۱۷٬۸۳۰
ویرایش
آیه شعوبیه: تفاوت میان نسخه‌ها
بدون خلاصۀ ویرایش
(←منابع) |
Shamsoddin (بحث | مشارکتها) بدون خلاصۀ ویرایش |
||
| خط ۲۸: | خط ۲۸: | ||
==معرفی و جایگاه== | ==معرفی و جایگاه== | ||
آیه سیزدهم [[سوره حجرات]] که به آیه شعوبیه شهرت دارد<ref>دفتر تبلیغات اسلامی، فرهنگ‌نامه علوم قرآن، ج۱، ص۴۱۷.</ref> ریشه جامعه انسانی را از یک مرد و زن دانسته و اختلاف در طایفه‌ها و قبایل را برای شناخت و نظم اجتماعی عنوان کرده است و در نهایت گرامی‌ترین انسان نزد | آیه سیزدهم [[سوره حجرات]] که به آیه شعوبیه شهرت دارد<ref>دفتر تبلیغات اسلامی، فرهنگ‌نامه علوم قرآن، ج۱، ص۴۱۷.</ref> ریشه جامعه انسانی را از یک مرد و زن دانسته و اختلاف در طایفه‌ها و قبایل را برای شناخت و نظم اجتماعی عنوان کرده است و در نهایت گرامی‌ترین انسان نزد خدا را باتقواترین آنها معرفی می‌کند.<ref>مکارم شیرازی، تفسیر نمونه، ۱۳۷۱ش، ج۲۲، ص۱۹۶.</ref> زکی المیلاد از نویسندگان عرب، نظریه آشنایی با تمدن‌هایش را به این آیه مستند می‌کند.<ref>المیلاد، «تعارف الحضارات»، ص۹۷.</ref> | ||
به باور [[مفسر|مفسران]] آیه شعوبیه با خطاب قرار دادن کل جامعه انسانی<ref>شیخ طوسی، التبیان، بیروت، ج۹، ص۳۵۲؛ صادقی تهرانی، الفرقان، ۱۳۶۵ش، ج۲۷، ص۲۵۴؛ ابوالفتوح رازی، روض الجنان، ۱۴۰۸ق، ج۱۸، ص۴۲.</ref> و اشاره به برابری همه انسان‌ها در نسب<ref>طبرسی، مجمع البیان، ۱۳۷۲ش، ج۹، ص۲۰۶؛ بغوی، معالم التنزیل، ۱۴۲۰ق، ج۴، ص۲۶۵.</ref> ریشه تفاخر به انساب را زده<ref>قمی، تفسیر القمی، ۱۳۶۳ش، ج۲، ص۳۲۲ِ طباطبایی، المیزان، ۱۳۹۰ق، ج۱۸، ص۳۲۶؛ حویزی، نور الثقلین، ۱۴۱۵ق، ج۵، ص۹۶.</ref> و مردم را از افتخار کردن به آن نهی می‌کند<ref>طبرسی، مجمع البیان، ۱۳۷۲ش، ج۹، ص۲۰۶</ref> و در ادامه اصالت و برتری واقعی را در مسئله تقوا و پرهیزکاری عنوان کرده و آن را تنها راه [[تقرب|تقرب به خداوند]] معرفی می‌نماید.<ref>مکارم شیرازی، تفسیر نمونه، ۱۳۷۱ش، ج۲۲، ص۱۹۷.</ref> گفته شده این [[آیه]] مهمترین اصلی را که سبب نظم و ثبات می‌شود، بیان کرده و میزان واقعی ارزش‌های انسانی را در برابر ارزش‌های دروغین مشخص می‌سازد.<ref>مکارم شیرازی، تفسیر نمونه، ۱۳۷۱ش، ج۲۲، ص۱۹۶.</ref> | به باور [[مفسر|مفسران]] آیه شعوبیه با خطاب قرار دادن کل جامعه انسانی<ref>شیخ طوسی، التبیان، بیروت، ج۹، ص۳۵۲؛ صادقی تهرانی، الفرقان، ۱۳۶۵ش، ج۲۷، ص۲۵۴؛ ابوالفتوح رازی، روض الجنان، ۱۴۰۸ق، ج۱۸، ص۴۲.