری|آل معصوم، به خاطر انتسابشان به سید ابوالحسن معصوم/ آل خرسان، به خاطر انتسابشان به ابوالفتح ابن ابی محمدبن ابراهیم که به أخرَس شهرت داشته}}} | ||
|header6 | |header6 =مکان استقرار | ||
|label7 | |label7 =مکان استقرار | ||
|data7 | |data7 ={{{مکان استقرار|[[عراق]]}}} | ||
|header8 | |header8 =حکومت | ||
|label9 | |label9 =شروع حکومت | ||
|data9 | |data9 ={{{شروع حکومت|}}} | ||
|label10 | |label10 =پایان حکومت | ||
|data10 | |data10 ={{{پایان حکومت|}}} | ||
|label11 | |label11 =حاکمان | ||
|data11 | |data11 ={{{حاکمان|}}} | ||
|header12 | |header12 =افراد سرشناس | ||
|label13 = عالمان دینی | |label13 = عالمان دینی | ||
|data13 | |data13 ={{{عالمان دینی|محمدبن احمدبن علی، احمدبن درویش بن محسن، حسن بن علی بن شکر، جعفربن احمد بن درویش، محمدحسین بن حسن بن علی، حسن بن عبدالهادی بن موسی}}} | ||
|label14 | |label14 = ادیبان | ||
|data14 | |data14 = {{{ادیبان|احمدبن درویش بن محسن، جعفربن احمد بن درویش، محمدحسین بن حسن بن علی}}} | ||
|label15 | |label15 = عالمان مبارز با انگلیس | ||
|data15 | |data15 = {{{عالمان مبارز با انگلیس|عبدالرسول بن محمدحسین بن حسن، عبدالمرتضی بن موسی}}} | ||
|label16 | |label16 = سایر | ||
|data16 | |data16 = {{{سایر|معصوم بن احمدبن حسن حائری (عهده دار امور حرم در نجف)، محمدمهدی بن سیدحسن (محقق و نویسنده)}}} | ||
|belowstyle = background:#ddf; | |belowstyle = background:#ddf; | ||
| خط ۴۵: | خط ۴۵: | ||
}} | }} | ||
'''خاندان آل خِرسان''' خاندانی از عالمان و | '''خاندان آل خِرسان''' خاندانی از عالمان و ادیبان [[شیعه|شیعی]] [[نجف]]، علاوه بر شهرت در علم و ادب، عهده دار نظارت بر حرم مطهر [[امام علی(ع)|امام علی علیه‌السلام]] و اداره امور زائران در نجف اشرف بوده‌اند. عالمان بزرگی به این خاندان متعلق هستند. | ||
==نسب== | ==نسب== | ||
نسب خاندان آل خِرسان از | نسب خاندان آل خِرسان از طریق محمد عابد به فرزند [[امام کاظم(ع)|امام موسی کاظم(ع)]] می‌رسد<ref>ابن عنبه، عمدة الطالب، ص۲۴۵ـ۲۴۷، ابن عنبه، الفصول الفخریة، ص۱۳۸؛ ضامن بن شدقم، ج۲،قسم۲، ص۳۰۲</ref> این خاندان علاوه بر شهرت در علم و ادب، عهده دار نظارت بر حرم مطهر [[امام علی(ع)|امام علی علیه‌السلام]] و اداره امور زائران در [[نجف]] اشرف بوده‌اند.<ref>امین، ج۴، ص۸۱، ۱۱۸؛ آل محبوبه، ج۱، ص۲۷۰</ref> | ||
