Automoderated users، دیوان‌سالاران، confirmed، مدیران رابط کاربری، movedable، مدیران، templateeditor
۶٬۴۹۴
ویرایش
جهاد ابتدایی: تفاوت میان نسخه‌ها
←شرایط جهاد ابتدایی
بدون خلاصۀ ویرایش |
|||
| خط ۲۰: | خط ۲۰: | ||
#دعوت [[کفر|کفار]] به [[اسلام]] و [[اتمام حجت|اتمام‌حجت]] با آنها، پیش از آغاز جنگ.<ref>عمید زنجانی، فقه سیاسی، ۱۳۷۷ش، ج۳، ص۱۳۹.</ref><br> | #دعوت [[کفر|کفار]] به [[اسلام]] و [[اتمام حجت|اتمام‌حجت]] با آنها، پیش از آغاز جنگ.<ref>عمید زنجانی، فقه سیاسی، ۱۳۷۷ش، ج۳، ص۱۳۹.</ref><br> | ||
حضور امام معصوم و اجازه وی یا نائب خاص او،<ref>صرامی، عدالت نژاد، «جهاد» ۱۳۸۶ش، ج۱۱، ص۴۳۵.</ref> بنابر قول مشهور فقهای شیعه از جمله [[شیخ طوسی]] (۳۸۵-۴۶۰ق)،<ref>شیخ طوسی، المبسوط، ۱۳۸۷ق، ج۲، ص۸.</ref> [[عبدالعزیز حلبی|قاضی ابن‌براج]] (حدود ۴۰۰ تا ۴۸۱ ق)،<ref>ابن‌براج، المهذب، ۱۴۰۶ق، ج۱، ص۲۹۶.</ref> [[ابن‌ادریس حلی|ابن‌ادریس]] (حدود ۵۴۳ـ۵۹۸ق)،<ref>ابن‌ادریس، السرائر، ۱۴۱۰ق، ج۲، ص۳.</ref> [[محقق حلی]] (۶۰۲-۶۷۶ق)،<ref>محقق حلی، شرایع الاسلام، ۱۴۰۸ق، ج۱، ص۲۷۸.</ref> [[علامه حلی]] (۶۴۸-۷۲۶ق)،<ref>علامه حلی، تذکرة الفقهاء، ۱۴۱۴ق، ج۹، ص۱۹.</ref> [[شهید ثانی]] (۹۱۱-۹۵۵ یا ۹۶۵ق)<ref>شهید ثانی، الروضة البهیة، ۱۴۱۰ق، ج۲، ص۳۸۱.</ref> و [[محمدحسن نجفی|صاحب جواهر]] (۱۲۰۲-۱۲۶۶ق)،<ref>نجفی، جواهر الكلام، ۱۳۶۲ش، ج۲۱، ص۱۱.</ref> شرط انجام جهاد ابتدایی است<ref>جاوید، «حقوق بشر معاصر و جهاد ابتدایی در اسلام معاصر»، ص۱۲۹-۱۳۴.</ref> و شامل نایبان عام (فقها) نمی‌شود.<ref>صرامی، عدالت نژاد، «جهاد» ۱۳۸۶ش، ج۱۱، ص۴۳۵.</ref><br> | حضور امام معصوم و اجازه وی یا نائب خاص او،<ref>صرامی، عدالت نژاد، «جهاد» ۱۳۸۶ش، ج۱۱، ص۴۳۵.</ref> بنابر قول مشهور فقهای شیعه از جمله [[شیخ طوسی]] (۳۸۵-۴۶۰ق)،<ref>شیخ طوسی، المبسوط، ۱۳۸۷ق، ج۲، ص۸.</ref> [[عبدالعزیز حلبی|قاضی ابن‌براج]] (حدود ۴۰۰ تا ۴۸۱ ق)،<ref>ابن‌براج، المهذب، ۱۴۰۶ق، ج۱، ص۲۹۶.</ref> [[ابن‌ادریس حلی|ابن‌ادریس]] (حدود ۵۴۳ـ۵۹۸ق)،<ref>ابن‌ادریس، السرائر، ۱۴۱۰ق، ج۲، ص۳.</ref> [[محقق حلی]] (۶۰۲-۶۷۶ق)،<ref>محقق حلی، شرایع الاسلام، ۱۴۰۸ق، ج۱، ص۲۷۸.</ref> [[علامه حلی]] (۶۴۸-۷۲۶ق)،<ref>علامه حلی، تذکرة الفقهاء، ۱۴۱۴ق، ج۹، ص۱۹.</ref> [[شهید ثانی]] (۹۱۱-۹۵۵ یا ۹۶۵ق)<ref>شهید ثانی، الروضة البهیة، ۱۴۱۰ق، ج۲، ص۳۸۱.</ref> و [[محمدحسن نجفی|صاحب جواهر]] (۱۲۰۲-۱۲۶۶ق)،<ref>نجفی، جواهر الكلام، ۱۳۶۲ش، ج۲۱، ص۱۱.</ref> شرط انجام جهاد ابتدایی است<ref>جاوید، «حقوق بشر معاصر و جهاد ابتدایی در اسلام معاصر»، ص۱۲۹-۱۳۴.</ref> و شامل نایبان عام (فقها) نمی‌شود.<ref>صرامی، عدالت نژاد، «جهاد» ۱۳۸۶ش، ج۱۱، ص۴۳۵.</ref><br> | ||
