پرش به محتوا

راسخون در علم: تفاوت میان نسخه‌ها

جز
بدون خلاصۀ ویرایش
بدون خلاصۀ ویرایش
جزبدون خلاصۀ ویرایش
خط ۱: خط ۱:
'''راسِخون در علم''' کسانی که در علم و دانش، ثابت قدم هستند.<ref>قرشی، قاموس قرآن، ۱۳۷۱ش، ج۳، ص۸۸.</ref> این اصطلاح قرآنی (الرَّاسِخُونَ فِی الْعِلْمِ) دو بار در [[قرآن]] به کار رفته است:<ref>فرهنگ‌نامه علوم قرآن، ذیل «آیه راسخون».</ref>  
'''راسِخون در علم''' کسانی که در علم و دانش، ثابت قدم هستند.<ref>قرشی، قاموس قرآن، ۱۳۷۱ش، ج۳، ص۸۸.</ref> این اصطلاح قرآنی (الرَّاسِخُونَ فِی الْعِلْمِ) دو بار در [[قرآن]] به کار رفته است:<ref>فرهنگ‌نامه علوم قرآن، ذیل «آیه راسخون».</ref>  
*[[آیه]] ۱۶۲ [[سوره نساء]]: [[خداوند]] به [[حضرت محمد صلی الله علیه و آله|پیامبر(ص)]] می‌گوید: «راسخون در علم، به آنچه بر تو و پیش از تو نازل شده [[ایمان]] دارند».{{یاد|«{{عربی|لکِنِ الرَّاسِخُونَ فِي الْعِلْمِ مِنْهُمْ وَ الْمُؤْمِنُونَ يُؤْمِنُونَ بِما أُنْزِلَ إِلَيْکَ وَ ما أُنْزِلَ مِنْ قَبْلِکَ؛ |ترجمه=لیکن راسخان آنان در دانش، و مؤمنان، به آنچه بر تو نازل شده و به آنچه پیش از تو نازل گردیده [[ایمان]] دارند»}}.}}
*[[آیه]] ۱۶۲ [[سوره نساء]]: [[خداوند]] به [[حضرت محمد صلی الله علیه و آله|پیامبر(ص)]] می‌گوید: «راسخون در علم، به آنچه بر تو و پیش از تو نازل شده [[ایمان]] دارند».{{یاد|«{{عربی|لکِنِ الرَّاسِخُونَ فِي الْعِلْمِ مِنْهُمْ وَ الْمُؤْمِنُونَ يُؤْمِنُونَ بِما أُنْزِلَ إِلَيْکَ وَ ما أُنْزِلَ مِنْ قَبْلِکَ؛ |ترجمه=لیکن راسخان آنان در دانش، و مؤمنان، به آنچه بر تو نازل شده و به آنچه پیش از تو نازل گردیده [[ایمان]] دارند»}}.}}
* آیه ۷ [[سوره آل‌عمران]] نیز می‌فرماید: «[[تأویل]] آیات الهی را جز خدا کسی نمی‌داند و راسخون در علم [ آنان که] می‌گویند ما بدان ایمان آوردیم».{{یاد|«{{عربی|فَأَمَّا الَّذينَ في‏ قُلُوبِهِمْ زَيْغٌ فَيَتَّبِعُونَ ما تَشابَهَ مِنْهُ ابْتِغاءَ الْفِتْنَةِ وَ ابْتِغاءَ تَأْويلِهِ وَ ما يَعْلَمُ تَأْويلَهُ إِلاَّ اللهُ وَ الرَّاسِخُونَ فِي الْعِلْمِ يَقُولُونَ آمَنَّا بِهِ کُلٌّ مِنْ عِنْدِ رَبِّنا وَ مايَذَّکَّرُ إِلاَّ أُولُوا الْأَلْبابِ؛ |ترجمه=اما آنها که در دلشان میل به باطل است، به سبب فتنه‏‌جویى و میل به تأویل از متشابهات پیروى می‌‏کنند، در حالى که تأویل آن را جز خداى نمی‌داند و آنان که قدم در دانش استوار کرده‌‏اند می گویند ما بدان ایمان آوردیم همه از جانب پروردگار ماست. و جز خردمندان پند نمی‌گیرند».}}. در اين آیه ميان مفسران و دانشمندان بحث است که آیا «وَ الرَّاسِخُونَ فِي الْعِلْمِ» آغاز یک جمله مستقل است يا عطف بر «إلّا الله» اگر عطف باشد راسخانِ در علم مانند الله به  تأویل آیات متشابه عالمند و اگر جمله مستقل باشد عالم نیستند.[[سید محمدحسین طباطبائی|علامه طباطبایی]] در [[المیزان فی تفسیر القرآن (کتاب)|المیزان]]  جمله را استیناف دانسته است. <ref>المیزان، طباطبایی، منشورات اسماعیلیان، ج۳، ص۲۸.</ref> }}
*آیه ۷ [[سوره آل‌عمران]] نیز می‌فرماید: «[[تأویل]] آیات الهی را جز خدا کسی نمی‌داند و راسخون در علم [ آنان که] می‌گویند ما بدان ایمان آوردیم».{{یاد|«{{عربی|فَأَمَّا الَّذينَ في‏ قُلُوبِهِمْ زَيْغٌ فَيَتَّبِعُونَ ما تَشابَهَ مِنْهُ ابْتِغاءَ الْفِتْنَةِ وَ ابْتِغاءَ تَأْويلِهِ وَ ما يَعْلَمُ تَأْويلَهُ إِلاَّ اللهُ وَ الرَّاسِخُونَ فِي الْعِلْمِ يَقُولُونَ آمَنَّا بِهِ کُلٌّ مِنْ عِنْدِ رَبِّنا وَ مايَذَّکَّرُ إِلاَّ أُولُوا الْأَلْبابِ؛ |ترجمه=اما آنها که در دلشان میل به باطل است، به سبب فتنه‏‌جویى و میل به تأویل از متشابهات پیروى می‌‏کنند، در حالى که تأویل آن را جز خداى نمی‌داند و آنان که قدم در دانش استوار کرده‌‏اند می گویند ما بدان ایمان آوردیم همه از جانب پروردگار ماست. و جز خردمندان پند نمی‌گیرند».}}. در اين آیه ميان مفسران و دانشمندان بحث است که آیا «وَ الرَّاسِخُونَ فِي الْعِلْمِ» آغاز یک جمله مستقل است يا عطف بر «إلّا الله» اگر عطف باشد راسخانِ در علم مانند الله به  تأویل آیات متشابه عالمند و اگر جمله مستقل باشد عالم نیستند.[[سید محمدحسین طباطبائی|علامه طباطبایی]] در [[المیزان فی تفسیر القرآن (کتاب)|المیزان]]  جمله را استیناف دانسته است. <ref>المیزان، طباطبایی، منشورات اسماعیلیان، ج۳، ص۲۸.</ref> }}


