ابوجهل: تفاوت میان نسخه‌ها

از روایت [[بلاذری]]<ref>ج ۱، ص۱۳۰</ref>برمی‌آید که ابوجهل در ۵۵۴م زاده شد. پدرش هشام از اشراف مکه بود و بر [[بنی مخزوم]]، شاخه‌ای از قریش، ریاست داشت.<ref>ابن حبیب،المُنَمَّق، ص۳۳۲؛ابن سعد،ج۱، ص۱۲۷؛زبیری، ص۳۰۱</ref>

مادرش اسماء دختر مخربة بن جندل حنظلی از [[بنی تمیم]] بود. به روایتی نگاهداری پیمان نامه قریش برای تحریم [[بنی هاشم]] و مسلمانان را او یا خواهرش جُلاس(ام جُلاس)، خاله ابوالحکم، بر عهده داشت.<ref>بلاذری، ج۱، ص۲۳۵ ؛ ابن سعد، ج۱، ص۲۰۹</ref>

اسماء سپس اسلام آورد و به تجارت عطر پرداخت.<ref>ابن سعد، ج۸، ص۳۰۰ ؛ ابن حجر، ج۸، ص۱۰</ref> ابوجهل را به مادرش نیز منسوب کرده و ابن حنظلیه نامیده‌اند.<ref>ابن هشام، ج ۱، ص۶۲۳ ؛ بلاذری، ج ۱، ص۲۹۱</ref>

ابوجهل همچون دیگر اشراف قریش به تجارت اشتغال داشت<ref>واقدی، ج۱، ص۹ ؛ ابن هشام، ج۱، ص۵۹۵</ref>و مردی ثروتمند بود و همانند پدر و برادرش از بخشندگان قریش در عصر جاهلیت به شمار می‌رفت.<ref>ابن حبیب،المنمق، ص۲۷۳ ؛ ابن حبیب، المحبر، ص۱۳۹ـ۱۴۰</ref>

او در جوانی میان اشراف مکه جایگاهی ویژه یافت. در۵۸۴م، هنگامی که ۳۰ سال بیش نداشت، به عضویت [[دار الندوه]] پذیرفته شد، در حالی که به رسم آن روزگار، اعضای دارالندوه (به جز بنی قصی) می‌بایست افزون بر ۴۰سال می‌داشتند.<ref>ازرقی، ج۲، ص۲۵۳ ؛ ابن قتیبه، ج۲، ص۲۳۰ ؛ ابن درید، ص۱۵۵</ref> تا ۱ق/۶۲۲م که [[ولید بن مغیره]] زنده بود<ref>طبری، ج ۲، ص۳۹۸</ref>و بر بنی مخزوم ریاست داشت،<ref>کلبی، ص۸۵ ؛ بلاذزی، ج۱، ص۱۳۳</ref> نتوانست پیشوایی آن تیره را به دست آورد، با این همه کلامش در قریش نافذ بود. نقش مهمی که در ناکامی قبیله یثربی [[اوس]] در انعقاد پیمان دفاعی با قریش ایفا کرد، گذشته از دوراندیشی، بر نفوذ او نیز دلالت دارد.<ref>ابن حبیب،المنمق، ص۲۶۸ـ۲۷۱؛ یعقوبی، ج ۲، ص۳۷ ؛ ابن اثیر، ج ۱، ۶۷۷</ref>

با آغاز رسالت [[حضرت محمد]](ص)، ابوجهل به اقدامات بسیاری برای جلوگیری از اشاعه [[اسلام]] دست زد. برخی اعمال او،‌شان نزول بعضی آیات قرآنی دانسته شده است.<ref>طوسی، ج۱، ص۵۹ و ج۹ ص۲۳۹ ؛ فخرالدین رازی، ج ۳۱، ص۱۰۱ و ج۱۵، ص۱۵۵ ؛ زمخشری، ج۱، ص۴۷ و ج ۲، ص۲۰۸</ref>

با توجه به سابقه او در نفی برتری [[بنی هاشم]] بر سایر تیره‌های [[قریش]]،<ref>ابن حبیب، المنمق، ص۳۵۶ـ۳۵۷</ref> چنین می‌نماید که سخنان و اعمال پیامبر(ص) را اقدام بنی هاشم برای سروری بر قریش می‌پنداشت که کاهش قدرت دیگر اشراف مکه ـ از جمله خود او ـ نتیجه آن بود.<ref>واقدی، ج۱، ص۳۰ ؛ حلبی، ج۲، ص۱۴۴ ؛ سهیلی، ج۵، ص۲۴۰</ref>از همین رو بیش از سایر مشرکان با پیامبر(ص) دشمنی می‌ورزید.<ref>ابن اسحاق، ص۱۴۵؛ بلاذری،ج۱، ص۱۲۴</ref>

#تلاش در قطع رابطه قریش با بنی هاشم که به شکست انجامید.<ref>ابن اسحاق، ص۱۶۱ـ۱۶۶؛ ابن هشام، ج۱، ص۳۵۳ ـ ۳۵۴ ؛ ابن سعد، ج ۱، ص۲۰۸ـ ۲۱۰</ref>

