پرش به محتوا

شرک: تفاوت میان نسخه‌ها

۶۹ بایت اضافه‌شده ،  ۱۸ اوت
جز
(ویکی سازی)
 
خط ۱۳: خط ۱۳:
==مراتب==
==مراتب==
شرک همچون توحید دارای مراتبی است، از جمله:
شرک همچون توحید دارای مراتبی است، از جمله:
* '''شرک در ذات خدا'''؛ این قسم از شرک به دو معنا آمده است؛ یکی اعتقاد به اینکه ذات خدا مرکب از دو یا چند جزء است.<ref> مصطفوی، التحقیق فی کلمات القرآن الکریم، ۱۳۶۰ش، ج۶، ص۴۹.</ref> و دیگر اعتقاد به چند خدای مستقل.<ref>جوادی آملی، توحید در قرآن، ۱۳۹۵ش، ص۵۷۸.</ref>  
*'''شرک در ذات خدا'''؛ این قسم از شرک به دو معنا آمده است؛ یکی اعتقاد به اینکه ذات خدا مرکب از دو یا چند جزء است.<ref> مصطفوی، التحقیق فی کلمات القرآن الکریم، ۱۳۶۰ش، ج۶، ص۴۹.</ref> و دیگر اعتقاد به چند خدای مستقل.<ref>جوادی آملی، توحید در قرآن، ۱۳۹۵ش، ص۵۷۸.</ref>
* '''شرک در صفات خدا'''؛ اعتقاد به اینکه صفات خدا با ذاتش مغایرند و صفات او وجودی مستقل از ذاتش دارند.<ref>جوادی آملی، توحید در قرآن، ۱۳۹۵ش، ص۵۷۸.</ref>  
*'''شرک در صفات خدا'''؛ اعتقاد به اینکه صفات خدا با ذاتش مغایرند و صفات او وجودی مستقل از ذاتش دارند.<ref>جوادی آملی، توحید در قرآن، ۱۳۹۵ش، ص۵۷۸.</ref>
* '''شرک در افعال خدا'''؛ در مقابل [[توحید افعالی]] قرار دارد و همانند آن به شاخه‌­های مختلفی مانند شرک در خالقیت و شرک در [[ربوبیت]] تقسیم می‌گردد.
*'''شرک در افعال خدا'''؛ در مقابل [[توحید افعالی]] قرار دارد و همانند آن به شاخه‌­های مختلفی مانند شرک در خالقیت و شرک در [[ربوبیت]] تقسیم می‌گردد.
# '''شرک در خالقیت'''؛ اعتقاد به وجود دو یا چند خالق مستقل به گونه‌­ای که هیچ یک از آنان تحت سیطره­ دیگری نباشد. اعتقاد به دو خالق خیر و شر از نمونه‌های آن است که بر اساس آن خدا تنها  امور نیک را می­‌آفریند و  خالق شر به آفرینش موجودات بد و شر دست می‌­زند.<ref>جوادی آملی، توحید در قرآن، ۱۳۹۵ش، ص۵۷۹-۵۸۰.</ref>  
#'''شرک در خالقیت'''؛ اعتقاد به وجود دو یا چند خالق مستقل به گونه‌­ای که هیچ یک از آنان تحت سیطره­ دیگری نباشد. اعتقاد به دو خالق خیر و شر از نمونه‌های آن است که بر اساس آن خدا تنها  امور نیک را می­‌آفریند و  خالق شر به آفرینش موجودات بد و شر دست می‌­زند.<ref>جوادی آملی، توحید در قرآن، ۱۳۹۵ش، ص۵۷۹-۵۸۰.</ref>
# '''شرک در ربوبیت''' بر دو نوع است:
#'''شرک در ربوبیت''' بر دو نوع است:
##شرک در [[ربوبیت تکوینی]]، اعتقاد به اینکه خدا جهان را آفریده اما تدبیر و اداره آن را به ارباب جداگانه واگذار کرده است.  
##شرک در [[ربوبیت تکوینی]]، اعتقاد به اینکه خدا جهان را آفریده اما تدبیر و اداره آن را به ارباب جداگانه واگذار کرده است.
## شرک در [[ربوبیت تشریعی]]، پذیرش قوانین و مقررات غیرالهی در زندگی و لازم‌الاجرا دانستن دستورات او.<ref>جوادی آملی، توحید در قرآن، ۱۳۹۵ش، ص۵۸۰-۵۸۳.</ref>  
##شرک در [[ربوبیت تشریعی]]، پذیرش قوانین و مقررات غیرالهی در زندگی و لازم‌الاجرا دانستن دستورات او.<ref>جوادی آملی، توحید در قرآن، ۱۳۹۵ش، ص۵۸۰-۵۸۳.</ref>
*''' شرک در عبادت'''؛ پرستش، خضوع و خشوع در مقابل کسی یا چیزی غیر از خداوند.<ref>جوادی آملی، توحید در قرآن، ۱۳۹۵ش، ص۵۸۱-۵۸۲.</ref>  
*''' شرک در عبادت'''؛ پرستش، خضوع و خشوع در مقابل کسی یا چیزی غیر از خداوند.<ref>جوادی آملی، توحید در قرآن، ۱۳۹۵ش، ص۵۸۱-۵۸۲.</ref>
البته شرک را به نظری و عملی نیز تقسیم کرده‌اند. شرکی را که مربوط به حوزه اعتقادات است مانند شرک در ذات و صفات خدا، شرک در ربوبیت و خالقیت، شرک نظری؛ و شرک در عبادت را که بیشتر جنبه عملی دارد، شرک عملی می‌دانند.<ref>رجوع کنید به: جوادی آملی، توحید در قرآن، ۱۳۹۵ش، ص۵۸۱-۵۹۵.</ref>
البته شرک را به نظری و عملی نیز تقسیم کرده‌اند که در مقابل [[توحید نظری]] و [[توحید عملی|عملی]] قرار دارد. شرکی را که مربوط به حوزه اعتقادات است مانند شرک در ذات و صفات خدا، شرک در ربوبیت و خالقیت، شرک نظری؛ و شرک در عبادت را که بیشتر جنبه عملی دارد، شرک عملی می‌دانند.<ref>رجوع کنید به: جوادی آملی، توحید در قرآن، ۱۳۹۵ش، ص۵۸۱-۵۹۵.</ref>