در تطبیق معنای راسخون در علم دو دیدگاه وجود دارد:
در تطبیق معنای راسخون در علم دو دیدگاه وجود دارد:
* '''پیامبر و ائمه''': بر اساس  بسیاری از [[حدیث|روایات]]، مراد از «راسخون در علم»، [[حضرت محمد صلی الله علیه و آله|پیامبر(ص)]] و [[امامان شیعه|ائمه(ع)]] هستند که از تأویل [[محکم و متشابه|آیات متشابه]] قرآنی نیز آگاهی دارند.<ref>کلینی، اصول کافی، ۱۳۸۷ش، ج۱، ص۵۷۷.</ref> [[امام محمد باقر علیه‌السلام|امام باقر(ع)]] در روایتی ائمه و در روایتی دیگر [[اهل‌بیت(ع)|آل محمد(ع)]] را به عنوان راسخون در علم معرفی کرده است. <ref>حویزی، نور الثقلین، ۱۴۱۵ق، ج۱، ص۳۱۵.</ref>{{یاد| الراسخون في العلم من الائمة عليهم السلام‌ /الراسخون في العلم من آل محمد صلى الله عليه و آله‌}}
*'''پیامبر و ائمه''': بر اساس  بسیاری از [[حدیث|روایات]]، مراد از «راسخون در علم»، [[حضرت محمد صلی الله علیه و آله|پیامبر(ص)]] و [[امامان شیعه|ائمه(ع)]] هستند که از تأویل [[محکم و متشابه|آیات متشابه]] قرآن نیز آگاهی دارند.<ref>کلینی، اصول کافی، ۱۳۸۷ش، ج۱، ص۵۷۷.</ref> در خطبه ۱۴۴ نهج‌البلاغه، امام علی(ع) کسانی را که گمان می‌کنند به‌جای [[اهل‌بیت(ع)|اهل‌بیت]]، راسخان در علم هستند را دروغ‌گو و ستمگر خوانده است. امام در این خطبه بیان کرده که مقام راسخان در علم را خداوند به اهل‌بیت داده است.<ref>نهج البلاغه، به شرح و ترجمه علی‌نقی فیض‌الاسلام اصفهانی، ۱۳۶۸ش، ج۳، ص۴۳۷.</ref> [[امام محمد باقر علیه‌السلام|امام باقر(ع)]] در روایتی ائمه و در روایتی دیگر [[اهل‌بیت(ع)|آل محمد(ع)]] را به عنوان راسخون در علم معرفی کرده است. <ref>حویزی، نور الثقلین، ۱۴۱۵ق، ج۱، ص۳۱۵.</ref>{{یاد| الراسخون في العلم من الائمة عليهم السلام‌ /الراسخون في العلم من آل محمد صلى الله عليه و آله‌}}
* '''همه دانشمندان و متفکران''': برخی دیگر از روایات، مراد از «راسخون در علم» را مطابق با معنای لغوی، هر کسی می‌دانند که دانش و علم در وجودش استقرار یافته و صاحب‌نظر است که پیامبر(ص) و [[ائمه(ع)]] مصداق‌های حقیقی و برتر آنان هستند.<ref>مکارم شیرازی، تفسیر نمونه، ۱۳۸۰ش، ج۲، ص۴۴۱.