#ممانعت از حمایت [[ابولهب]] عموی پیامبر از آن حضرت بعد از مرگ [[ابوطالب]].<ref>ابن سعد، ج ۱، ص۲۱۱ ؛ حلبی، ج۱، ص۲۵۳ ؛ ابن کثیر، ج۳، ص۱۶۵</ref>

#طراحی توطئه ناموفق قتل پیامبر(ص)با مشارکت طوایف مختلف.<ref>ابن هشام، ج۱، ص۴۸۲ ؛ ابن سعد، ج۱، ص۲۲۷ ؛ طبری، ج۲، ۳۷۱ ـ ۳۷۲</ref>

مسلمانان از شدت عمل و کینه توزی او در امان نبودند.<ref>ابن هشام، ج۱، ص۳۲۰ ؛ ابن سعد، ج۸، ص۲۶۴ ؛ یعقوبی، ج۱، ص۲۸</ref> در این راه برادر مادری او عیاش بن ابی ربیعه را که پس از قبول اسلام جهت پیوستن به [[مهاجرین]] عازم [[مدینه]] بود، از [[قبا|قُبا]] به مکه بازگرداند و در آن شهر زندانی کرد.<ref>ابن اسحاق،ص ۱۷۶ ؛ ابن سعد، ج۴، ص۱۲۹</ref> متقابلاً پیامبر(ص) نیز او را«ابوجهل» نامید و به مسلمانان دستور داد که وی را چنان خطاب کنند.<ref>بلاذری، ج۱، ص۱۲۵</ref> گویا حُسن خدمت [[عکرمة بن ابی جهل]] به اسلام موجب شد که پیامبر(ص) پس از مرگ ابو جهل مسلمانان را از سبّ وی و انتساب عکرمه به این [[کنیه]] بازدارد.<ref>مبرد، ج۳، ص۱۲۰۷ ؛ ابن عبدربه، ج۲، ص۳۹۳</ref>

در سال اول هجری کاروان تجاری که ابوجهل ریاست آن را داشت،<ref>یعقوبی، ج۲، ص۶۹</ref> به رغم مواجهه با [[حمزة بن عبدالمطلب]] و یارانش در [[سیف البحر]]، با وساطت [[مجدی بن عمرو الجهنی|مجدی بن عمرو الجُهَنی]] بدون خونریزی راه خود را به سوی مکه ادامه داد.<ref>واقدی، ج۱، ص۹ ؛ ابن سعد، ج۲، ص۶</ref>

در سال دوم هجری هنگامی که کاروان دیگری از قریش به ریاست [[ابوسفیان]] مورد تهدید مسلمانان قرار گرفت، ابوجهل با لشکری که خود از عاملان بسیج آن بود،<ref>واقدی، ج۱، ص۳۳، ۳۷ ـ ۳۸</ref> برای حمایت از آن کاروان از مکه خارج شد. با آنکه کاروان به سلامت گذشت، به اصرار ابوجهل لشکر مکه به سوی چاه‌های [[بدر]] حرکت کرد.

ظاهراً علاوه بر ریاست طلبی، او در پی آن بود که اقتدار قریش را نه تنها بر مسلمانان بلکه بر تمام کسانی که قادر به مخاطره‌ انداختن کاروان‌های قریش بودند اثبات کند؛<ref>واقدی، ج ۱، ص۴۳ ـ ۴۴ ؛ ابن هشام، ج۱، ص۶۱۸ ـ ۶۱۹ ؛ ابن سعد، ج۲، ص۱۳</ref> اما لشکر مکه با وجود برتری نفری و ابزار در [[جنگ بدر]] از مسلمانان شکست خورد و ابوجهل به همراه شماری دیگر از سران قریش کشته شدند.<ref>ابن هشام، ج۱، ص۶۳۵ ـ ۶۳۶ ؛ واقدی، ج۱، ص۸۹ ـ ۹۰</ref>

پیامبر(ص) با شنیدن خبر کشته شدن [[ابوجهل]] (که او را رأس پیشوایان کفر و فرعون امت نامیده بود،<ref>واقدی، محمد بن عمر، المغازی، ج‌۱، ص‌۹۵.</ref>) گفت: «خدایا! وعده خود را محقق ساختی پس نعمتت را بر من تمام گردان.»<ref>واقدی، محمد بن عمر، المغازی، ج‌۱، ص‌۹۱.</ref> ابوجهل به دست دو جوان کم سال یعنی [[معاذ ‌بن عمرو]] و [[معاذ‌ بن عفراء]] کشته شد و هنوز رمقی در بدن داشت که [[عبدالله‌ بن مسعود]]، سر او را از تن جدا کرد.<ref>صحیح البخاری، ج‌۲، ص‌۶۸ـ‌۶۹.</ref>

*طبری، ''تاریخ الطبری''، تحقیق محمد ابو الفضل ابراهیم‏،بیروت، روائع التراث العربی‏،۱۳۸۷ق.

*فخرالدین رازی، محمد بن عمر، ''التفسیر الکبیر''، بیروت، داراحیاء، التراث العربی.

*یعقوبی، احمد بن اسحاق، ''تاریخ''، بیروت، ۱۳۷۹ق/۱۹۶۰م.