با این حال برخی از فقها مانند [[شیخ مفید]]،<ref>شیخ مفید، المقنعه، ۱۴۱۰ق، ص۸۱۰.</ref> [[ابوالصلاح حلبی]] (۳۷۴-۴۴۷ق)،<ref>ابوالصلاح حلبی، الکافی فی الفقه، بی‌تا، ص۲۴۶.</ref> و [[حمزة بن عبدالعزیز سلار دیلمی|سلار دیلمی]] (درگذشت: ۴۴۸ق)،<ref>سلار دیلمی، المراسم فی الفقه الإمامی، ۱۴۰۴ق، ص۲۶۱.</ref> حضور امام معصوم را شرط جهاد ابتدایی نمی‌دانند از این‌رو انجام آن در [[غیبت|زمان غیبت]] را جایز می‌شمرند.<ref>جاوید، «حقوق بشر معاصر و جهاد ابتدایی در اسلام معاصر»، ص۱۲۷-۱۲۹.</ref> برخی فقهای معاصر نیز مانند [[سید ابوالقاسم خویی]] (درگذشت: [[سال ۱۳۷۱ هجری شمسی|۱۳۷۱ش]])<ref>خویی، منهاج الصالحین، ۱۴۱۰ق، ج۱، ص۳۶۴.</ref> [[سید علی حسینی خامنه‌ای|سید علی خامنه‌ای]] (زاده: [[سال ۱۳۱۸ هجری شمسی|۱۳۱۸ش]])،<ref>خامنه‌ای، رساله‌ی آموزشی، ۱۳۹۸ش، ج۱، ص۳۲۲.</ref> حسینعلی منتظری (درگذشت: ۱۳۸۸ش)،<ref>منتظری، دراسات فی ولایة الفقیه، ۱۴۰۹ق، ج۱، ص۱۱۶-۱۱۹.</ref> و [[محمد مؤمن قمی|محمد مؤمن]] (درگذشت: [[۱۳۹۷ش]])، شرط حضور [[امامان شیعه|امام معصوم]] را بر اساس آیات [[قرآن]] و روایات معصومان، قابل اثبات ندانسته و بر این باورند که جهاد ابتدایی، به شرط فراهم بودن شرایط در زمان غیبت امام معصوم نیز، [[واجب]] است؛<ref>مؤمن، «جهاد ابتدایی در عصر غیبت»، ص۵۱.</ref> و به گفته برخی تعبیر «امام عادل» در [[حدیث|احادیثِ]] جهاد، به معنای امام معصوم نیست.<ref>منتظری، دراسات فی ولایة الفقیه، ۱۴۰۹ق، ج۱، ص۱۱۸.</ref> | با این حال برخی از فقها مانند [[شیخ مفید]]،<ref>شیخ مفید، المقنعه، ۱۴۱۰ق، ص۸۱۰.</ref> [[ابوالصلاح حلبی]] (۳۷۴-۴۴۷ق)،<ref>ابوالصلاح حلبی، الکافی فی الفقه، بی‌تا، ص۲۴۶.</ref> و [[حمزة بن عبدالعزیز سلار دیلمی|سلار دیلمی]] (درگذشت: ۴۴۸ق)،<ref>سلار دیلمی، المراسم فی الفقه الإمامی، ۱۴۰۴ق، ص۲۶۱.</ref> حضور امام معصوم را شرط جهاد ابتدایی نمی‌دانند از این‌رو انجام آن در [[غیبت امام مهدی(عج)|زمان غیبت]] را جایز می‌شمرند.<ref>جاوید، «حقوق بشر معاصر و جهاد ابتدایی در اسلام معاصر»، ص۱۲۷-۱۲۹.