==خاستگاه== | ==خاستگاه== | ||
خاندان خرسان در آغاز | خاندان خرسان در آغاز ساکن شهر [[حلّه]] بودند، سپس برخی از آنان به [[کربلا|کربلا]] مهاجرت کردند تا اینکه [[سیدابوالحسن معصوم]] در [[قرن ششم]] در [[نجف]] اشرف اقامت گزید،<ref>تمیمی، ج ۴، ص۶۱</ref> ازاین رو در [[قرن پنجم]]، ششم و اوایل [[قرن هفتم]] این خاندان به آل معصوم مشهور بودند،<ref>تمیمی، ج ۴، ص۶۱،ر.ک:ضامن بن شدقم، ج ۲، قسم ۲، ص۲۹۷</ref>اما شهرت این خاندان به اخرس، از زمان ابوالفتح ابن ابی محمدبن ابراهیم بن ابی فتیان غنائم بن عبداللّه بن حسن برکه است که به اخرس شهرت داشته و به فرزندان او بنواخرس گفته شده است.<ref>ابن عنبه، ص۲۴۷؛ ضامن بن شدقم، ج ۲، قسم ۲، ص۳۰۳</ref> | ||
== | ==مشهورترین افراد== | ||
برخی از مشهورترین افراد این خاندان عبارت‌اند از: | |||
=== | ===معصوم بن احمدبن حسن حائری=== | ||
ابوالحسن [[ | ابوالحسن [[معصوم بن احمدبن حسن حائری]]، جد اعلای آل خرسان که در قرن پنجم و ششم می‌زیسته و او را بسیار ستوده‌اند.<ref>ضامن بن شدقم، ج ۲، قسم ۲، ص۳۰۳؛ عبدالحسین امینی، ص۵۷</ref> وی عهده دار امور حرم امام علی علیه‌السلام بود و بدین سبب مَقریزی<ref>مقریزی،ج ۴، قسم ۱، ص۱۶۸ـ۱۷۲</ref> از وی با عنوان «امام مشهد علی» یاد کرده است. در زمان تولیت او [[طلائِع بن رُزِّیک]]، وزیر مقتدر [[فاطمیان]] به زیارت مرقد مطهر [[امام علی(ع)]] رفت و ظاهرآ میان این دو مناسبات خوبی برقرار شد، چنان که ابن رُزِّیک سالیانه مبلغی را نزد ابوالحسن معصوم می‌فرستاد.<ref>ضامن بن شدقم، ج ۲، قسم ۲، ص۲۹۸</ref> | ||
===محمدبن احمدبن | ===محمدبن احمدبن علی=== | ||
شمس الدین [[محمدبن احمدبن علی]]، از عالمان و فقیهان که کتابهای [[زادالسبیل]] در فقه و [[المشجَّرالکشّاف لاصول السادة الاشراف]] در نسب از جمله تألیفات اوست.<ref>ابن عنبه، عمدة الطالب، ص۲۴۷؛ آقابزرگ طهرانی، طبقات: الحقائق، ص۱۷۷؛ آقابزرگ طهرانی: الضیاء، ص۱۱۵، آقابزرگ طهرانی، الذریعة، ج ۱۲، ص۴</ref> | |||
===احمدبن | ===احمدبن درویش بن محسن=== | ||