</ref> بر اساس این روایات، راسخون از [[تأویل]] آیات قرآن آگاهی ندارند، بلکه در برابر [[عالم غیب|اسرار غیبی]] تسلیم هستند. بر اساس گفتاری از امام علی(ع) خداوند راسخان در علم را از اين رو كه به عجز و ناتوانى خود در برابر غيب و آنچه كه تفسير آن را نمى دانند اعتراف مى‌كنند، ستايش فرموده، و ترک ژرف نگرىِ آنان در آنچه كه خدا بر آنان واجب نساخته را راسخ بودن در علم نامیده است.<ref>نهج البلاغه، ترجمه محمد دشتی، ۱۳۷۹ش، خطبه۹۱، ص۱۵۷.</ref>{{یاد|وَ اعْلَمْ أَنَّ الرَّاسِخِينَ فِي الْعِلْمِ هُمُ الَّذِينَ أَغْنَاهُمْ عَنِ اقْتِحَامِ السُّدَدِ الْمَضْرُوبَةِ دُونَ الْغُيُوبِ الْإِقْرَارُ بِجُمْلَةِ مَا جَهِلُوا تَفْسِيرَهُ مِنَ الْغَيْبِ الْمَحْجُوبِ فَمَدَحَ اللَّهُ تَعَالَى اعْتِرَافَهُمْ بِالْعَجْزِ عَنْ تَنَاوُلِ مَا لَمْ يُحِيطُوا بِهِ عِلْماً وَ سَمَّى تَرْكَهُمُ التَّعَمُّقَ فِيمَا لَمْ يُكَلِّفْهُمُ الْبَحْثَ عَنْ كُنْهِهِ رُسُوخاً}}
*'''همه دانشمندان و متفکران''': برخی دیگر از روایات، مراد از «راسخون در علم» را مطابق با معنای لغوی، هر کسی می‌دانند که دانش و علم در وجودش استقرار یافته و صاحب‌نظر است که پیامبر(ص) و [[ائمه(ع)]] مصداق‌های حقیقی و برتر آنان هستند.<ref>مکارم شیرازی، تفسیر نمونه، ۱۳۸۰ش، ج۲، ص۴۴۱.</ref> بر اساس این روایات، راسخون از [[تأویل]] آیات قرآن آگاهی ندارند، بلکه در برابر [[عالم غیب|اسرار غیبی]] تسلیم هستند. بر اساس گفتاری از امام علی(ع) خداوند راسخان در علم را از اين رو كه به عجز و ناتوانى خود در برابر غيب و آنچه كه تفسير آن را نمى دانند اعتراف مى‌كنند، ستايش فرموده، و ترک ژرف نگرىِ آنان در آنچه كه خدا بر آنان واجب نساخته را راسخ بودن در علم نامیده است.<ref>نهج البلاغه، ترجمه محمد دشتی، ۱۳۷۹ش، خطبه۹۱، ص۱۵۷.</ref>{{یاد|وَ اعْلَمْ أَنَّ الرَّاسِخِينَ فِي الْعِلْمِ هُمُ الَّذِينَ أَغْنَاهُمْ عَنِ اقْتِحَامِ السُّدَدِ الْمَضْرُوبَةِ دُونَ الْغُيُوبِ الْإِقْرَارُ بِجُمْلَةِ مَا جَهِلُوا تَفْسِيرَهُ مِنَ الْغَيْبِ الْمَحْجُوبِ فَمَدَحَ اللَّهُ تَعَالَى اعْتِرَافَهُمْ بِالْعَجْزِ عَنْ تَنَاوُلِ مَا لَمْ يُحِيطُوا بِهِ عِلْماً وَ سَمَّى تَرْكَهُمُ التَّعَمُّقَ فِيمَا لَمْ يُكَلِّفْهُمُ الْبَحْثَ عَنْ كُنْهِهِ رُسُوخاً}}


