اهل‌بیت(ع): تفاوت میان نسخه‌ها

همچنین براساس منابع شیعی، [[مودت اهل‌بیت(ع)]] بر مسلمانان [[واجب]] است و در [[حدیث|روایات]] اساس و پایه اسلام معرفی شده است. [[آیه تطهیر]] و [[آیه مودت]] و احادیث [[حدیث ثقلین|ثَقَلَین]]، [[حدیث سفینه|سفینه]] و [[حدیث امان|اَمان]] از جمله آیات و احادیث مشهور در باب فضائل اهل‌بیت به شمار می‌روند.

مسلمانان کتاب‌های بسیاری درباره اهل‌بیت، به زبان‌های مختلف، همچون فارسی و عربی و اردو نگاشته‌اند. از آن جمله است ''مَوسوعة‌ُ سیرةِ اَهلِ البیت علیهم السلام'' اثر [[باقر شریف قرشی]] در چهل جلد، ''مَوسوعة‌ُ اَهلِ البیت علیهم الاسلام'' تألیف سید علی عاشور در بیست جلد و ''اَهلُ البیت علیهم السلام سِماتُهُم و حُقُوقُهم فی القرآنِ الکریم'' نوشته [[جعفر سبحانی]]. همچنین اشعار و آثار هنری متعددی درباره اهل‌بیت خلق کرده و مراکز علمی و فرهنگی متعددی به نام آنان نام گذاشته‌اند.

در پرچم‌ها و کتیبه‌های مذهبی نیز از عنوان اهل‌بیت استفاده شده است.<ref>برای نمونه نگاه کنید به «[http://mashhoour.ir/store-15/store-47/store-113 پرچم مخمل السلام علیکم یا اهل بیت النبوة]»، وبگاه انتشارات مشهور.</ref>

به‌گفته علی ربانی گلپایگانی، مراد از اهل‌بیت در منابع شیعی، در صورتی که بدون قرینه به کار برده شود، گروهی از خویشاوندان پیامبر(ص) است که از مقام و منزلت ویژه‌ای برخوردارند و گفتار و رفتار آنان ملاک حق و راهنمای حقیقت است.<ref>ربانی گلپایگانی، «اهل‌بیت»، ص۵۵۵.</ref>

[[پرونده:آیه تطهیر.jpg|180px|بندانگشتی|آیه تطهیر، حک‌شده بر در [[حرم امام علی(ع)]]]]

براساس برخی روایات اهل‌سنت، همه خویشاوندان نَسَبی پیامبر(ص) که [[صدقه]] بر آنان [[حرام]] است مانند خاندان علی، خاندان عقیل، خاندان عباس و خاندان جعفر مصداق اهل‌بیت شمرده شده‌اند.<ref>نیشابوری، صحیح مسلم، دار احیاء التراث العربی، ج۴، ص۱۸۷۳-۱۸۷۴.</ref>

طبق برخی روایات، اهل‌بیت شامل مسلمانانی می‌شود که فارغ از این‌که نسبت خویشاوندی با پیامبر(ص) داشته باشند یا نه، در پیروی از پیامبر(ص) صادق و ثابت‌قدم بودند؛<ref>ربانی گلپایگانی، «اهل‌بیت»، ص۵۵۴.</ref> چنان‌که براساس برخی روایات، پیامبر افرادی همچون [[سلمان فارسی]]<ref>صفار، بصائرالدرجات، ۱۴۰۴ق، ص۱۷ و ۲۵؛ شیخ صدوق، عیون اخبار الرضا، ۱۳۷۸ق، ج۲، ص۶۴.</ref> و [[ابوذر غفاری]]، <ref>شیخ طوسی، الاَمالی، ۱۴۱۴ق، ص۵۲۵؛ طبرسی، مکارم‌الاخلاق، ۱۳۹۲ق، ص۴۵۹.</ref> را از اهل‌بیتش شمرده است. از [[امام صادق علیه‌السلام|امام صادق(ع)]] نیز نقل شده است هرکس پرهیزکار و صالح باشد، از ما اهل‌بیت است.<ref>ابوحنیفة مغربی، دعائم الاسلام، دارالمعارف، ج۱، ص۶۲.</ref>

{{خاندان پیامبر}}

{{جعبه نقل قول | عنوان = '''اهل‌بیت در بیان امام علی(ع)'''| نقل‌قول =

آنان مایه حیات علم و نابودی جهل‌اند. بردباری‌شان شما را از دانش آنان خبر دهد و ظاهرشان از صفای باطن و سکوتشان از حكمت‌های گفتارشان خبر می‌دهد. هرگز با حق ستیز نکرده و در آن اختلاف نکنند. آنان ستون‌های دین و پناهگاه مردم‌اند. حق به‌وسیله آنان به جای خود بازگردید و باطل رانده و نابود شد. اهل‌بیت، دین را چنان‌كه سزاوار بود، دانستند و آموختند و به آن عمل کردند.|تاریخ بایگانی | منبع = <small>نهج‌البلاغه، ترجمه دشتی، خطبه ۲۳۹، ص۴۷۵.</small> | تراز = چپ| عرض = ۲۳۰px | اندازه خط = ۱۲px|رنگ پس‌زمینه =#fddbf5 | گیومه نقل‌قول = | تراز منبع = وسط}}