</ref> و اشاره به برابری همه انسان‌ها در نسب<ref>طبرسی، مجمع البیان، ۱۳۷۲ش، ج۹، ص۲۰۶؛ بغوی، معالم التنزیل، ۱۴۲۰ق، ج۴، ص۲۶۵.</ref> ریشه تفاخر به انساب را زده<ref>قمی، تفسیر القمی، ۱۳۶۳ش، ج۲، ص۳۲۲ِ طباطبایی، المیزان، ۱۳۹۰ق، ج۱۸، ص۳۲۶؛ حویزی، نور الثقلین، ۱۴۱۵ق، ج۵، ص۹۶.</ref> و مردم را از افتخار کردن به آن نهی می‌کند<ref>طبرسی، مجمع البیان، ۱۳۷۲ش، ج۹، ص۲۰۶</ref> و در ادامه اصالت و برتری واقعی را در مسئله تقوا و پرهیزکاری عنوان کرده و آن را تنها راه [[تقرب|تقرب به خداوند]] معرفی می‌نماید.<ref>مکارم شیرازی، تفسیر نمونه، ۱۳۷۱ش، ج۲۲، ص۱۹۷.</ref> گفته شده این [[آیه]] مهمترین اصلی را که سبب نظم و ثبات می‌شود، بیان کرده و میزان واقعی ارزش‌های انسانی را در برابر ارزش‌های دروغین مشخص می‌سازد.<ref>مکارم شیرازی، تفسیر نمونه، ۱۳۷۱ش، ج۲۲، ص۱۹۶.</ref> | ||
| خط ۸۶: | خط ۸۶: | ||
==فرقه شعوبیه== | ==فرقه شعوبیه== | ||
در تاریخ از فرقه‌ای به نام [[شعوبیه]] در بین [[ایران|ایرانیان]] نام برده شده است. این فرقه در اواخر [[خلافت بنی‌امیه|حکومت بنی‌امیه]] و پس از نادیده گرفته شدن اصل مساوات و برابری توسط حاکمان اموی به وجود آمد و با اتکا به این آیه قائل به مساوات میان اقوام شدند؛ هرچند در میان آنها از گروه افراطی که قائل به برتری عجم بر عرب بودند نیز سخن به میان آمده است. [[بنی‌عباس|عباسیان]] با بهره‌گیری از این جنبش توانستند برعلیه حکومت مروانیان قیام کرده و حکومت را به دست بگیرند.<ref>برای اطلاعات بیشتر رجوع کنید به: رفیعی و نریمان فرد، «شکل‌گیری نهضت شعوبیه و تأثیرات سیاسی و فرهنگی آن بر حکومت ایران تا قرن سوم هجری».</ref> گفته شده شعار قیام [[سیاه‌جامگان|سیاه‌جامگان خراسان]] در سال [[سال ۱۲۹ هجری قمری|۱۲۹ق]]، این آیه بود.<ref>مطهری، خدمات متقابل اسلام و ایران، ۱۳۶۴ش، ج۱، ص۴۰۵.</ref> برخی دلیل انتخاب این نام برای آنها را اتکا به تفسیری دانسته که شعوب را همان عجم‌ها معرفی کرده است؛<ref>رفیعی و نریمان فرد، «شکل‌گیری نهضت شعوبیه و تأثیرات سیاسی و فرهنگی آن بر حکومت ایران تا قرن سوم هجری»، ص۱۸۹.</ref> چنان‌که اعتقاد به مساوات و مخالفت با تبعیض که برآمده از آیه شعوبیه بود، نیز سبب نام‌گذاری آنها به شعوبیه عنوان شده است.<ref>مطهری، خدمات متقابل اسلام و ایران، ۱۳۶۴ش، ج۱، ص۴۰۵.