پرش به محتوا

خطبه شقشقیه: تفاوت میان نسخه‌ها

خط ۲۴: خط ۲۴:
خطبه شِقشِقیّه از مشهورترین [[فهرست خطبه‌های نهج البلاغه|خطبه‌های نهج البلاغه]] است<ref>شیخ مفید، الجَمَل، ۱۳۷۱ش، ص۱۲۶.</ref> که [[شیعه]] و [[اهل سنت و جماعت|سنی]] آن را نقل کرده‌اند.<ref>حکیمی، شرح الخطبة الشقشقیة، ۱۴۰۲ق، ص۱۲۶.</ref> این خطبه را از مهم‌ترین خطبه‌های نهج البلاغه دانسته‌اند؛ چون در آن مسائل مربوط به [[خلافت|خلافت پیامبر(ص)]]، به صورت صریح بیان شده است.<ref>مکارم شیرازی، پیام امام(ع)، ۱۳۸۶ش، ج۱، ص۳۱۸.</ref> از آنجا که [[امام علی علیه‌السلام|امام علی‌(ع)]] در این خطبه از خلیفه شدن خلفای پیش از خود شکایت می‌کند این خطبه از خطبه‌های بحث‌برانگیز [[نهج البلاغه]] شده است؛<ref>ابن‌میثم بحرانی، شرح نهج البلاغه، ۱۴۰۴ق، ج۱، ص۲۵۱.</ref> چرا که موضع‌گیری صریح امام علی(ع) درباره مسئله خلافت پیامبر(ص)، برخی شبهات اهل‌سنت درباره این خطبه را پدید آورده است<ref>مکارم شیرازی، پیام امام(ع)، ۱۳۸۶ش، ج۱، ص۳۱۸.</ref> و سبب شده برخی سنی‌مذهبان، نه تنها این خطبه، بلکه درستی کل نهج البلاغه را انکار کنند.<ref>حکیمی، شرح الخطبة الشقشقیة، ۱۴۰۲ق، ص۱۲۶.</ref>
خطبه شِقشِقیّه از مشهورترین [[فهرست خطبه‌های نهج البلاغه|خطبه‌های نهج البلاغه]] است<ref>شیخ مفید، الجَمَل، ۱۳۷۱ش، ص۱۲۶.</ref> که [[شیعه]] و [[اهل سنت و جماعت|سنی]] آن را نقل کرده‌اند.<ref>حکیمی، شرح الخطبة الشقشقیة، ۱۴۰۲ق، ص۱۲۶.</ref> این خطبه را از مهم‌ترین خطبه‌های نهج البلاغه دانسته‌اند؛ چون در آن مسائل مربوط به [[خلافت|خلافت پیامبر(ص)]]، به صورت صریح بیان شده است.<ref>مکارم شیرازی، پیام امام(ع)، ۱۳۸۶ش، ج۱، ص۳۱۸.</ref> از آنجا که [[امام علی علیه‌السلام|امام علی‌(ع)]] در این خطبه از خلیفه شدن خلفای پیش از خود شکایت می‌کند این خطبه از خطبه‌های بحث‌برانگیز [[نهج البلاغه]] شده است؛<ref>ابن‌میثم بحرانی، شرح نهج البلاغه، ۱۴۰۴ق، ج۱، ص۲۵۱.</ref> چرا که موضع‌گیری صریح امام علی(ع) درباره مسئله خلافت پیامبر(ص)، برخی شبهات اهل‌سنت درباره این خطبه را پدید آورده است<ref>مکارم شیرازی، پیام امام(ع)، ۱۳۸۶ش، ج۱، ص۳۱۸.</ref> و سبب شده برخی سنی‌مذهبان، نه تنها این خطبه، بلکه درستی کل نهج البلاغه را انکار کنند.<ref>حکیمی، شرح الخطبة الشقشقیة، ۱۴۰۲ق، ص۱۲۶.</ref>