[[احمدبن | [[احمدبن درویش بن محسن]]، فقیه و ادیب بود در [[نجف]] به دنیا آمد و نزد فقیهان و بزرگان آن شهر دانش آموخت و از خواص و ملازمان [[شیخ موسی کاشف الغطا]] (متوفی ۱۲۴۳)، [[فقیه]] بزرگ [[عراق]]، و کاتب شخصی او شد و به همراه او به بسیاری از شهرهای [[ایران]] سفر کرد. او خطی خوش و در ادبیات مهارت داشت و به دو زبان عربی و فارسی شعر می‌سرود.<ref>تمیمی، ج ۴، ص۷۶</ref> وی در [[ربیع الآخر]] ۱۲۴۶ در [[نجف]] از دنیا رفت.<ref>حرزالدین، ج ۱، ص۱۶۹؛ امین، ج ۴، ص۸۱؛ آقابزرگ طهرانی، طبقات: الکرام، قسم ۱، ص۸۷؛ خاقانی، ج ۲، ص۴؛ حبیب آبادی، ج ۲، ص۶۰۰</ref> از جمله آثار وی می‌توان به مجموعه ادبی در دو جلد اشاره کرد.<ref>محمدهادی امینی، معجم رجال الفکر و الادب فی النجف، ج ۲، ص۴۸۶</ref> | ||
=== | ===حسن بن علی بن شکر=== | ||
[[ | [[حسن بن علی بن شکر]]، فقیه امامی [[قرن سیزدهم]] در حدود ۱۲۰۰ در [[نجف]] به دنیا آمد. [[فقه]] را در محضر [[محمد حسن نجفی|شیخ محمدحسن]] صاحب جواهر (متوفی ۱۲۶۶) آموخت و در همان زمان مجلس درسی برپا کرد که عالمان بسیاری از دانش وی بهره بردند.<ref>تمیمی، ج ۴، ص۶۸</ref> به درخواست برخی از تجار و اعیان [[بغداد]] به آن شهر رفت و تا پایان عمر مرجعیت مردم را برعهده گرفت و در ۱۲۶۵ در همین شهر درگذشت و در نجف اشرف به خاک سپرده شد.<ref>امین، ج ۵، ص۱۸۹؛ آقابزرگ طهرانی، طبقات: الکرام، قسم ۱، ص۳۳۸؛ ر.ک: به روضاتی، ص۱۵۵؛ محمدهادی امینی، معجم رجال الفکر و الادب فی النجف، ج ۲، ص۴۸۶؛ تمیمی، ج ۴، ص۶۹</ref> او علاوه بر تألیف رساله‌های فقهی، کتابخانه نفیسی داشت که پس از مرگش در آتش سوخت.<ref>آقابزرگ طهرانی، الذریعة، ج ۸، ص۲۹۷؛ روضاتی، ص۱۵۷</ref> | ||
===جعفربن احمد بن | ===جعفربن احمد بن درویش=== | ||
[[جعفربن احمد بن درویش]]، عالم، | [[جعفربن احمد بن درویش]]، عالم، ادیب و شاعر، در ۱۷ [[ذیحجه]] ۱۲۱۶ به دنیا آمد<ref>تمیمی، ج ۴، ص۷۸</ref> و پس از فراگیری مقدمات علمی در مجلس درس [[مرتضی انصاری|شیخ مرتضی انصاری]] حاضر شد. جعفربن احمد شعر کم می‌سرود،<ref>ر.ک:آقابزرگ طهرانی، طبقات: نقباء، قسم ۱، ص۲۷۸</ref> اما مکاتبات بسیاری با شاعران و ادیبان معاصر خود داشت. امین<ref>امینی،ج ۴، ص۸۱</ref> و خاقانی<ref>خاقانی،ج ۲، ص۶ـ۲۶</ref> بخشی از این مراسلات را ذکر کرده‌اند. او در دوم [[رجب]] ۱۳۰۳ در نجف درگذشت.<ref>حرزالدین، ج ۱، ص۱۶۸؛ محمدهادی امینی، معجم رجال الفکر و الادب فی النجف، ج ۲، ص۴۸۷</ref> از وی دو مجموعه ادبی برجای مانده است.<ref>ر.ک:آقابزرگ طهرانی، الذریعة، ج ۹، قسم ۱، ص۱۹۵</ref> | ||
=== | ===محمدحسین بن حسن بن علی=== | ||