==اهمیت و جایگاه==
==اهمیت و جایگاه==
خط ۳۶: خط ۳۶:
==عوامل و ریشه­‌‌ها==
==عوامل و ریشه­‌‌ها==
برای شرک عوامل و زمینه‌هایی بیان شده است:
برای شرک عوامل و زمینه‌هایی بیان شده است:
* '''پیروی از شک و تردید:''' خداوند در [[سوره یونس]]، خطاب به مشرکان می‌فرماید: «شما از آن جا که همواره از ظن و پندار پیروی می‌کنید، گرفتار شرک شده‌اید».<ref>سوره یونس، آیه ۶۶.</ref>
*'''پیروی از شک و تردید:''' خداوند در [[سوره یونس]]، خطاب به مشرکان می‌فرماید: «شما از آن جا که همواره از ظن و پندار پیروی می‌کنید، گرفتار شرک شده‌اید».<ref>سوره یونس، آیه ۶۶.</ref>
* '''حس‌گرایی:''' ریشه معلومات برخی از انسان‌ها به علت انس با عالم طبیعت، به محسوسات خلاصه می‌شود و از محدوده آنها فراتر نمی‌رود، از این‌رو مسایل خداشناسی را در حد محسوسات تنزل می‌دهد.<ref>جوادی آملی، توحید در قرآن، ۱۳۹۵ش، ص۶۴۴.</ref>
*'''حس‌گرایی:''' ریشه معلومات برخی از انسان‌ها به علت انس با عالم طبیعت، به محسوسات خلاصه می‌شود و از محدوده آنها فراتر نمی‌رود، از این‌رو مسایل خداشناسی را در حد محسوسات تنزل می‌دهد.<ref>جوادی آملی، توحید در قرآن، ۱۳۹۵ش، ص۶۴۴.</ref>
* '''جهالت:''' قرآن فرزند قرار دادن برای خدا و شرک را ناشی از جهل و نادانی می‌داند.<ref>سوره انعام، آیه ۱۰۰.</ref>  
*'''جهالت:''' قرآن فرزند قرار دادن برای خدا و شرک را ناشی از جهل و نادانی می‌داند.<ref>سوره انعام، آیه ۱۰۰.</ref>
قرآن محبت دنیا، هواپرستی، فراموشی خدا، [[غلو]] درباره شخصیت‌های دینی، [[تعصب]] و حکومت‌های فاسد را نیز از عوامل گرایش به شرک ذکر کرده است.<ref>جوادی آملی، توحید در قرآن، ۱۳۹۵ش، ص۶۳۵-۶۸۰.</ref>
قرآن محبت دنیا، هواپرستی، فراموشی خدا، [[غلو]] درباره شخصیت‌های دینی، [[تعصب]] و حکومت‌های فاسد را نیز از عوامل گرایش به شرک ذکر کرده است.<ref>جوادی آملی، توحید در قرآن، ۱۳۹۵ش، ص۶۳۵-۶۸۰.</ref>