</ref> | در تاریخ از فرقه‌ای به نام [[شعوبیه]] در بین [[ایران|ایرانیان]] نام برده شده است. این فرقه در اواخر [[خلافت بنی‌امیه|حکومت بنی‌امیه]] و پس از نادیده گرفته شدن اصل مساوات و برابری توسط حاکمان اموی به وجود آمد و با اتکا به این آیه قائل به مساوات میان اقوام شدند؛ هرچند در میان آنها از گروه افراطی که قائل به برتری عجم بر عرب بودند نیز سخن به میان آمده است. [[بنی‌عباس|عباسیان]] با بهره‌گیری از این جنبش توانستند برعلیه حکومت مروانیان قیام کرده و حکومت را به دست بگیرند.<ref>برای اطلاعات بیشتر رجوع کنید به: رفیعی و نریمان فرد، «شکل‌گیری نهضت شعوبیه و تأثیرات سیاسی و فرهنگی آن بر حکومت ایران تا قرن سوم هجری».</ref> گفته شده شعار قیام [[سیاه‌جامگان|سیاه‌جامگان خراسان]] در سال [[سال ۱۲۹ هجری قمری|۱۲۹ق]]، این آیه بود.<ref>مطهری، خدمات متقابل اسلام و ایران، ۱۳۶۴ش، ج۱، ص۴۰۵.</ref> برخی دلیل انتخاب این نام برای آنها را اتکا به تفسیری دانسته که شعوب را همان عجم‌ها معرفی کرده است؛<ref>رفیعی و نریمان فرد، «شکل‌گیری نهضت شعوبیه و تأثیرات سیاسی و فرهنگی آن بر حکومت ایران تا قرن سوم هجری»، ص۱۸۹.</ref> چنان‌که اعتقاد به مساوات و مخالفت با تبعیض که برآمده از آیه شعوبیه بود، نیز سبب نام‌گذاری آنها به شعوبیه عنوان شده است.<ref>مطهری، خدمات متقابل اسلام و ایران، ۱۳۶۴ش، ج۱، ص۴۰۵.</ref> | ||
==مبنای نظریه آشنایی با تمدن‌ها== | |||
==پانویس== | ==پانویس== | ||
{{پانوشت}} | {{پانوشت}} | ||
| خط ۱۰۹: | خط ۱۰۹: | ||
* دفتر تبلیغات اسلامی، فرهنگ‌نامه علوم قرآن، | * دفتر تبلیغات اسلامی، فرهنگ‌نامه علوم قرآن، | ||
* رفیعی، امیر تیمور و لیلا نریمان فرد، «شکل‌گیری نهضت شعوبیه و تأثیرات سیاسی و فرهنگی آن بر حکومت ایران تا قرن سوم هجری»، در مجله تاریخ، شماره ۴۳، زمستان ۱۳۹۵ش. | * رفیعی، امیر تیمور و لیلا نریمان فرد، «شکل‌گیری نهضت شعوبیه و تأثیرات سیاسی و فرهنگی آن بر حکومت ایران تا قرن سوم هجری»، در مجله تاریخ، شماره ۴۳، زمستان ۱۳۹۵ش. | ||
*المیلاد، زکی، تعارف الحضارات، رسالة التقریب، شماره۲۴، جمادی‌الثانیه ۱۴۲۰ق. | |||
* زمخشری، محمود بن عمر، الکشاف عن حقائق غوامض التنزیل و عیون الأقاویل فی وجوه التأویل، بیروت، دارالکتاب العربی، چاپ سوم، ۱۴۰۷ق. | * زمخشری، محمود بن عمر، الکشاف عن حقائق غوامض التنزیل و عیون الأقاویل فی وجوه التأویل، بیروت، دارالکتاب العربی، چاپ سوم، ۱۴۰۷ق. | ||
* سلطان‌علیشاه، محمد بن حیدر، بیان السعادة فی مقامات العبادة، بیروت، مؤسسة الأعلمی للمطبوعات، چاپ دوم، ۱۴۰۸ق. | * سلطان‌علیشاه، محمد بن حیدر، بیان السعادة فی مقامات العبادة، بیروت، مؤسسة الأعلمی للمطبوعات، چاپ دوم، ۱۴۰۸ق. | ||