Automoderated users، confirmed، مدیران، templateeditor
۴٬۲۰۶
ویرایش
Mkhaghanif (بحث | مشارکتها) جزبدون خلاصۀ ویرایش |
Mkhaghanif (بحث | مشارکتها) جزبدون خلاصۀ ویرایش |
||
خط ۱۸: | خط ۱۸: | ||
فیلسوفان و [[کلام امامیه|متکلمان امامیه]]، طرفداران «امر بین الامرین» بودهاند<ref>ملاصدرا، الحکمة المتعالیه، ج ۶، ص ۳۷۱؛ فیاض لاهیجی، گوهر مراد، ص۳۲۷؛ طباطبایی، المیزان، ج ۱، ص ۲۴.</ref>. در میان دیگر مذاهب کلامی، [[ماتریدیه]] اگرچه درباره افعال اختیاری انسان [[نظریه کسب]] را مطرح کردهاند، ولی تفسیر آنها از «کسب» ارائه با نظریه امر بین الامرین هماهنگ است.<ref>ر.ک: ماتریدی، کتاب التوحید، ص۲۲۵ـ۲۲۶؛ ربانی، الکلام المقارن ، ص ۲۱۷ـ۲۲۰.</ref> چنانکه دیدگاه [[طحاویه]] پیروان [[ابوجعفر طحاوی مصری|ابوجعفر مصری طحاوی]] (۲۲۹ـ۳۲۱ق) نیز با امامیه همراه است<ref>طحاوی، العقیدة الطحاویه، ص ۶۷؛ ربانی، الکلام المقار، ص ۲۲۰ـ۲۲۱.</ref>. | فیلسوفان و [[کلام امامیه|متکلمان امامیه]]، طرفداران «امر بین الامرین» بودهاند<ref>ملاصدرا، الحکمة المتعالیه، ج ۶، ص ۳۷۱؛ فیاض لاهیجی، گوهر مراد، ص۳۲۷؛ طباطبایی، المیزان، ج ۱، ص ۲۴.</ref>. در میان دیگر مذاهب کلامی، [[ماتریدیه]] اگرچه درباره افعال اختیاری انسان [[نظریه کسب]] را مطرح کردهاند، ولی تفسیر آنها از «کسب» ارائه با نظریه امر بین الامرین هماهنگ است.<ref>ر.ک: ماتریدی، کتاب التوحید، ص۲۲۵ـ۲۲۶؛ ربانی، الکلام المقارن ، ص ۲۱۷ـ۲۲۰.</ref> چنانکه دیدگاه [[طحاویه]] پیروان [[ابوجعفر طحاوی مصری|ابوجعفر مصری طحاوی]] (۲۲۹ـ۳۲۱ق) نیز با امامیه همراه است<ref>طحاوی، العقیدة الطحاویه، ص ۶۷؛ ربانی، الکلام المقار، ص ۲۲۰ـ۲۲۱.</ref>. | ||
برخی از متکلمان [[اشاعره|اشعری]] نیز | برخی از متکلمان [[اشاعره|اشعری]] نیز بدون اشاره به اصطلاح امر بین الامرین آن را پذیرفتهاند؛ مانند شمسالدین محمود اصفهانی<ref>اصفهانی، تسدید القواعد فی شرح تجرید العقائد</ref>، عبدالوهاب شعرانی<ref>شعرانی، الیواقیت والجواهر، ج ۱، ص ۱۴۰.</ref>، عبدالعظیم زرقانی<ref>سبحانی، فرهنگ عقاید و مذاهب اسلامی، ص ۱۱۱ـ۱۱۲، به نقل از: مناهل العرفان، ج ۱، ص ۵۰۶</ref>، شیخ [[محمد عبده]]<ref>عبده، رسالة التوحید، ص ۱۱۹</ref> و شیخ [[محمود شلتوت]].<ref>سبحانی، فرهنگ عقاید و مذاهب اسلامی، ص ۱۱۲، به نقل از: تفسیر القرآن الکریم، ص ۲۴۰ـ۲۴۲.</ref> تفتازانی متکلم اشعریمسلک در شرح المقاصد از عبارت امر بین الامرین نیز استفاده کرده است.<ref>تفتازانی، شرح المقاصد، ۱۴۱۲ق، ج۴، ص۲۶۴.</ref> | ||
==استنادات امامیه برای امر بین الامرین== | ==استنادات امامیه برای امر بین الامرین== | ||
به گفته متکلمان شیعه، آیات [[قرآن]] و [[حدیث|احادیث]] معصومان و برهانهای عقلی، درستی این نظریه را اثبات میکنند. | به گفته متکلمان شیعه، آیات [[قرآن]] و [[حدیث|احادیث]] معصومان و برهانهای عقلی، درستی این نظریه را اثبات میکنند. | ||
خط ۲۸: | خط ۲۸: | ||
===امر بین الامرین در روایات امامان=== | ===امر بین الامرین در روایات امامان=== | ||
