۵٬۳۴۰
ویرایش
خطبة البیان: تفاوت میان نسخه‌ها
ابرابزار
(←منابع) |
(ابرابزار) |
||
| خط ۱: | خط ۱: | ||
{{گسترش}} | {{گسترش}} | ||
{{امام علی}} | {{امام علی}} | ||
'''خُطبَةُ البَیان''' یا '''خطبة الافتخار''' [[خطبه]] مشهوری منسوب به [[امام علی(ع)]] که به پیش‌گویی‌هایی | '''خُطبَةُ البَیان''' یا '''خطبة الافتخار''' [[خطبه]] مشهوری منسوب به [[امام علی(ع)]] که به پیش‌گویی‌هایی دربارهٔ آینده و معرفی [[امیرالمؤمنین (لقب)|امیرالمؤمنین (ع)]] از زبان خود آن حضرت و همچنین تبیین [[آخرالزمان]] و [[علائم ظهور|نشانه‌های ظهور]] [[حضرت مهدی(عج)]] می‌پردازد. این خطبه در مصادر [[حدیث]]ی اصلی ذکر نشده و دسترس‌ترین منبع آن، کتاب [[الزام الناصب]] است. با توجه به گفت‌وگوهایی که دربارهٔ سند و منبع خطبه البیان وجود دارد، تعدادی از علمای [[شیعه]] از انتساب این خطبه به امام علی (ع) خودداری کرده و در کتاب‌های خود نیاورده‌اند، و بعضی آن را ساخته و پرداخته [[غلات]] و [[صوفیه]] می‌دانند. | ||
==مضمون خطبه== | == مضمون خطبه == | ||
بر اساس آنچه در [[الزام الناصب]] آمده و مفصل‌ترین نقل خطبه محسوب می‌شود، مضمون اصلی خطبه بیان را می‌توان در سه بخش کلی دسته‌بندی کرد. بیان صفات [[پیامبر اسلام(ص)]]، بیان ویژگی‌های شخص [[امام علی(ع)]] از زبان خودش و نکاتی | بر اساس آنچه در [[الزام الناصب]] آمده و مفصل‌ترین نقل خطبه محسوب می‌شود، مضمون اصلی خطبه بیان را می‌توان در سه بخش کلی دسته‌بندی کرد. بیان صفات [[پیامبر اسلام(ص)]]، بیان ویژگی‌های شخص [[امام علی(ع)]] از زبان خودش و نکاتی دربارهٔ [[آخرالزمان]] و وقایع مربوط به ظهور [[امام مهدی عجل الله تعالی فرجه|امام مهدی (عج)]]. | ||
در بخش ویژگی‌های امیرالمؤمنین عباراتی در متن خطبه به کار رفته که موجب شده برخی از علمای [[شیعه]] این خطبه را به لحاظ محتوایی غیرقابل دفاع بدانند. در این بخش صفاتی به امام علی(ع) نسبت داده شده است که در متون دیگر حدیثی همانند آن دیده نمی‌شود و به گفته برخی از حدیث‌شناسان مثل [[علامه مجلسی]] نمونه این تعابیر در کتاب‌های [[غلات]] مشاهده می‌شود.<ref>مجلسی، بحار الانوار، ج ۲۵، ص ۳۴۸</ref> | در بخش ویژگی‌های امیرالمؤمنین عباراتی در متن خطبه به کار رفته که موجب شده برخی از علمای [[شیعه]] این خطبه را به لحاظ محتوایی غیرقابل دفاع بدانند. در این بخش صفاتی به امام علی (ع) نسبت داده شده است که در متون دیگر حدیثی همانند آن دیده نمی‌شود و به گفته برخی از حدیث‌شناسان مثل [[علامه مجلسی]] نمونه این تعابیر در کتاب‌های [[غلات]] مشاهده می‌شود.<ref>مجلسی، بحار الانوار، ج ۲۵، ص ۳۴۸</ref> | ||
در بخش توصیف ویژگی‌های آخر الزمان | در بخش توصیف ویژگی‌های آخر الزمان تأکید این خطبه بر گسترش فساد و دوری مردم از ظواهر دینی است. | ||
==منبع و سند خطبه== | == منبع و سند خطبه == | ||
آنچه امروزه به عنوان خطبة البیان معروف است در [[نهج البلاغه]] و نیز سایر منابع قدیمی [[شیعه]] وجود ندارد. به گفته نویسنده مقاله [http://www.sid.ir/fa/VEWSSID/J_pdf/6001813870301.pdf خطبة البیان و شطحیات عارفان]، برخی از عبارت‌های این خطبه در منابع قدیمی‌تر مثل [[بصائر الدرجات]] و [[رجال کشی]] و [[الکافی (کتاب)|کافی]] وجود دارد و در [[مناقب آل ابی طالب (کتاب)|مناقب]] [[ابن شهرآشوب مازندرانی|ابن‌شهرآشوب]] با نام خطبة الافتخار به برخی از فرازهای آن استناد شده که شباهت بسیار زیادی به خطبه بیان دارد.