اصول عملیه: تفاوت میان نسخه‌ها
←جایگاه اصول عملیه
Rezai.mosavi (بحث | مشارکتها) |
|||
| خط ۴: | خط ۴: | ||
==جایگاه اصول عملیه== | ==جایگاه اصول عملیه== | ||
بنا بر نظر علمای [[شیعه]] در علم [[اصول فقه]]، اگر [[فقیه]] و یا [[تکلیف|مکلف]] پس از مراجعه به منابع فقه وظیفه شرعی خود را نشناخت و دچار ابهام و شک شد، باید از اصول عملیه استفاده کند.<ref>مظفر، اصول الفقه، ۱۳۷۰ش، ج۲، ص۲۶۹-۲۶۷.</ref>[[محمدرضا مظفر]](۱۳۲۲-۱۳۸۳ق | بنا بر نظر علمای [[شیعه]] در علم [[اصول فقه]]، اگر [[فقیه]] و یا [[تکلیف|مکلف]] پس از مراجعه به منابع فقه وظیفه شرعی خود را نشناخت و دچار ابهام و شک شد، باید از اصول عملیه استفاده کند.<ref>مظفر، اصول الفقه، ۱۳۷۰ش، ج۲، ص۲۶۹-۲۶۷.</ref> [[محمدرضا مظفر]] ([[سال ۱۳۲۲ق|۱۳۲۲]]-[[سال ۱۳۸۳ق|۱۳۸۳ق]]) از عالمان قرن چهاردهم هجری قمری در [[اصول الفقه (کتاب)|اصول الفقه]] تصریح دارد بر این که شارع خواسته مکلف با عمل به این اصول از بلاتکلیفی و حیرت خارج بشود، و هر چند با عمل به آنها عمل به حکم واقعی نکرده ولی معذور است. <ref>مظفر، اصول الفقه، مكتب الاعلام الاسلامي، ج۲، ص۲۱. | ||
</ref> | </ref> | ||
شک در تکالیف شرعی چند حالت دارد: | شک در تکالیف شرعی چند حالت دارد: | ||
* شک یا در اصل حکم شرعی است یا در موردی که حکم به آن تعلق گرفته است؛ به عنوان مثال، یا شک در نجس بودن خون داریم یا شک در اینکه آیا لباس خونی شده است یا نه. | *شک یا در اصل حکم شرعی است یا در موردی که حکم به آن تعلق گرفته است؛ به عنوان مثال، یا شک در نجس بودن خون داریم یا شک در اینکه آیا لباس خونی شده است یا نه. | ||
* گاهی شک، حالت قبلی یقینی دارد و گاهی چنین نیست؛ به عنوان مثال، گاهی شک داریم الان وضو داریم یا نه ولی یقین داریم دو ساعت قبل وضو داشتیم، گاهی هم فقط شک داریم الان وضو داریم یا نه و نسبت به گذشته یقین نداریم. | *گاهی شک، حالت قبلی یقینی دارد و گاهی چنین نیست؛ به عنوان مثال، گاهی شک داریم الان وضو داریم یا نه ولی یقین داریم دو ساعت قبل وضو داشتیم، گاهی هم فقط شک داریم الان وضو داریم یا نه و نسبت به گذشته یقین نداریم. | ||
در هر یک از این حالات، اصل عملی خاصی متناسب با آن اجرا می‌شود.<ref>انصاری، فرائدالاصول، ۱۴۱۹ق، ج۱، ص۲۵؛ مظفر، اصول الفقه، ۱۳۷۰ش، ج۲، ص۲۷۱-۲۷۰.</ref> | در هر یک از این حالات، اصل عملی خاصی متناسب با آن اجرا می‌شود.<ref>انصاری، فرائدالاصول، ۱۴۱۹ق، ج۱، ص۲۵؛ مظفر، اصول الفقه، ۱۳۷۰ش، ج۲، ص۲۷۱-۲۷۰.</ref> | ||
| خط ۲۰: | خط ۲۰: | ||
{{اصلی|اصل احتیاط|اصل تخییر}} | {{اصلی|اصل احتیاط|اصل تخییر}} | ||
در موردی که به اصل تکلیف علم دارد ولی در اینکه تکلیف به چه چیز تعلق گرفته شک دارد و حالت سابقی هم وجود ندارد: | در موردی که به اصل تکلیف علم دارد ولی در اینکه تکلیف به چه چیز تعلق گرفته شک دارد و حالت سابقی هم وجود ندارد: | ||