== پیامدها==
==پیامدها==
بر اساس آیات قرآن، شرک پیامدهایی را به دنبال دارد از جمله:
بر اساس آیات قرآن، شرک پیامدهایی را به دنبال دارد از جمله:
* محرومیت از [[بهشت]]؛ بر اساس آیه ۷۲ [[سوره مائده]]، بهشت بر مشرک حرام شده است.<ref>سوره مائده، آیه ۷۲.</ref>{{یاد|«إِنَّهُ مَن يُشْرِكْ بِاللَّـهِ فَقَدْ حَرَّمَ اللَّـهُ عَلَيْهِ الْجَنَّةَ وَمَأْوَاهُ النَّارُ وَمَا لِلظَّالِمِينَ مِنْ أَنصَارٍ»(سوره مائده، آیه ۷۲).}}
*محرومیت از [[بهشت]]؛ بر اساس آیه ۷۲ [[سوره مائده]]، بهشت بر مشرک حرام شده است.<ref>سوره مائده، آیه ۷۲.</ref>{{یاد|«إِنَّهُ مَن يُشْرِكْ بِاللَّـهِ فَقَدْ حَرَّمَ اللَّـهُ عَلَيْهِ الْجَنَّةَ وَمَأْوَاهُ النَّارُ وَمَا لِلظَّالِمِينَ مِنْ أَنصَارٍ»(سوره مائده، آیه ۷۲).}}
* محرومیت از [[استغفار|غفران الهی]]؛ بر اساس آیات ۴۸ و ۱۱۶ سوره نساء، مشرک از آمرزش الهی محروم است و غیر از شرک دیگر [[گناه|گناهان]] قابل عفو هستند. <ref>سوره نساء، آیه۱۱۶.</ref>{{یاد| إِنَّ اللَّـهَ لَا يَغْفِرُ أَن يُشْرَكَ بِهِ وَيَغْفِرُ مَا دُونَ ذَٰلِكَ لِمَن يَشَاءُ وَمَن يُشْرِكْ بِاللَّـهِ فَقَدِ افْتَرَىٰ إِثْمًا عَظِيمًا(سوره نساء، آیه ۴۸).}}.<ref>سوره نساء، آیه ۴۸.</ref>
*محرومیت از [[استغفار|غفران الهی]]؛ بر اساس آیات ۴۸ و ۱۱۶ سوره نساء، مشرک از آمرزش الهی محروم است و غیر از شرک دیگر [[گناه|گناهان]] قابل عفو هستند. <ref>سوره نساء، آیه۱۱۶.</ref>{{یاد| إِنَّ اللَّـهَ لَا يَغْفِرُ أَن يُشْرَكَ بِهِ وَيَغْفِرُ مَا دُونَ ذَٰلِكَ لِمَن يَشَاءُ وَمَن يُشْرِكْ بِاللَّـهِ فَقَدِ افْتَرَىٰ إِثْمًا عَظِيمًا(سوره نساء، آیه ۴۸).}}.<ref>سوره نساء، آیه ۴۸.</ref>
* داخل شدن به جهنم؛ بر اساس آیه ۷۲ سوره مائده جایگاه مشرک [[جهنم]] است.<ref>سوره مائده، آیه ۷۲.</ref>
*داخل شدن به جهنم؛ بر اساس آیه ۷۲ سوره مائده جایگاه مشرک [[جهنم]] است.<ref>سوره مائده، آیه ۷۲.</ref>
* [[حبط اعمال]]؛ شرک موجب می‌شود که اعمال نیک انسان نیز از بین برود.<ref>سوره زمر، آیه۶۵.</ref> {{یاد|وَلَقَدْ أُوحِيَ إِلَيْكَ وَإِلَى الَّذِينَ مِن قَبْلِكَ لَئِنْ أَشْرَكْتَ لَيَحْبَطَنَّ عَمَلُكَ وَلَتَكُونَنَّ مِنَ الْخَاسِرِينَ(سوره زمر، آیه۶۵.)}}<ref>  جوادی آملی، توحید در قرآن، ۱۳۹۵ش، ص۶۸۱-۶۹۱.</ref>
*[[حبط اعمال]]؛ شرک موجب می‌شود که اعمال نیک انسان نیز از بین برود.<ref>سوره زمر، آیه۶۵.</ref> {{یاد|وَلَقَدْ أُوحِيَ إِلَيْكَ وَإِلَى الَّذِينَ مِن قَبْلِكَ لَئِنْ أَشْرَكْتَ لَيَحْبَطَنَّ عَمَلُكَ وَلَتَكُونَنَّ مِنَ الْخَاسِرِينَ(سوره زمر، آیه۶۵.)}}<ref>  جوادی آملی، توحید در قرآن، ۱۳۹۵ش، ص۶۸۱-۶۹۱.</ref>