{{اصلی|عصمت امامان|عصمت حضرت زهرا(س)}}

به گفته [[جعفر سبحانی]]، <ref>سبحانی، منشور جاوید، ۱۳۸۳ش، ج۴، ص۳۵۷.</ref> علمای شیعه<ref>برای نمونه نگاه کنید به سیدمرتضی، الشافی فی الإمامة، ۱۴۱۰ق، ج۳، ص۱۳۴؛ طبرسی، اِعلام الوری باَعلام الهدی، ۱۴۱۷ق، ج۱، ص۲۹۳-۲۹۴؛ بحرانی، مِنارالهدی، ۱۴۰۵ق، ص۶۴۶؛ سبحانی، الاِلهيات‏، ۱۴۱۲ق، ج۴، ص۱۲۵.</ref> به آیه ۳۳ سوره احزاب معروف به [[آیه تطهیر]] بر طهارت و عصمت اهل‌بیت استدلال کرده‌اند. براساس این [[آیه]]، خداوند اراده کرده است اهل‌بیت را از هر نوع [[گناه]] و عمل قبیحی پاک گرداند. ازاین‌رو آیه بر عصمت اهل‌بیت و اختصاص آن به آنها دلالت دارد.<ref>نگاه کنید به طباطبایی، المیزان فی تفسیر القرآن، ۱۳۹۰ق، ج۱۶، ص۳۱۲-۳۱۳؛ سبحانی، الاهیات علی هدی الکتاب و السنة و العقل، ۱۴۱۲ق، ج۴، ص۱۲۵-۱۲۹؛ سبحانی، منشور جاوید، ۱۳۸۳ش، ج۴، ص۳۵۷-۳۶۴.</ref>

[[حدیث سفینه]] از دیگر احادیثی است که در اثبات عصمت اهل‌بیت(ع) بر آن استدلال شده است.<ref>میر حامد حسین، عبقات‌الانوار، ۱۳۶۶ش، ج۲۳، ص۹۷۵-۹۷۸، ۹۸۱.</ref>

{{اصلی|برتری اهل‌بیت(ع)}}

[[شیخ صدوق]] گفته است اعتقاد شیعیان این است پیامبر(ص) و اهل‌بیتش، برترین، محبوب‌ترین و گرامی‌ترین مخلوق خداوند هستند و خداوند، زمین و آسمان، [[بهشت]] و [[جهنم]] و دیگر مخلوقاتش را به‌خاطر آنها آفریده است.<ref>شیخ صدوق، الاعتقادات، ۱۴۱۴ق، ص۹۳.</ref> از نظر [[محمدباقر مجلسی|علامه مجلسی]]، کسی که در روایات جست‌وجو و تحقیق کند، به‌یقین به افضل بودن پیامبر(ص) و ائمه(ع) اذعان و اعتراف می‌کند و تنها جاهلِ به اخبار و روایات، افضلیت آنان را انکار می‌کند.<ref> مجلسی، بحارالأنوار، ۱۴۰۳ق، ج۲۶، ص۲۹۷ و ۲۹۸. </ref>

روایات متعددی نیز بر برتری اهل‌بیت(ع) دلالت دارند؛ ازجمله [[حدیث ثقلین]] که طبق آن، پیامبر(ص) اهل‌بیت را در کنار قرآن قرار داد و قرآن را [[ثقل اکبر]] و اهل‌بیت را [[ثقل اصغر]] نامید. همان گونه که قرآن کریم بر مسلمانان برتری دارد، اهل‌بیت نیز، از دیگران برترند.<ref>.ربانی گلپایگانی، «اهل‌بیت»، ص۵۵۶.</ref> [[حدیث امان]] را نیز از دلایل برتری اهل‌بیت(ع) شمرده‌اند؛ زیرا اِمان اهل زمین بودنِ کسی، دلالت بر برتری او بر سایر مردم دارد.<ref>نگاه کنید به ابن‌عطیه، ابهی‌المداد، ۱۴۲۳ق، ج۱، ص۸۱۹؛ مظفر، دلائل‌الصدق، ۱۴۲۲ق، ج۶، ص۲۵۹.</ref>