<ref>[http://www.sid.ir/fa/VEWSSID/J_pdf/6001813870301.pdf صادقی، خطبة البیان و شطحیات عارفان]</ref> ولی به گفته مصطفی صادقی | آنچه امروزه به عنوان خطبة البیان معروف است در [[نهج البلاغه]] و نیز سایر منابع قدیمی [[شیعه]] وجود ندارد. به گفته نویسنده مقاله [http://www.sid.ir/fa/VEWSSID/J_pdf/6001813870301.pdf خطبة البیان و شطحیات عارفان]، برخی از عبارت‌های این خطبه در منابع قدیمی‌تر مثل [[بصائر الدرجات]] و [[رجال کشی]] و [[الکافی (کتاب)|کافی]] وجود دارد و در [[مناقب آل ابی طالب (کتاب)|مناقب]] [[ابن شهرآشوب مازندرانی|ابن‌شهرآشوب]] با نام خطبة الافتخار به برخی از فرازهای آن استناد شده که شباهت بسیار زیادی به خطبه بیان دارد.<ref>[http://www.sid.ir/fa/VEWSSID/J_pdf/6001813870301.pdf صادقی، خطبة البیان و شطحیات عارفان]</ref> ولی به گفته مصطفی صادقی هیچ‌یک از عبارات اختصاصی این خطبه در منابع قبلی نیست و سازندگان این خطبه در واقع از عبارات پیشینیان برای تکمیل کار خود استفاده کرده‌اند.<ref>[http://www.hadith.net/n145-e3984-p58.html خطبة البیان و خطبه‌های منسوب به امیرمؤمنان(ع)]</ref> | ||
مفصل‌ترین نقل خطبة البیان در کتاب [[الزام الناصب]] آمده است. نویسنده الزام الناصب سه نسخه از خطبه را نقل کرده و برای دو نسخه نخست آن هیچ منبعی معرفی نکرده<ref>یزدی حائری، الزام الناصب، ج ۲، ص ۱۴۸</ref> و نسخه سوم را به دار المنتظم نوشته محمد بن طلحه [[شافعی]] نسبت داده که از منابع اهل سنت است.<ref>یزدی حائری، الزام الناصب، ج ۲، ص ۱۹۱</ref> ولی مصطفی صادقی که مقاله‌ای | مفصل‌ترین نقل خطبة البیان در کتاب [[الزام الناصب]] آمده است. نویسنده الزام الناصب سه نسخه از خطبه را نقل کرده و برای دو نسخه نخست آن هیچ منبعی معرفی نکرده<ref>یزدی حائری، الزام الناصب، ج ۲، ص ۱۴۸</ref> و نسخه سوم را به دار المنتظم نوشته محمد بن طلحه [[شافعی]] نسبت داده که از منابع اهل سنت است.<ref>یزدی حائری، الزام الناصب، ج ۲، ص ۱۹۱</ref> ولی مصطفی صادقی که مقاله‌ای دربارهٔ منابع خطبه البیان نوشته با بررسی نسخه خطی مربوط مدعی است که نویسنده الزام الناصب دچار دو اشتباه شده است. او معتقد است که نام صحیح کتاب عبارت است از الدر المنظم فی السر الاعظم و نیز نتیجه گرفته است که این خطبه در صفحاتی از نسخه خطی درج شده که ارتباطی به الدر المنظم ندارد و به دلیل افتادگی در صفحات نسخه خطی، نویسنده این بخش مشخص نیست.<ref>[http://www.hadith.net/n145-e3984-p60.html خطبة البیان و خطبه‌های منسوب به امیرمؤمنان(ع)]</ref> | ||
[[حافظ رجب برسی]] در کتاب [[مشارق انوار الیقین فی اسرار | [[حافظ رجب برسی]] در کتاب [[مشارق انوار الیقین فی اسرار امیرالمؤمنین علیه السلام (کتاب)|مشارق انوار الیقین]] بدون ارجاع به منابع دیگر خطبه‌ای با نام خطبه الافتخار نقل کرده که حجم آن کمتر از خطبه البیان است ولی عبارات آن در متن خطبه البیان وجود دارد.<ref>تهرانی، الذریعه، ج ۷، ص ۲۱۰</ref><ref>حافظ برسی، مشارق انوار الیقین، ص ۲۶۰</ref> این خطبه در [[بحار الانوار]] نیز نقل نشده است و [[محمد باقر مجلسی|مجلسی]] معتقد است امثال این خطبه در کتاب‌های غالیان یافت می‌شود.<ref>مجلسی، بحار الانوار، ج ۲۵، ص ۳۴۸</ref> آیت الله [[ناصر مکارم شیرازی]] آن را مجعول دانسته<ref>مکارم شیرازی، استفتاءات جدید، ج ۱، ص ۵۳۱</ref> و آیت الله [[میرزا جواد تبریزی]] نیز صحت انتساب آن به امام علی (ع) را ثابت نمی‌داند.<ref>تبریزی، صراط النجاة، ج ۹، ص ۷۰</ref> | ||