==جستارهای وابسته==
==جستارهای وابسته==
* [[محکم و متشابه]]
*[[محکم و متشابه]]




== پانویس ==
==پانویس==
{{پانوشت}}
{{پانوشت}}


== یادداشت ==
==یادداشت==
{{یادداشت‌ها}}
{{یادداشت‌ها}}
== منابع ==
==منابع==
* قرآن کریم، ترجمه استاد آیتی.
*قرآن کریم، ترجمه استاد آیتی.
* فرهنگ‌نامه علوم قرآنی، تهران، پژوهشگاه علوم و فرهنگ اسلامی، ۱۳۹۴ش.
*فرهنگ‌نامه علوم قرآنی، تهران، پژوهشگاه علوم و فرهنگ اسلامی، ۱۳۹۴ش.
* قرشی، علی اکبر، قاموس قرآن، تهران، دارالکتب الاسلامیه، ۱۳۷۱ش.
*قرشی، علی اکبر، قاموس قرآن، تهران، دارالکتب الاسلامیه، ۱۳۷۱ش.
* کلینی، اصول کافی، ترجمه مهدی آیت اللهی، تهران، نشر جهان آرا، ۱۳۸۷ش.
*کلینی، اصول کافی، ترجمه مهدی آیت اللهی، تهران، نشر جهان آرا، ۱۳۸۷ش.
* مکارم شیرازی، ناصر، تفسیر نمونه، تهران، دارالکتب الاسلامیه، ۱۳۸۰ش.
*مکارم شیرازی، ناصر، تفسیر نمونه، تهران، دارالکتب الاسلامیه، ۱۳۸۰ش.
* نهج البلاغه، تصحیح و ترجمه محمد دشتی، قم، نشر مشهور، ۱۳۷۹ش.
*نهج البلاغه، تصحیح و ترجمه محمد دشتی، قم، نشر مشهور، ۱۳۷۹ش.


{{اصطلاحات قرآنی}}
{{اصطلاحات قرآنی}}
Automoderated users، confirmed، مدیران، templateeditor
۴٬۰۷۲

ویرایش