{{جعبه نقل قول| عنوان = [[حضرت محمد صلی الله علیه و آله|پیامبر اسلام(ص)]]| نقل‌قول = <big>{{وسط‌چین}}إِنَّمَا مَثَلُ أَهْلِ بَیتِی فِیکُمْ کَمَثَلِ سَفِینَةِ نُوحٍ، مَنْ دَخَلَهَا نَجَی، وَ مَنْ تَخَلَّفَ عَنْهَا غَرِقَ؛<br>

| منبع = <small>شیخ طوسی، الأمالی، ۱۴۱۴ق، ص۳۴۹، ۴۸۲ و ۷۳۳؛ شیخ صدوق، عیون اخبار الرضا، ۱۳۷۸ق، ج۲، ص۲۷.</small>| تراز = چپ| عرض = 210px| اندازه خط = ۱۱px|رنگ پس‌زمینه=#cafff2 | گیومه نقل‌قول =| تراز منبع = وسط}}

[[ولایت]] و رهبری سیاسی اهل‌بیت(ع) از دیگر فضایل آنان به شمار می‌رود.

دعوت پیامبر(ص) به تمسک به کتاب و اهل‌بیت در حدیث ثقلین را تصریح در انحصار رهبری سیاسی در اهل‌بیت دانسته‌اند.<ref>سبحانی، سیمای عقاید شیعه، ۱۳۸۶ش، ص۲۳۱ و ۲۳۲.</ref> در برخی از نقل‌های حدیث ثقلین، به جای ثقلین، از [[قرآن]] و اهل‌بیت با عنوان «خلیفتَین» تعبیر شده است.<ref>شیخ صدوق، کمال الدین و تمام النعمة، ۱۳۹۵ق، ج۱، ص۲۴۰؛ ابن‌حنبل، مسند احمد بن حنبل، ۱۴۱۶ق، ج۳۵، ص۴۵۶ و ۵۱۲؛ هیثمی، مجمع‌الزوائد، دارالکتاب العربی، ج۹، ص۱۶۳؛ شوشتری، احقاق‌الحق، ۱۴۰۹ق، ج۹، ص۳۷۵ و ج۱۸، ص۲۷۹-۲۸۱.</ref> مطابق این حدیث، اهل‌بیتْ خلیفه و جانشینان پیامبرند و جانشینی آنان همه‌جانبه است و شامل امور سیاسی و رهبری نیز می‌شود.<ref>ربانی گلپایگانی، «اهل‌بیت»، ص۵۶۲.</ref>  

{{اصلی|ولایت تشریعی}}

ولایت تشریعی به دو معنا به کار رفته است:

عده‌ای از عالمان شیعه ولایت پیامبر(ص) بر تشریع در بعضی از [[احکام شرعی|احکام]] را مسلم دانسته‌اند؛<ref>برای نمونه نگاه کنید به: مؤمن، «ولایة ولی المعصوم(ع)»، ص۱۱۵؛ حسینی میلانی، اثبات الولایة العامة، ۱۴۳۸ق، ص۲۷۲و۲۷۳.</ref> اما در اثبات ولایت امامان(ع) بر تشریع، میان عالمان شیعه اختلاف‌نظر وجود دارد. برخی، امامان(ع) را براساس روایات متعدد که [[خبر مستفیض|مستفیض]] یا متواتر شمرده شده‌اند، <ref>حسینی میلانی، اثبات الولایة العامة، ۱۴۳۸ق، ص۳۴۳؛ عاملی، الولایة التکوینیة و التشریعیة، ص۶۰، ۶۱، ۶۳.</ref> دارای ولایت و حق تشریع دانسته‌اند.<ref>مؤمن، «ولایة ولی المعصوم(ع)»، ص۱۰۰، ۱۱۸؛ حسینی میلانی، اثبات الولایة العامة، ص۳۵۶؛ عاملی، الولایة التکوینیة و التشریعیة، ص۶۰.</ref> در مقابل، گروهی حق تشریع و قانون‌گذاری را مختص خدا دانسته و منکر ولایت بر تشریع پیامبر و امامان شده‌اند.<ref>نگاه کنید به مغنیه، الجوامع و الفوارق، ۱۴۱۴ق، ص۱۲۷، ۱۲۸؛ صافی گلپایگانی، ولایت تکوینی و ولایت تشریعی، ۱۳۹۲ش، ص۱۳۰-۱۳۲؛ فهری، «الولایة التشریعیة و التکوینیة»، ص۳۸۴-۳۸۸.</ref> [[سید علی میلانی]] ثبوت ولایت بر تشریع ائمه(ع) را به جهت دلایل فراوان قطعی دانسته است.<ref>حسینی میلانی، با پيشوايان هدايت‌گر، ۱۳۸۸ش، ص۳۸۳.</ref>

[[پرونده:روایت ثقلین- انی تارک فیکم الثقلین.jpg|بندانگشتی|حدیث ثقلین از پیامبر اسلام(ص).]]