الامر بین الامرین نخستین بار از [[امیرمؤمنان|امام علی(ع)]] و در پاسخ فردی نقل شده است که درباره معنای [[قضا و قدر|قَدَر]] پرسید، و ایشان با نفی [[جبر و اختیار|جبر]] و [[تفویض معتزلی|تفویض]] از عبارت امر بین الامرین استفاده کرده است.<ref>مجلسی، بحارالانوار، ۱۴۰۳ق، ج۵، ص۵۷.</ref> از دیگر [[ائمه]] بهویژه [[امام صادق(ع)]] و [[امام رضا(ع)]] نیز احادیث فراوانی در دست است. از [[امام هادی(ع)]] رسالهای(نامه) مفصل در پاسخ به پرسش مردم [[اهواز]] درباره جبر و تفویض نقل شده است که در آن نامه امام هادی با ذکر آیات و روایات و تمثیلاتی جبر و تفویض را ابطال، و امر بینالامرین را اثبات کرده است.<ref>طبرسی، الاحتجاج، ۱۳۸۶ق، ج۲، ص۲۵۱.</ref> | الامر بین الامرین نخستین بار از [[امیرمؤمنان|امام علی(ع)]] و در پاسخ فردی نقل شده است که درباره معنای [[قضا و قدر|قَدَر]] پرسید، و ایشان با نفی [[جبر و اختیار|جبر]] و [[تفویض معتزلی|تفویض]] از عبارت امر بین الامرین استفاده کرده است.<ref>مجلسی، بحارالانوار، ۱۴۰۳ق، ج۵، ص۵۷.</ref> از دیگر [[ائمه]] بهویژه [[امام صادق(ع)]] و [[امام رضا(ع)]] نیز احادیث فراوانی در دست است. از [[امام هادی(ع)]] رسالهای(نامه) مفصل در پاسخ به پرسش مردم [[اهواز]] درباره جبر و تفویض نقل شده است که در آن نامه امام هادی(ع) با ذکر آیات و روایات و تمثیلاتی جبر و تفویض را ابطال، و امر بینالامرین را اثبات کرده است.<ref>طبرسی، الاحتجاج، ۱۳۸۶ق، ج۲، ص۲۵۱.</ref> | ||
در کتابهای [[حدیث|حدیثی]] مختلف در بابهای خاصی مانند «باب الجبر و القدر و الأمر بین الأمرین»<ref>کلینی، ''اصول کافی''، ج۱، ص۱۵۵.</ref> و «باب المشیة و الارادة»<ref> کلینی، ''اصول کافی''، ج۱، ص۱۶۰؛ صدوق، ''التوحید''، ص۳۳۶.</ref> و «باب الإستطاعة»<ref> صدوق، ''التوحید''، ص۳۴۴، باب۵۶</ref> روایتهایی درباره این موضوع آمده است که در مجموع میتوان آنها را به پنج دسته تقسیم کرد: | در کتابهای [[حدیث|حدیثی]] مختلف در بابهای خاصی مانند «باب الجبر و القدر و الأمر بین الأمرین»<ref>کلینی، ''اصول کافی''، ج۱، ص۱۵۵.</ref> و «باب المشیة و الارادة»<ref> کلینی، ''اصول کافی''، ج۱، ص۱۶۰؛ صدوق، ''التوحید''، ص۳۳۶.</ref> و «باب الإستطاعة»<ref> صدوق، ''التوحید''، ص۳۴۴، باب۵۶</ref> روایتهایی درباره این موضوع آمده است که در مجموع میتوان آنها را به پنج دسته تقسیم کرد: | ||
خط ۵۱: | خط ۵۱: | ||
==تفسیر امر بین الامرین== | ==تفسیر امر بین الامرین== | ||
درباره چسیتی و تبیین دقیق امر بین الامرین در بین عالمان امامیه اتفاق نظری وجود ندارد. [[محمدحسن قدردان قراملکی|قدردان قراملکی]] پژوهشگر کلام امامیه | درباره چسیتی و تبیین دقیق امر بین الامرین در بین عالمان امامیه اتفاق نظری وجود ندارد. [[محمدحسن قدردان قراملکی|قدردان قراملکی]] پژوهشگر کلام امامیه ۱۴ نظریه را در این باره گردآوری کرده است.<ref>قدردان قراملکی، نگاه سوم به جبر و اختیار، ۱۳۸۴ش، ص۱۳۳-۱۶۴.</ref> [[محمدتقی جعفری|جعفری]] فیلسوف شیعه اختلافات امامیه در تفسیر این اصل را جزئی میداند و بر این باور است که تقریر [[سید ابوالقاسم خویی|آیت الله خوئی]] برای امر بین الامرین بهترین تفسیر است.<ref>جعفری، جبر و اختیار، ۱۳۷۹ش، ص۲۲۶.</ref> | ||