به گفته نجم‌الدین طبسی مهم‌ترین راوی این خطبه [[عبدالله بن مسعود]](م ۳۳ق) است که در زمان ایراد خطبه یعنی ورود امام علی(ع) به [[بصره]] زنده نبوده است. و نیز یکی دیگر از راویان در سند حدیث (جد طوق بن مالک) ناشناخته است و در کتاب‌های رجالی نامی از او نیست.<ref>[http://www.farsnews.com/newstext.php?nn=13920712000789 سید حسنی در خطبه البیان]</ref> | به گفته نجم‌الدین طبسی مهم‌ترین راوی این خطبه [[عبدالله بن مسعود]] (م ۳۳ق) است که در زمان ایراد خطبه یعنی ورود امام علی (ع) به [[بصره]] زنده نبوده است. و نیز یکی دیگر از راویان در سند حدیث (جد طوق بن مالک) ناشناخته است و در کتاب‌های رجالی نامی از او نیست.<ref>[http://www.farsnews.com/newstext.php?nn=13920712000789 سید حسنی در خطبه البیان]</ref> | ||
== ترجمه‌ها و شرح‌ها== | == ترجمه‌ها و شرح‌ها == | ||
[[آقا بزرگ تهرانی]] در [[الذریعه]] دو ترجمه فارسی برای این خطبه نام برده که یکی از آنها به صورت شعر است.<ref>آقابزرگ تهرانی، الذریعه، ج ۷، ص ۲۱۰</ref> وی همچنین شش شرح برای این خطبه ذکر کرده است.<ref> تهرانی، الذریعه، ج ۱۳، ص | [[آقا بزرگ تهرانی]] در [[الذریعه]] دو ترجمه فارسی برای این خطبه نام برده که یکی از آنها به صورت شعر است.<ref>آقابزرگ تهرانی، الذریعه، ج ۷، ص ۲۱۰</ref> وی همچنین شش شرح برای این خطبه ذکر کرده است.<ref>تهرانی، الذریعه، ج ۱۳، ص ۲۱۸–۲۱۹</ref> | ||
==جستارهای وابسته== | == جستارهای وابسته == | ||
[[تطنجیه]] | [[تطنجیه]] | ||
| خط ۳۴: | خط ۳۴: | ||
* تهرانی، آقابزرگ، الذریعه. | * تهرانی، آقابزرگ، الذریعه. | ||
* [[حافظ رجب برسی|حافظ برسی]]، رجب بن محمد، مشارق انوار الیقین فی اسرار امیرالمؤمنین علیه السلام، انتشارات اعلمی، بیروت، ۱۴۲۲ ق. | * [[حافظ رجب برسی|حافظ برسی]]، رجب بن محمد، مشارق انوار الیقین فی اسرار امیرالمؤمنین علیه السلام، انتشارات اعلمی، بیروت، ۱۴۲۲ ق. | ||
* صادقی، مصطفی، [http://www.hadith.net/n145-e3984-p49.html خطبه البیان و خطبه‌های منسوب به امیر | * صادقی، مصطفی، [http://www.hadith.net/n145-e3984-p49.html خطبه البیان و خطبه‌های منسوب به امیر مؤمنان]، مجله علوم حدیث، شماره ۳۳. پاییز ۱۳۸۳. | ||
* طبسی، نجم‌الدین، [http://www.farsnews.com/newstext.php?nn=13920712000789 سید حسنی در خطبه البیان]، مندرج در ماهنامه انتظار موعود، ش ۳۲. | * طبسی، نجم‌الدین، [http://www.farsnews.com/newstext.php?nn=13920712000789 سید حسنی در خطبه البیان]، مندرج در ماهنامه انتظار موعود، ش ۳۲. | ||
* مجلسی، محمد باقر، [[بحار الانوار]]، نسخه | * مجلسی، محمد باقر، [[بحار الانوار]]، نسخه نرم‌افزار جامع الاحادیث ۳٫۵. | ||
* [[مکارم شیرازی]]، ناصر، استفتائات جدید، مدرسه امام امیرالمؤمنین، ۱۴۲۷ ق. | * [[مکارم شیرازی]]، ناصر، استفتائات جدید، مدرسه امام امیرالمؤمنین، ۱۴۲۷ ق. | ||
{{پایان}} | {{پایان}} | ||
{{امام علی (ع)}} | {{امام علی (ع)}} | ||
{{خطبه‌های اهل بیت}} | {{خطبه‌های اهل بیت}} | ||
<onlyinclude>{{درجه‌بندی | <onlyinclude>{{درجه‌بندی | ||
| خط ۵۹: | خط ۵۸: | ||
| تاریخ خوبیدگی =<!--{{subst:#time:xij xiF xiY}}--> | | تاریخ خوبیدگی =<!--{{subst:#time:xij xiF xiY}}--> | ||
| تاریخ برتر شدن =<!--{{subst:#time:xij xiF xiY}}--> | | تاریخ برتر شدن =<!--{{subst:#time:xij xiF xiY}}--> | ||
| توضیحات = | | توضیحات = | ||
}}</onlyinclude> | }}</onlyinclude> | ||
[[رده:خطبه‌های امام علی]] | |||
[[رده:مقاله‌های با درجه اهمیت ج]] | [[رده:مقاله‌های با درجه اهمیت ج]] | ||