</ref> برخی فقهای معاصر نیز مانند [[سید ابوالقاسم خویی]] (درگذشت: [[سال ۱۳۷۱ هجری شمسی|۱۳۷۱ش]])<ref>خویی، منهاج الصالحین، ۱۴۱۰ق، ج۱، ص۳۶۴.</ref> [[سید علی حسینی خامنه‌ای|سید علی خامنه‌ای]] (زاده: [[سال ۱۳۱۸ هجری شمسی|۱۳۱۸ش]])،<ref>خامنه‌ای، رساله‌ی آموزشی، ۱۳۹۸ش، ج۱، ص۳۲۲.</ref> حسینعلی منتظری (درگذشت: ۱۳۸۸ش)،<ref>منتظری، دراسات فی ولایة الفقیه، ۱۴۰۹ق، ج۱، ص۱۱۶-۱۱۹.</ref> و [[محمد مؤمن قمی|محمد مؤمن]] (درگذشت: [[۱۳۹۷ش]])، شرط حضور [[امامان شیعه|امام معصوم]] را بر اساس آیات [[قرآن]] و روایات معصومان، قابل اثبات ندانسته و بر این باورند که جهاد ابتدایی، به شرط فراهم بودن شرایط در زمان غیبت امام معصوم نیز، [[واجب]] است؛<ref>مؤمن، «جهاد ابتدایی در عصر غیبت»، ص۵۱.</ref> و به گفته برخی تعبیر «امام عادل» در [[حدیث|احادیثِ]] جهاد، به معنای امام معصوم نیست.<ref>منتظری، دراسات فی ولایة الفقیه، ۱۴۰۹ق، ج۱، ص۱۱۸.</ref> | ||
==تعارض با آزادی عقیده== | ==تعارض با آزادی عقیده== | ||
{{اصلی|آزادی عقیده|آیه لا اکراه فی الدین}} | {{اصلی|آزادی عقیده|آیه لا اکراه فی الدین}} | ||
به‌اعتقاد برخی جهاد ابتدایی، به گسترش [[اسلام]] از راه تحمیل عقیده بر مردم منجر می‌شود و با آیه «[[آیة الکرسی|لاَ إِكْراهَ فی الدِّينِ قَد تَّبَيَّنَ الرُّشْدُ مِنَ الْغَیِّ]]»<ref>سوره بقره، آیه ۲۵۶.</ref> که اکراه و اجبار در دین را نفی می‌کند، در تعارض است.<ref>کامیاب، «بررسی شبهه جهاد ابتدایی در تفسیر آیه لا اکراه فی الدین»، ص۸.</ref> علمای [[شیعه]] در پاسخ به این شبهه، رویکردهای متفاوتی داشته‌اند؛ از جمله: | به‌اعتقاد برخی جهاد ابتدایی، به گسترش [[اسلام]] از راه تحمیل عقیده بر مردم منجر می‌شود و با آیه «[[آیة الکرسی|لاَ إِكْراهَ فی الدِّينِ قَد تَّبَيَّنَ الرُّشْدُ مِنَ الْغَیِّ]]»<ref>سوره بقره، آیه ۲۵۶.</ref> که اکراه و اجبار در دین را نفی می‌کند، در تعارض است.<ref>کامیاب، «بررسی شبهه جهاد ابتدایی در تفسیر آیه لا اکراه فی الدین»، ص۸.</ref> علمای [[شیعه]] در پاسخ به این شبهه، رویکردهای متفاوتی داشته‌اند؛ از جمله: | ||