[[ | [[محمدحسین بن حسن بن علی]]، فقیه و ادیب و زاهد امامی، در [[نجف]] به دنیا آمد، دوره مقدماتی را نزد پدرش و سپس [[فقه]] و [[اصول]] را نزد فقیهانی چون [[محمدحسین کاظمی]]، [[میرزاحسین خلیلی]] و [[شیخ محمد طه نجف]] آموخت. وی مجلس درسی نیز برپا کرد. در سالهای آخر عمرش نابینا شد و در ۱۳۲۲ چشم از جهان فروبست.<ref>آقا بزرگ تهرانی، طبقات: نقباء، قسم ۲، ص۵۶۶؛ تمیمی، ج ۴، ص۷۴ـ۷۵؛ محمدهادی امینی، معجم رجال الفکر و الادب فی النجف، ج ۲، ص۴۸۶</ref> از وی تقریرات درسهای فقه و اصول و دیوان شعر کوچکی باقی مانده است.<ref>محمدهادی امینی، معجم رجال الفکر و الادب فی النجف، ج ۲، ص۴۸۶</ref> | ||
=== | ===عبدالرسول بن محمدحسین بن حسن=== | ||
[[ | [[عبدالرسول بن محمدحسین بن حسن]]، فقیه زاهد و مجاهد امامی، پس از خواندن دروس مقدمات، مباحث [[فقه]] و [[اصول]] را نزد [[محمد طه نجف]] و دیگران آموخت. وی از جمله کسانی است که در رکاب فقیه مجاهد [[سیدمحمدسعید حبوبی]] به [[جنگ]] با قوای [[انگلیس]] پرداخت.<ref>تمیمی، ج ۴، ص۸۳</ref> او در ۲۱ [[محرم|محرّم]] ۱۳۶۱ درگذشت و در مقبره خانوادگی آل خرسان به خاک سپرده شد.<ref>تمیمی، ج ۴، ص۸۳</ref> | ||
=== | ===عبدالمرتضی بن موسی=== | ||
[[عبدالمرتضی بن موسی]]، [[فقیه]] و [[زاهد]] | [[عبدالمرتضی بن موسی]]، [[فقیه]] و [[زاهد]] امامی، پس از تکمیل دوره مقدماتی، [[فقه]] و [[اصول]] را نزد فقیهانی چون [[علی بن یاسین رفیش نجفی]] (متوفی ۱۳۳۴) و [[شیخ الشریعه اصفهانی|شیخ الشریعه اصفهانی]] و [[علم رجال]] را از [[ابوتراب خوانساری]] و حکمت را نزد [[شیخ نعمت اللّه دامغانی]] آموخت.<ref>تمیمی، ج ۴، ص۸۴</ref> وی نیز از مجاهدان و مبارزان با استعمار [[انگلیس]] بود. او در ۲۷ [[ربیع الاول]] ۱۳۶۱ وفات کرد.<ref>تمیمی، ج ۴، ص۸۴ـ۸۵</ref> | ||
=== | ===حسن بن عبدالهادی بن موسی=== | ||
[[ | [[حسن بن عبدالهادی بن موسی]]، فقیه و محقق آثار علمای بزرگ [[شیعه]]، تولد وی را به اختلاف ۱۳۲۱<ref>تمیمی، ج ۴، ص۸۵</ref> و ۱۳۲۶<ref>آقابزرگ طهرانی، الذریعة، ج ۱۴، ص۶۷</ref> ذکر کرده‌اند. پس از تکمیل دروس مقدمات، [[فقه]] و [[اصول]] را نزد فقیهانی چون [[سید ابوالحسن اصفهانی|سیدابوالحسن اصفهانی]]، [[میرزای نائینی|میرزای نائینی]]، [[آقا ضیاء عراقی|آقاضیاء عراقی]] و [[رجال]] را نزد [[سیدابوتراب خوانساری]] و [[اخلاق]] را نزد [[شیخ علی قمی]] و حکمت را از محضر [[نعمت اللّه دامغانی]] کسب کرد.<ref>تمیمی، ج ۴، ص۸۵</ref> | ||
====تالیفات==== | ====تالیفات==== | ||
