فتوحات مسلمانان: تفاوت میان نسخه‌ها

گفته شده که مهمترین تئوری مشروعیت‌بخش به فتوحات، نظریه [[عدالت صحابه]] است؛ چرا که بدین ترتیب نقد و نفی فتوحات زمینه‌ساز انتقاد به خلفا و صحابه بوده و با نظریه عدالت صحابه ناسازگار خواهد بود.<ref>حسن‌بیگی و دیگران، «بررسی نقش رویدادها بر پدیداری حدیث»، ص۱۲۴.</ref>

نظریه وجوب [[جهاد ابتدایی]] که مورد قبول گروه‌هایی از عالمان شیعه و اهل‌سنت است، به‌عنوان دلیل دیگری بر مشروعیت فتوحات گزارش شده است.<ref>حسن‌بیگی و دیگران، «بررسی نقش رویدادها بر پدیداری حدیث»، ص۱۲۷.</ref> بر این اساس، فقیهانی از شیعه از جمله [[محقق کرکی]]، [[ملا احمد نراقی]]، صاحب جواهر و [[سید محمد آل بحرالعلوم|سید محمد بحرالعلوم]] شواهدی از رضایت امام علی(ع) به فتوحات اولیه اقامه کرده‌اند.<ref>هدایت‌پناه، «فتوحات خلفا از منظر فقهای شیعه»، ص۱۶۹-۱۷۰.</ref>

[[شیخ مرتضی انصاری|شیخ انصاری]] و [[یوسف بن احمد بحرانی|صاحب حدائق]] موافق فتوحات دانسته شده‌اند؛ زیرا به نظر آنان فتوحات سبب تقویت دین اسلام و گسترش آن در مناطق کفر شده، و بدین ترتیب برآنند که ائمه به چنین نتیجه‌ای راضی بوده‌اند.<ref>هدایت‌پناه، «فتوحات خلفا از منظر فقهای شیعه»، ص۱۶۷.</ref> بر همین اساس، [[سید ابوالقاسم خویی]] تنها فتوحاتی را مورد تأیید دانسته که نتیجه آن‌ها گسترش اسلام بوده باشد، نه هر جنگی که به قصد فتح مناطق دیگر رخ داده باشد.<ref>هدایت‌پناه، «فتوحات خلفا از منظر فقهای شیعه»، ص۱۶۸.</ref>

[[سید علی حسینی خامنه‌ای|سید علی خامنه‌ای]]، مرجع تقلید شیعه و رهبر جمهوری اسلامی ایران، با اصل فتوحات موافق است و بخشی از آن‌ها را صحیح ارزیابی می‌کند که در اثر آن رزمندگان اسلام قدرت‌های ظالم را از سر راه مردم برداشتند و مردم از اسلام استقبال کردند.<ref>[https://farsi.khamenei.ir/speech-content?id=7571 «بیانات در جلسه پرسش و پاسخ مدیران مسئول و سردبیران نشریات دانشجویی»]، سایت خامنه‌ای‌دات‌آی‌آر.</ref> با این حال به باور وی، بخش از فتوحات مسلمانان شکل جهان‌گشایی‌های سلاطین را پیدا کرده و قابل دفاع نیست.<ref> [https://farsi.khamenei.ir/speech-content?id=7571 «بیانات در جلسه پرسش و پاسخ مدیران مسئول و سردبیران نشریات دانشجویی»]، سایت خامنه‌ای‌دات‌آی‌آر.</ref>

[[مرتضی مطهری]] بر آن است که مشخص نیست اگر بعد از پیامبر(ص)، امام علی حاکمیت را به دست‌گرفته بود لشکرکشی و فتوحات انجام می‌شد یا نه.<ref>مطهری، آشنایی با قرآن، ۱۳۸۹ش، ج۹، ص۲۲۰.</ref> او همچنین از این نکته اظهار تأسف می‌کند که خلفای نخستین بیش از آنکه به فرهنگ اسلامی اهمیت دهند، به فتوحات پرداخته‌اند.<ref>مطهری، جاذبه و دافعه علی علیه‌السلام، ۱۳۹۰ش، ص۱۳۵.</ref> به‌گفته وی، فتوحات به‌تنهایی تأثیری در گسترش فرهنگ اسلامی ندارد و باید به موازات آن، فرهنگ اسلامی هم توسعه پیدا کند.<ref>مطهری، سیری در سیره ائمه اطهار، ۱۳۹۰ش، ص۲۹.</ref>

[[محمدحسن رجبی دوانی]]، تاریخ‌پژوه شیعه، گفته است که امام علی(ع) با فتوحات مخالف بود و در زمان خودش این فتوحات را متوقف کرد، و به همین جهت هم گرفتار کمبود منابع مالی در حکومت شد.<ref>رجبی دوانی، [https://farsi.khamenei.ir/others-dialog?id=46597 «سیره امیرالمؤمنین برای بهبود معیشت مردم»]، سایت خامنه‌ای‌دات‌آی‌آر.</ref>