==حقوق اهل‌بیت==

براساس آیات و روایات، اهل‌بیت نسبت به مسلمانان حقوقی دارند و مسلمانان براساس این حقوق، در قبال آنان وظایفی دارند که باید به آنها عمل کنند. برخی از این حقوق عبارت‌اند از:

{{اصلی|مفترض الطاعة}}

براساس [[آیه اولی الامر]] (از خدا و پیامبر و صاحبان امر خود اطاعت کنید)، در کنار اطاعت از خدا و رسولش، اطاعت از اولی‌الامر بی‌قیدوشرط واجب دانسته شده است.<ref>طبرسی، مجمع‌البیان، ۱۳۷۲ش، ج۳، ص۱۰۰؛ طباطبایی، المیزان، ۱۳۹۰ق، ج۴، ص۳۹۱</ref> به گفته [[فضل بن حسن طبرسی]]، از نظر علمای امامیه، مراد از [[اولوالامر]]، ائمه(ع) هستند.<ref>طبرسی، مجمع‌البیان، ۱۳۷۲ش، ج۳، ص۱۰۰.</ref>

[[حدیث سفینه]] نیز بر وجوب پیروی و اطاعت از اهل‌بیت(ع) دلالت می‌کند؛ زیرا طبق این حدیث، نجات در پیروی از آنان و هلاکت و گمراهی در سرپیچی از آنهاست.<ref>مظفر، دلائل‌الصدق، ۱۴۲۲ق، ج۶، ص۲۶۲ و ۲۶۳.</ref> در این حدیث، [[پیامبر(ص)]] اهل‌بیت خود را به [[کشتی نوح]] تشبیه کرده است. درباره این وجه‌تشبیه گفته‌اند هرکس در دین به اهل‌بیت رجوع کند، هدایت و رستگار می‌شود و کسی که از آنان پیروی نکند، گمراه خواهد شد.<ref>سبحانی، الالهيات‏، ۱۴۱۲ق، ج۴، ص۱۰۸.</ref> به گفته [[میر حامد حسین هندی|میر حامد حسین]]، براساس این حدیث، وجوب اطاعت از اهل‌بیت(ع) مطلق و بدون قیدوشرط است.<ref>میر حامد حسین، عبقات الانوار، ‌۱۳۶۶ش، ج۲۳، ص۹۷۵.</ref>

{{اصلی|مودت اهل‌بیت(ع)}}

به باور [[امامیه|شیعیان امامی]]، براساس [[آیه مودت]] محبت و مودت اهل‌بیت(ع) بر هر مسلمانی واجب است.<ref>مظفر، عقائدالامامیه، ۱۳۸۷ش، ص۷۲؛ موسوی زنجانی، عقائد الامامیة الاثنی عشریة، ۱۴۱۳ق، ج۳، ص۱۸۱.</ref> وجوب محبت اهل‌بیت را مورداتفاق مسلمانان (به جز ناصبی‌ها) و از [[ضروری دین|ضروریات دین اسلام]] شمرده‌اند.<ref>مظفر، عقائدالامامیه، ۱۳۸۷ش، ص۷۲؛ موسوی زنجانی، عقائد الامامیة الاثنی عشریة، ۱۴۱۳ق، ج۳، ص۱۸۱.</ref>

{{اصلی|فهرست کتاب‌های درباره اهل‌بیت(ع)}}

کتاب‌هایی متعددی درباره اهل‌بیت یا با عنوان اهل‌بیت منتشر شده است که برخی از آنها عبارت‌اند از:

[[پرونده:موسوعة سیرة اهل البیت.jpg|500px|بندانگشتی|موسوعةُ سیرةِ اَهل‌البیت علیهم‌السلام]]

حقیقت نوری اهل‌بیت علیهم‌السلام اثر اصغر طاهرزاده، فضایل و مناقب اهل‌بیت علیهم‌السلام نوشته عبداللطیف بن علی بیرجندی واعظ، فضائل اهل‌بیت علیهم‌السلام در صحاح سته از علی زهراب، فضایل اهل‌بیت علیهم‌السلام از منابع اهل‌سنت اثر محمدرضا امین‌زاده، اهل‌بیت کلید مشکل‌ها نوشته [[سید محمد تیجانی]] و اهل‌بیت در قرآن و حدیث اثر محمدجواد سعدی از دیگر کتاب‌ها درباره اهل‌بیت‌اند.

{{ستون|4}}

* [[ذوی القربی|ذَوِی‌القربی]]

{{پایان}}

{{پانوشت}}

{{یادداشت‌ها}}

{{منابع}}

* قرآن کریم.