# | # وی در تحقیق و احیای شماری از آثار علمی [[شیعه]] سهمی اساسی داشت، از جمله تحقیق و چاپ [[تهذیب الاحکام|تهذیب الاحکام]] [[شیخ طوسی|شیخ طوسی]] همراه با شرح مشیخه آن در نجف اشرف در ۱۳۸۲<ref>آقا بزرگ طهرانی، الذریعة، ج ۱۴، ص۶۷؛ محمدهادی امینی، معجم رجال الفکر و الادب فی النجف، ج ۲، ص۴۸۸</ref> و تحقیق و چاپ [[الاستبصار]] شیخ طوسی همراه با مقدمه و شرح مشیخه آن.<ref>آقابزرگ طهرانی، الذریعة، ج ۱۴، ص۶۷؛ محمدهادی امینی، معجم المطبوعات النجفیة، ص۷۴ـ۷۵</ref> | ||
# اثر | # اثر دیگر او تحقیق و چاپ کتاب [[من لا یحضره الفقیه|من لایحضُرُه الفقیه]] همراه با مقدمه مبسوطی به نام حیاة الشیخ الصدوق به پیوست شرح مشیخه صدوق است که در ۱۳۷۹ در نجف اشرف به چاپ رسیده است.<ref>آقابزرگ طهرانی، الذریعة، ج ۱۴، ص۶۷؛ عواد، ج ۱، ص۳۳۲ـ۳۳۳؛ محمدهادی امینی، معجم المطبوعات النجفیة، ص۳۳۷</ref> | ||
# | # وی علاوه بر این، کتابی در شرح حال خاندانش با عنوان یتیمة الزمان فی ما قیل فی آل خرسان تألیف کرده است.<ref>محمدهادی امینی، معجم رجال الفکر و الادب فی النجف، ج ۲، ص۴۸۸</ref> | ||
=== | ===محمدمهدی بن سیدحسن=== | ||
[[محمدمهدی بن سیدحسن]]، محقق و مؤلف، در | [[محمدمهدی بن سیدحسن]]، محقق و مؤلف، در ۱۳۴۷ در [[نجف]] به دنیا آمد و پس از اتمام تحصیلات به نگارش و تحقیق روی آورد. | ||
====تالیفات==== | ====تالیفات==== | ||
وی آثار فراوانی را | وی آثار فراوانی را تحقیق و تألیف کرده است؛ از جمله: | ||
# | # کتابی در شرح حال [[عبداللّه بن عباس]] در چهار جلد؛<ref>آقابزرگ طهرانی، طبقات : نقباء، قسم ۳، ص۱۱۱۸؛ محمدهادی امینی، معجم رجال الفکر و الادب فی النجف، ج ۲، ص۴۸۸</ref> | ||
# المشجَّر | # المشجَّر المبین فی مَنْ ذُکرَ فی منتقلة الطالبیین؛<ref>آقا بزرگ تهرانی، الذریعه، ج ۲۱، ص۴۴</ref> | ||
# | # نشوة الامانی که منظومه‌ای در ۷۸ بیت در نسب آل خرسان است؛<ref>آقابزرگ طهرانی، الذریعة، ج ۲۴، ص۱۶۰؛ محمدهادی امینی، معجم رجال الفکر و الادب فی النجف، ج ۲، ص۴۸۸</ref> | ||
# | # قَلائد العِقْیان فی ما قیل فی آل الخرسان.<ref>آقابزرگ طهرانی، الذریعة، ج ۱۷، ص۱۶۳؛ روضاتی، ص۱۵۶</ref> | ||
# | # وی تمام آثار باقی مانده از [[ابن ادریس حلی|ابن ادریس حلّی]] را تحت عنوان موسوعة ابن ادریس حلّی (قم ۱۳۸۷ش) به چاپ رسانده است. | ||
# | # وی علاوه بر این بر بسیاری از کتابها مقدمه نوشته است، که تمام این مقدمه‌ها در کتابی با عنوان مقدمات کتب تراثیة (قم ۱۳۸۵ش) به چاپ رسیده است. وی همچنین در کتاب اخیر، ضمن آوردن شرح حال خود، فهرست کاملی از آثارش (از جمله آثار چاپ نشده) آورده است. | ||
== پانویس == | == پانویس == | ||