# همه آیات جهاد در قرآن، چه به طور مستقیم و چه غیرمستقیم، مشروط و مقید به این است که [[جهاد]] باید برای کمک به مظلومان، مبارزه با اختناق و فراهم شدن زمینه انتخاب آزادانه دین انجام شود، نه برای تحمیل دین. برخی با همین رویکرد، همه جهادها را جهاد دفاعی دانسته‌اند.<ref>کامیاب، «بررسی شبهه جهاد ابتدایی در تفسیر آیه لا اکراه فی الدین»، ص۲۷.</ref> | #همه آیات جهاد در قرآن، چه به طور مستقیم و چه غیرمستقیم، مشروط و مقید به این است که [[جهاد]] باید برای کمک به مظلومان، مبارزه با اختناق و فراهم شدن زمینه انتخاب آزادانه دین انجام شود، نه برای تحمیل دین. برخی با همین رویکرد، همه جهادها را جهاد دفاعی دانسته‌اند.<ref>کامیاب، «بررسی شبهه جهاد ابتدایی در تفسیر آیه لا اکراه فی الدین»، ص۲۷.</ref> | ||
# در هیچ یک از آیات [[جهاد]]، بر مسلمانان واجب نشده است که با مشرکان بجنگند و آنها را وادار به پذیریش اسلام کنند و اگر نپذیرفتند، آنها را بکشند.<ref>کامیاب، «بررسی شبهه جهاد ابتدایی در تفسیر آیه لا اکراه فی الدین»، ص۲۸.</ref> علاوه بر اين، به اعتقاد آیت‌الله خامنه‌ای، رهبر نظام جمهوری اسلامی ایران، گسترش امور اعتقادى، با زور امكان‌پذير نيست.<ref>ادركنى؛ مقيمى‌حاجى، «جهاد»، ص۴۲۴.</ref> | #در هیچ یک از آیات [[جهاد]]، بر مسلمانان واجب نشده است که با مشرکان بجنگند و آنها را وادار به پذیریش اسلام کنند و اگر نپذیرفتند، آنها را بکشند.<ref>کامیاب، «بررسی شبهه جهاد ابتدایی در تفسیر آیه لا اکراه فی الدین»، ص۲۸.</ref> علاوه بر اين، به اعتقاد آیت‌الله خامنه‌ای، رهبر نظام جمهوری اسلامی ایران، گسترش امور اعتقادى، با زور امكان‌پذير نيست.<ref>ادركنى؛ مقيمى‌حاجى، «جهاد»، ص۴۲۴.</ref> | ||
# [[محمدتقی مصباح یزدی]] (۱۳۱۳-۱۳۹۹ش) معتقد است مشروعیتِ «جهاد ابتدایی» در اسلام،<ref>مصباح‌یزدی، اخلاق در قرآن، ۱۳۹۱ش، ج۳، ص۴۰۸.</ref> با هدفِ شناختِ حق و پرستشِ [[خدا|خداوند]] و حاکم‌شدنِ دین خدا انجام می‌شود. نه برای قدرت‌طلبی و دست‌انداختن به منافع اقتصادی و مادی هر جامعه‌ای؛<ref>مصباح‌یزدی، اخلاق در قرآن، ۱۳۹۱ش، ج۳، ص۴۱۲.</ref> زیرا پرستش خداوند در سرتاسر جهان، از حقوق او محسوب شده است تا بوسیله جهاد ابتدایی (که به نوعی دفاع از توحید است) [[شرک]]، کفر، ظلم و فسادِ مشرکان و کافران از بین برود و نظام توحيدی بر جهان حاکم شود. نه به این معنا که همه افراد در تمام عالم به زور و اجبار مسلمان شوند.<ref>مصباح‌یزدی، جنگ و جهاد در قرآن، ۱۳۸۳ش، ص۱۵۲-۱۵۴.</ref> به گفته آیت‌الله منتظری این معنا با آیه ۲۵۶ [[سوره بقره]] تناسب دارد.<ref>منتظری، مجازات‌های اسلامی و حقوق بشر، ۱۴۲۹ق، ص۸۹-۹۰.