* چنانچه احتیاط و انجام همه موارد امکان دارد، '''اصل احتیاط''' جاری می‌کند.<ref>انصاری، فرائدالاصول، ۱۴۱۹ق، ج۱، ص۲۶.</ref> به عنوان مثال فرد یقین دارد که یکی از دو ظرفی که در اختیار دارد [[نجس]] است و باید رفع نجاست کند (علم به اصل تکلیف) ولی در این که کدام یک به طور معین نجس است شک وجود دارد(شک در چیزی که تکلیف به آن تعلق گرفته). دراین حالت باید از هر دو ظرف رفع نجاست کرد. | *چنانچه احتیاط و انجام همه موارد امکان دارد، '''اصل احتیاط''' جاری می‌کند.<ref>انصاری، فرائدالاصول، ۱۴۱۹ق، ج۱، ص۲۶.</ref> به عنوان مثال فرد یقین دارد که یکی از دو ظرفی که در اختیار دارد [[نجس]] است و باید رفع نجاست کند (علم به اصل تکلیف) ولی در این که کدام یک به طور معین نجس است شک وجود دارد(شک در چیزی که تکلیف به آن تعلق گرفته). دراین حالت باید از هر دو ظرف رفع نجاست کرد. | ||
* چنانچه احتیاط امکان ندارد، '''اصل تخییر''' را اجرا می‌کند. مثل مواردی که یکی از دو فعل [[واجب]] باشد ودیگری [[حرام]] و این دو مشتبه باشند. در این حالت که به اصل موضوع وحکم دسترسی وجود ندارد مکلف مخیر هست یکی را انجام دهد.<ref>مظفر، اصول الفقه، ۱۳۷۰ش، ج۲، ص۲۷۱.</ref> | *چنانچه احتیاط امکان ندارد، '''اصل تخییر''' را اجرا می‌کند. مثل مواردی که یکی از دو فعل [[واجب]] باشد ودیگری [[حرام]] و این دو مشتبه باشند. در این حالت که به اصل موضوع وحکم دسترسی وجود ندارد مکلف مخیر هست یکی را انجام دهد.<ref>مظفر، اصول الفقه، ۱۳۷۰ش، ج۲، ص۲۷۱.</ref> | ||
==اصل استصحاب== | ==اصل استصحاب== | ||
| خط ۳۰: | خط ۳۰: | ||
اصول عملیه یا در تمام ابواب فقه به کار می‌روند مانند چهار اصل برائت، احتیاط، تخییر و استصحاب، و یا مانند [[اصل طهارت|اصالة الطهارة]] یا اصالة الصحة در بخشهای خاصی از فقه کاربرد دارند.<ref>مظفر، اصول الفقه، ۱۳۷۰ش، ج۲، ص۲۷۰-۲۶۹.</ref> | اصول عملیه یا در تمام ابواب فقه به کار می‌روند مانند چهار اصل برائت، احتیاط، تخییر و استصحاب، و یا مانند [[اصل طهارت|اصالة الطهارة]] یا اصالة الصحة در بخشهای خاصی از فقه کاربرد دارند.<ref>مظفر، اصول الفقه، ۱۳۷۰ش، ج۲، ص۲۷۰-۲۶۹.</ref> | ||
== پانویس == | ==پانویس== | ||
{{پانوشت}} | {{پانوشت}} | ||
| خط ۳۸: | خط ۳۸: | ||
*مظفر، محمدرضا، اصول الفقه، موسسه مطبوعاتی اسماعیلیان، قم، ۱۳۷۰ش. | *مظفر، محمدرضا، اصول الفقه، موسسه مطبوعاتی اسماعیلیان، قم، ۱۳۷۰ش. | ||
== پیوند به بیرون== | ==پیوند به بیرون== | ||
* [https://www.cgie.org.ir/fa/article/240011/%D8%A7%D8%B5%D9%88%D9%84-%D8%B9%D9%85%D9%84%DB%8C%D9%87 دائرة المعارف بزرگ اسلامی] | *[https://www.cgie.org.ir/fa/article/240011/%D8%A7%D8%B5%D9%88%D9%84-%D8%B9%D9%85%D9%84%DB%8C%D9%87 دائرة المعارف بزرگ اسلامی] | ||
{{اصول فقه}} | {{اصول فقه}} | ||
| خط ۶۶: | خط ۶۶: | ||
[[Category:اصطلاحات اصول فقه]] | [[Category:اصطلاحات اصول فقه]] | ||
[[Category:مقاله‌های بدون اولویت]] | [[Category:مقاله‌های بدون اولویت]] | ||
[[رده:اصطلاحات اصول فقه]] | [[رده:اصطلاحات اصول فقه]] | ||
[[رده:مقاله‌های بدون اولویت]] | [[رده:مقاله‌های بدون اولویت]] | ||