{{پانویس| | {{پانویس|۲}} | ||
== منابع == | == منابع == | ||
* محمدمحسن آقابزرگ | * محمدمحسن آقابزرگ طهرانی، الذریعة الی تصانیف الشیعة، چاپ علی نقی منزوی و احمد منزوی، بیروت ۱۴۰۳/۱۹۸۳. | ||
* محمدمحسن آقابزرگ | * محمدمحسن آقابزرگ طهرانی، طبقات اعلام الشیعة: الحقائق الراهنة فی المائة الثامنة، چاپ علی نقی منزوی، بیروت ۱۹۷۵. | ||
* محمدمحسن آقابزرگ | * محمدمحسن آقابزرگ طهرانی، الضیاءاللامع فی القرن التاسع، چاپ علی نقی منزوی، تهران ۱۳۶۲ش. | ||
* محمدمحسن آقابزرگ | * محمدمحسن آقابزرگ طهرانی، الکرام البررة، قسم ۱ـ۲، مشهد ۱۴۰۴. | ||
* محمدمحسن آقابزرگ | * محمدمحسن آقابزرگ طهرانی، نقباءالبشر فی القرن الرابع عشر، مشهد، قسم ۱ـ۴، ۱۴۰۴. | ||
* جعفربن باقر | * جعفربن باقر آل محبوبه، ماضی النجف و حاضرها، بیروت ۱۴۰۶/۱۹۸۶؛ | ||
* | * ابن عنبه، عمدة الطالب فی انساب آل ابی طالب، بیروت: دارمکتبة الحیاة، بی‌تا. | ||
* | * ابن عنبه، الفصول الفخریه، چاپ جلال الدین محدث ارموی، تهران ۱۳۶۳ش. | ||
* | * امین. | ||
* | * عبدالحسین امینی، شهداء الفضیلة، قم ۱۳۵۲ش. | ||
* | * محمدهادی امینی، معجم المطبوعات النجفیة: منذ دخول الطباعة الی النجف حتی الآن، نجف ۱۳۸۵/۱۹۶۶. | ||
* | * محمدهادی امینی، معجم رجال الفکر و الادب فی النجف خلال الف عام، نجف، ۱۴۱۳/ ۱۹۹۲. | ||
* | * محمدعلی جعفر تمیمی، مشهد الامام، او، مدینة النجف، نجف ۱۳۷۴/۱۹۵۵. | ||
* | * محمدعلی حبیب آبادی، مکارم الآثار، ج ۲، اصفهان ۱۳۶۲ش. | ||
* محمد | * محمد حرزالدین، معارف الرجال فی تراجم العلماء و الادباء، قم ۱۴۰۵. | ||
* | * علی خاقانی، شعراءالغری، او، النجفیات، نجف ۱۳۷۳/۱۹۵۴، چاپ افست قم ۱۴۰۸. | ||
* | * محمدعلی روضاتی، جامع الانساب، اصفهان ۱۳۳۵ش؛ ضامن بن شدقم، تحفة الازهار و زلال الانهار فی نسب ابناء الائمة الاطهار، چاپ کامل سلمان جبوری، تهران ۱۳۷۸ش. | ||
* محمدبن حسن | * محمدبن حسن طوسی، الاستبصار، چاپ حسن موسوی خرسان، تهران ۱۳۹۰. | ||
* | * کورکیس عواد، معجم المؤلفین العراقیین فی القرنین التاسع عشر و العشرین، بغداد ۱۹۶۹. | ||
* احمدبن | * احمدبن علی مَقریزی، المواعظ و الاعتبار فی ذکر الخطط و الآثار، چاپ ایمن فؤاد سید، لندن ۱۴۲۲ـ۱۴۲۵/ ۲۰۰۲ـ۲۰۰۴. | ||