</ref> | #[[محمدتقی مصباح یزدی]] (۱۳۱۳-۱۳۹۹ش) معتقد است مشروعیتِ «جهاد ابتدایی» در اسلام،<ref>مصباح‌یزدی، اخلاق در قرآن، ۱۳۹۱ش، ج۳، ص۴۰۸.</ref> با هدفِ شناختِ حق و پرستشِ [[خدا|خداوند]] و حاکم‌شدنِ دین خدا انجام می‌شود. نه برای قدرت‌طلبی و دست‌انداختن به منافع اقتصادی و مادی هر جامعه‌ای؛<ref>مصباح‌یزدی، اخلاق در قرآن، ۱۳۹۱ش، ج۳، ص۴۱۲.</ref> زیرا پرستش خداوند در سرتاسر جهان، از حقوق او محسوب شده است تا بوسیله جهاد ابتدایی (که به نوعی دفاع از توحید است) [[شرک]]، کفر، ظلم و فسادِ مشرکان و کافران از بین برود و نظام توحيدی بر جهان حاکم شود. نه به این معنا که همه افراد در تمام عالم به زور و اجبار مسلمان شوند.<ref>مصباح‌یزدی، جنگ و جهاد در قرآن، ۱۳۸۳ش، ص۱۵۲-۱۵۴.</ref> به گفته آیت‌الله منتظری این معنا با آیه ۲۵۶ [[سوره بقره]] تناسب دارد.<ref>منتظری، مجازات‌های اسلامی و حقوق بشر، ۱۴۲۹ق، ص۸۹-۹۰.</ref> | ||
==تک‌نگاری== | ==تک‌نگاری== | ||
* جهاد ابتدایی در سنت و سیره نبوی اثر محمد مروارید، مشهد، بنیاد پژوهش‌های اسلامی آستان قدس رضوی، ۱۴۰۰ش. | *جهاد ابتدایی در سنت و سیره نبوی اثر محمد مروارید، مشهد، بنیاد پژوهش‌های اسلامی آستان قدس رضوی، ۱۴۰۰ش. | ||
نویسنده در این اثر ضمن بیان مفهومِ جهاد و انواع آن، معتقد است جهاد ابتدایی به‌رغم تفاوتی که با جهاد دفاعی دارد؛ در [[سیره]] [[حضرت محمد صلی الله علیه و آله|رسول خدا(ص)]] با معیارِ [[جهاد دفاعی]] و با هدفِ برقراری [[امنیت]] و استقرار مسلمانان بوده است.<ref>[https://islamic-rf.ir/nashr1.aspx?id=34286 جهاد ابتدایی در سنت و سیره نبوی]، وبگاه بنیاد پژوهش‌های اسلامی آستان قدس رضوی.</ref> | نویسنده در این اثر ضمن بیان مفهومِ جهاد و انواع آن، معتقد است جهاد ابتدایی به‌رغم تفاوتی که با جهاد دفاعی دارد؛ در [[سیره]] [[حضرت محمد صلی الله علیه و آله|رسول خدا(ص)]] با معیارِ [[جهاد دفاعی]] و با هدفِ برقراری [[امنیت]] و استقرار مسلمانان بوده است.<ref>[https://islamic-rf.ir/nashr1.aspx?id=34286 جهاد ابتدایی در سنت و سیره نبوی]، وبگاه بنیاد پژوهش‌های اسلامی آستان قدس رضوی.</ref> | ||
* جهاد ابتدایی در قرآن کریم اثر [[محمدجواد فاضل لنکرانی]]، تقریر و تدوین محمدحسن دانش، قم، انتشارات مرکز فقهی ائمه اطهار(ع)، ۱۳۹۷ش. | *جهاد ابتدایی در قرآن کریم اثر [[محمدجواد فاضل لنکرانی]]، تقریر و تدوین محمدحسن دانش، قم، انتشارات مرکز فقهی ائمه اطهار(ع)، ۱۳۹۷ش. | ||