در این خطبه، دوره کامل تاریخ [[خلفای سه‌گانه|سه خلیفه نخست]] از نگاه امام(ع) بیان می‌شود. محور اصلی این خطبه مسئله خلافت، اوضاع سیاسی عصر سه خلیفه اول، علت [[سکوت ۲۵ ساله|سکوت ۲۵ ساله امام]]، انگیزه‌های پذیرش خلافت، گروه‌های سیاسی عصر امام علی و دلایل انحراف آنها از دین است.<ref>نگاه کنید به: نهج البلاغه، تصحیح صبحی صالح، ۱۴۱۴ق، خطبه ۳، ص۴۸-۵۰.</ref> این خطبه را به اعتبار بخشی از کلام امام (تِلْکَ شِقْشِقَةٌ هَدَرَتْ ثُمَّ قَرَّتْ) «شِقشِقیّه» (شعله غم)<ref>مکارم شیرازی، پیام امام(ع)، ۱۳۸۶ش، ج۱، ص۳۱۸.</ref> و به اعتبار جمله نخستین آن (واللّهِ لَقَدْ تَقَمَّصَها فلان) «مُقَمّصه» (یعنی: لباس پوشیدن) نامیده‌اند.<ref>بیهقی، معارج نهج البلاغه، ۱۴۰۹ق، بخش۲، ص۸۰.</ref>  
در این خطبه، دوره کامل تاریخ [[خلفای سه‌گانه|سه خلیفه نخست]] از نگاه امام(ع) بیان می‌شود. محور اصلی این خطبه مسئله خلافت، اوضاع سیاسی عصر سه خلیفه اول، علت [[سکوت ۲۵ ساله|سکوت ۲۵ ساله امام]]، انگیزه‌های پذیرش خلافت، گروه‌های سیاسی عصر امام علی و دلایل انحراف آنها از دین است.<ref>نگاه کنید به: نهج البلاغه، تصحیح صبحی صالح، ۱۴۱۴ق، خطبه ۳، ص۴۸-۵۰.</ref> این خطبه را به اعتبار بخشی از کلام امام (تِلْکَ شِقْشِقَةٌ هَدَرَتْ ثُمَّ قَرَّتْ) «شِقشِقه» ( شعله آتشى که از دل زبانه کشد)<ref>مکارم شیرازی، پیام امام(ع)، ۱۳۸۶ش، ج۱، ص۳۱۸.</ref> و به اعتبار جمله نخستین آن (واللّهِ لَقَدْ تَقَمَّصَها فلان) «مُقَمّصه» (یعنی: لباس پوشیدن) نامیده‌اند.<ref>بیهقی، معارج نهج البلاغه، ۱۴۰۹ق، بخش۲، ص۸۰.</ref>  


بر اساس نقل [[عبدالله بن عباس|ابن‌عباس]]، امام(ع) این خطبه را با آمدن نامه‌ای قطع کرد و دیگر آن را ادامه نداد. مطابق این نقل، ابن‌عباس در طول عمر خود بر قطع هیچ کلامی مانند این خطبه، متأسف نشده است.<ref>نهج البلاغه، تصحیح صبحی صالح، ۱۴۱۴ق، خطبه ۳، ص۵۰.</ref> [[سید عبدالزهراء الحسینی الخطیب]]، مؤلف [[مصادر نهج البلاغة و اسانیده (کتاب)|مصادر نهج البلاغة و اسانیده]] معتقد است فردی که سخنان امام علی(ع) را قطع کرد، فردی جاهل یا فردی منافق بود که مانع شد امام(ع) مقصود خود را بیان کند.<ref>الحسینی الخطیب، مصادر نهج البلاغة و اسانیده، ۱۴۰۹ق، ج۱، ص۳۳۵.</ref>
بر اساس نقل [[عبدالله بن عباس|ابن‌عباس]]، امام(ع) این خطبه را با آمدن نامه‌ای قطع کرد و دیگر آن را ادامه نداد. مطابق این نقل، ابن‌عباس در طول عمر خود بر قطع هیچ کلامی مانند این خطبه، متأسف نشده است.<ref>نهج البلاغه، تصحیح صبحی صالح، ۱۴۱۴ق، خطبه ۳، ص۵۰.</ref> [[سید عبدالزهراء الحسینی الخطیب]]، مؤلف [[مصادر نهج البلاغة و اسانیده (کتاب)|مصادر نهج البلاغة و اسانیده]] معتقد است فردی که سخنان امام علی(ع) را قطع کرد، فردی جاهل یا فردی منافق بود که مانع شد امام(ع) مقصود خود را بیان کند.<ref>الحسینی الخطیب، مصادر نهج البلاغة و اسانیده، ۱۴۰۹ق، ج۱، ص۳۳۵.</ref>
۱۸٬۴۴۳

ویرایش