== حکم فقهی ==
==حکم فقهی==
از نظر [[دین اسلام]] شرک، [[حرام]] و از [[گناهان کبیره]] به شمار می‌آید.<ref>سوره نساء، آیه ۴۸.</ref> فقیهان با استناد به [[آیه نجاست مشرکان|آیهٔ]] «إِنَّمَا الْمُشْرِكُونَ نَجَسٌ فَلاَ يَقْرَبُوا الْمَسْجِدَ الْحَرَامَ»<ref>سوره توبه، آیه ۲۸.</ref> حکم به [[نجاست]] مشرک داده‌ و گفته‌اند نباید وارد [[مسجد الحرام]] شوند.<ref> فاضل لنکرانی، تفصیل الشریعه، ۱۴۰۹ق، ص۲۰۶.</ref>
از نظر [[دین اسلام]] شرک، [[حرام]] و از [[گناهان کبیره]] به شمار می‌آید.<ref>سوره نساء، آیه ۴۸.</ref> فقیهان با استناد به [[آیه نجاست مشرکان|آیهٔ]] «إِنَّمَا الْمُشْرِكُونَ نَجَسٌ فَلاَ يَقْرَبُوا الْمَسْجِدَ الْحَرَامَ»<ref>سوره توبه، آیه ۲۸.</ref> حکم به [[نجاست]] مشرک داده‌ و گفته‌اند نباید وارد [[مسجد الحرام]] شوند.<ref> فاضل لنکرانی، تفصیل الشریعه، ۱۴۰۹ق، ص۲۰۶.</ref>
<br />
<br />
خط ۶۱: خط ۶۱:
</ref>[[سید محمدحسین طباطبائی|سید محمدحسین طباطبایی]] مفسر شیعی نیز خداوند را مبدء فیض برای تمامِ هستی می‌داند و هر گونه حیات و مرگ و رزق و نعمت و مانند آن را در نظام اسباب  و مسببات مرتبط به خداوند می‌داند[ که هریک از این امور براساس رابطه‌ای خاص و معین  مرتبط با خداست] و شفاعت را نیز جزئی از نظام اسباب و مسببات حاکم بر هستی می‌داند که به هیچ وجه به معنای نقض قوانین الهی و سنت‌های جاری و حاکم بر جهان  و انحراف از صراط مستقیم الهی نیست. <ref>طباطبایی، المیزان، ۱۳۹۳ق، ج۱، صص۱۶۳-۱۶۴.</ref>
</ref>[[سید محمدحسین طباطبائی|سید محمدحسین طباطبایی]] مفسر شیعی نیز خداوند را مبدء فیض برای تمامِ هستی می‌داند و هر گونه حیات و مرگ و رزق و نعمت و مانند آن را در نظام اسباب  و مسببات مرتبط به خداوند می‌داند[ که هریک از این امور براساس رابطه‌ای خاص و معین  مرتبط با خداست] و شفاعت را نیز جزئی از نظام اسباب و مسببات حاکم بر هستی می‌داند که به هیچ وجه به معنای نقض قوانین الهی و سنت‌های جاری و حاکم بر جهان  و انحراف از صراط مستقیم الهی نیست. <ref>طباطبایی، المیزان، ۱۳۹۳ق، ج۱، صص۱۶۳-۱۶۴.</ref>


== جستارهای وابسته==
==جستارهای وابسته==
{{ستون-شروع|۳}}
{{ستون-شروع|۳}}
* [[کفر]]
* [[کفر]]
خط ۶۸: خط ۶۸:
{{پایان}}
{{پایان}}


== پانویس ==
==پانویس==
{{پانوشت}}
{{پانوشت}}


== یادداشت ==
==یادداشت==
{{یادداشت‌ها}}
{{یادداشت‌ها}}
==منابع==
==منابع==
خط ۹۴: خط ۹۴:
* مکارم شیرازی، ناصر، پیام قرآن، قم، مطبوعاتی هدف، ۱۳۷۴ش.
* مکارم شیرازی، ناصر، پیام قرآن، قم، مطبوعاتی هدف، ۱۳۷۴ش.
{{پایان}}
{{پایان}}
== پیوند به بیرون==
==پیوند به بیرون==
* [http://www.ghbook.ir/index.php?option=com_dbook&task=viewbook&book_id=10636&lang=fa توحید و شرک در نگاه شیعه و هابیت؛ احمد عابدی، تهران، مشعر، ۱۳۹۰ش.]
*[http://www.ghbook.ir/index.php?option=com_dbook&task=viewbook&book_id=10636&lang=fa توحید و شرک در نگاه شیعه و هابیت؛ احمد عابدی، تهران، مشعر، ۱۳۹۰ش.]
{{خداشناسی}}
{{خداشناسی}}
{{گناهان}}
{{گناهان}}
Automoderated users، confirmed، مدیران، templateeditor
۴٬۲۹۹

ویرایش