نویسنده در این اثر با رویکرد فقهی و تفسیری، آیاتی که بر جهاد ابتدایی با کافران و مشرکان دلالت دارند را، مورد بررسی قرار داده و مشروعیت جهاد ابتدایی اثبات کرده است. سپس به شبهه کسانی که برخی آیات قرآن را در تعارض با مشروعیت جهاد ابتدایی دانسته‌اند را، با روشِ اجتهادی و فقهی پاسخ داده است.<ref>[https://fazellankarani.com/persian/books/22060/ جهاد ابتدايی در قرآن کريم]، وبگاه آيت‌الله محمّدجواد فاضل لنکرانی.</ref> | نویسنده در این اثر با رویکرد فقهی و تفسیری، آیاتی که بر جهاد ابتدایی با کافران و مشرکان دلالت دارند را، مورد بررسی قرار داده و مشروعیت جهاد ابتدایی اثبات کرده است. سپس به شبهه کسانی که برخی آیات قرآن را در تعارض با مشروعیت جهاد ابتدایی دانسته‌اند را، با روشِ اجتهادی و فقهی پاسخ داده است.<ref>[https://fazellankarani.com/persian/books/22060/ جهاد ابتدايی در قرآن کريم]، وبگاه آيت‌الله محمّدجواد فاضل لنکرانی.</ref> | ||
== پانویس == | ==پانویس== | ||
{{پانوشت}} | {{پانوشت}} | ||
| خط ۷۲: | خط ۷۲: | ||
==پیوند به بیرون== | ==پیوند به بیرون== | ||
* [https://www.noormags.ir/view/fa/articlepage/817625/ «جواز جهاد ابتدایی با اذن فقیه جامع الشرایط با رویکردی به آرای امام خمینی»] | *[https://www.noormags.ir/view/fa/articlepage/817625/ «جواز جهاد ابتدایی با اذن فقیه جامع الشرایط با رویکردی به آرای امام خمینی»] | ||
* [https://www.noormags.ir/view/fa/articlepage/1724811/ «ارزیابی نظریه جهاد دعوت (ابتدایی) با سنجه فعل پیامبر اکرم(ص)»] | *[https://www.noormags.ir/view/fa/articlepage/1724811/ «ارزیابی نظریه جهاد دعوت (ابتدایی) با سنجه فعل پیامبر اکرم(ص)»] | ||
* [https://www.noormags.ir/view/fa/articlepage/24750/ «جهاد ابتدایی و آزادی عقیده و مذهب»] | *[https://www.noormags.ir/view/fa/articlepage/24750/ «جهاد ابتدایی و آزادی عقیده و مذهب»] | ||
* [https://www.noormags.ir/view/fa/articlepage/138763/ «مبانی فقهی جهاد ابتدایی»] | *[https://www.noormags.ir/view/fa/articlepage/138763/ «مبانی فقهی جهاد ابتدایی»] | ||
* [https://rch.ac.ir/article/Details/7707 مدخل جهاد در دانشنامه جهان اسلام] | *[https://rch.ac.ir/article/Details/7707 مدخل جهاد در دانشنامه جهان اسلام] | ||
{{احکام جهاد}} | {{احکام جهاد}} | ||
<onlyinclude>{{درجه‌بندی | <onlyinclude>{{درجه‌بندی | ||