به این بیان که فرض کنیم فردی مبتلا به فلج است، به طوری که توانایی حرکت ندارد و ما میتوانیم با وصل کردن سیم برق او را به حرکت وادار کنیم و آن شخص فلج با نیروئی که ما در اختیارش گذاردهایم اختیاراً کارهایی را انجام دهد. در اینجا آنچه از این کار به ما مستند است نیرو و قدرتی است که ما توسط برق در او ایجاد کردهایم و در هر لحظه قدرت سلبِ آن را داریم. از طرف دیگر بهرهبرداری از این قدرت به اختیار اوست. همچنین است مَثل انسانها، در هر لحظه. چرا که ریزش آن نیرو از فیّاضِ مطلق انجام میگیرد و در هر لحظهای هم میتواند آن را قطع کند، ولی اختیار بهرهبرداری از آن نیرو کاملاً به دست ماست. <ref>جعفری، جبر و اختیار، ۱۳۷۹ش، صص۲۲۶-۲۲۷. | |||
</ref> | </ref> | ||
===تفسیر فلسفی أمر بین الأمرین=== | ===تفسیر فلسفی أمر بین الأمرین=== | ||
فیلسوفان مسلمان بهويژه فیلسوفان امامی هر یک تبیینی از امر بین الامرین ارائه دادهاند<ref>عزیزخانی، «تحلیل و بررسی قرائتهای فلسفی امر بین الامرین»، ص۱۵۸.</ref>: ابوالحسن عامری، ابن | فیلسوفان مسلمان بهويژه فیلسوفان امامی هر یک تبیینی از امر بین الامرین ارائه دادهاند<ref>عزیزخانی، «تحلیل و بررسی قرائتهای فلسفی امر بین الامرین»، ص۱۵۸.</ref>: ابوالحسن عامری، [[ابنسینا|ابن سینا]]، ابن رشد اندلسی، [[خواجه نصیرالدین طوسی|خواجه نصیر طوسی]]، [[میرداماد]]، صدر المتألهین، [[ملا هادی سبزواری|ملاهادی سبزواری]]، فیض کاشانی، طباطبائی، [[سید محمدکاظم عصار|عصار]]، خمینی و مطهری هر یک تبیینی بر اساس مبانی فلسفی ارائه دادهاند.<ref>رک: عزیزخانی، «تحلیل و بررسی قرائتهای فلسفی امر بین الامرین»، ص۱۵۸-۱۷۶.</ref> | ||
تفسیر فلسفی أمر بین الأمرین بر پایه دو اصل فلسفی استوار است: | تفسیر فلسفی أمر بین الأمرین بر پایه دو اصل فلسفی استوار است: | ||
خط ۸۶: | خط ۸۸: | ||
* بغدادی، عبدالقاهر، ''اصول الدین''، بیروت، دارالفکر. | * بغدادی، عبدالقاهر، ''اصول الدین''، بیروت، دارالفکر. | ||
* بیاضی حنفی، کمال الدین احمد، ''اشارات المرام من عبارات الامام''، به تحقیق و تعلیق یوسف عبدالرزاق، مصر، شرکت المصطفی البانی، ۱۳۶۸ق. | * بیاضی حنفی، کمال الدین احمد، ''اشارات المرام من عبارات الامام''، به تحقیق و تعلیق یوسف عبدالرزاق، مصر، شرکت المصطفی البانی، ۱۳۶۸ق. | ||
* تفتازانی، مسعود بن عمر، شرح المقاصد، قم، الشریف الرضی، ۱۴۱۲ق. | |||
* جعفری، محمدتقی، جبر و اختیار، تهران، مؤسسه تدوین ونشر آثار علاّمه جعفری، ۱۳۹۵ش. | * جعفری، محمدتقی، جبر و اختیار، تهران، مؤسسه تدوین ونشر آثار علاّمه جعفری، ۱۳۹۵ش. | ||
* ربانی، علی، ''الکلام المقارن''، انتشارات دفتر نماینده مقام معظم رهبری در امور اهل سنت بلوچستان. | * ربانی، علی، ''الکلام المقارن''، انتشارات دفتر نماینده مقام معظم رهبری در امور اهل سنت بلوچستان. |