اسما و صفات خدا: تفاوت میان نسخهها
بدون خلاصۀ ویرایش
(←نامهای خداوند در قرآن: ابرابزار) |
بدون خلاصۀ ویرایش |
||
خط ۲۷: | خط ۲۷: | ||
برخی محققان عنوان کردهاند که ميان اسم و صفت هيچ فرقى وجود ندارد چرا که هر دو لفظ هستند و کشف حقیقتی از خداوند میکنندو حقیقت در اسم و صفت همان ذات خداوند است. تنها تفاوت آنها در نحوه اتصاف آنها به خداوند میباشد. بر این اساس صفت دلالت میکند بر اینکه خداوند به طور کلی متصف به حسن و صفتی است؛ مانند حیات و علم، اما اسم دلالت میکند بر خداوند، در زمانی که ذات او ماخوذ به وصف یا صفتی خاص باشد؛ مانند [[حی]](زنده) و عالم که خداوند همیشه متصف به صفات حیات و علم است.<ref>رک: علامه طباطبایی، ترجمه تفسير الميزان، ۱۳۷۴ش، ج۸، ص ۴۶۱- ۴۶۲؛ نقدالنصوص، ص۸۴؛ تحریر تمهید القواعد، ص۴۰۴ ـ ۴۰۵.</ref> | برخی محققان عنوان کردهاند که ميان اسم و صفت هيچ فرقى وجود ندارد چرا که هر دو لفظ هستند و کشف حقیقتی از خداوند میکنندو حقیقت در اسم و صفت همان ذات خداوند است. تنها تفاوت آنها در نحوه اتصاف آنها به خداوند میباشد. بر این اساس صفت دلالت میکند بر اینکه خداوند به طور کلی متصف به حسن و صفتی است؛ مانند حیات و علم، اما اسم دلالت میکند بر خداوند، در زمانی که ذات او ماخوذ به وصف یا صفتی خاص باشد؛ مانند [[حی]](زنده) و عالم که خداوند همیشه متصف به صفات حیات و علم است.<ref>رک: علامه طباطبایی، ترجمه تفسير الميزان، ۱۳۷۴ش، ج۸، ص ۴۶۱- ۴۶۲؛ نقدالنصوص، ص۸۴؛ تحریر تمهید القواعد، ص۴۰۴ ـ ۴۰۵.</ref> | ||
=== در علم کلام === | ===در علم کلام=== | ||
در [[علم کلام]] اسم آن لفظی است که بر صِرف ذات دلالت میکند؛ مانند: «اللّه»، «رجل» و «انسان» یا بر ذاتی که به وصفی متصف است دلالت میکند مانند: «عالِم» و «قادر» و یا بر مبدأ فعل دلالت میکند؛ مانند: «رازق» و «خالق» امّا صفت تنها یک کاربرد دارد و تنها بر مبدأ دلالت میکند بدون اینکه علامتی بر ذات بوده باشد؛ مانند: علم، قدرت، رزق و خلقت، به همین جهت میتوان اسم را محمول قرار داده و آن را بر ذات حمل کرد و گفت: خداوند «عالم» یا «خالق» یا «رحمان» یا «رحیم» است؛ ولی صفت را نمیتوان محمول قرار داد و گفت: خداوند خلق است.<ref>مفاهیم القرآن، ج ۶، ص۳۳ </ref> | در [[علم کلام]] اسم آن لفظی است که بر صِرف ذات دلالت میکند؛ مانند: «اللّه»، «رجل» و «انسان» یا بر ذاتی که به وصفی متصف است دلالت میکند مانند: «عالِم» و «قادر» و یا بر مبدأ فعل دلالت میکند؛ مانند: «رازق» و «خالق» امّا صفت تنها یک کاربرد دارد و تنها بر مبدأ دلالت میکند بدون اینکه علامتی بر ذات بوده باشد؛ مانند: علم، قدرت، رزق و خلقت، به همین جهت میتوان اسم را محمول قرار داده و آن را بر ذات حمل کرد و گفت: خداوند «عالم» یا «خالق» یا «رحمان» یا «رحیم» است؛ ولی صفت را نمیتوان محمول قرار داد و گفت: خداوند خلق است.<ref>مفاهیم القرآن، ج ۶، ص۳۳ </ref> | ||
خط ۲۸۱: | خط ۲۸۱: | ||
===۲- صفات ذات و صفات فعل=== | ===۲- صفات ذات و صفات فعل=== | ||
{{اصلی|صفات | {{اصلی|صفات ذاتی خدا|صفات فعلی خدا}} | ||
هرگاه برای انتزاع صفتی از حق تعالی تصور ذات کافی بوده و تصور فاعلیت خداوند لازم نباشد، آن صفت، صفت ذات یا ذاتی خواهد بود. مانند صفت حیات و حی. و هرگاه تصور فاعلیت خداوند لازم باشد، آن را صفت فعل یا فاعل گویند، مانند خلق و خالق. | هرگاه برای انتزاع صفتی از حق تعالی تصور ذات کافی بوده و تصور فاعلیت خداوند لازم نباشد، آن صفت، صفت ذات یا ذاتی خواهد بود. مانند صفت حیات و حی. و هرگاه تصور فاعلیت خداوند لازم باشد، آن را صفت فعل یا فاعل گویند، مانند خلق و خالق. | ||
خط ۳۲۷: | خط ۳۲۷: | ||
این دیدگاه بر نفی مسلک تعطیل و تشبیه استوار بوده و راه سومی را ارائه میدهد که با فضای کلی آیات و [[روایت|روایات]] سازگاری بیشتری دارد. پیروان این نظریه میکوشند تحلیلی از معنای صفات الهی ارائه دهند که از یک سو تنزّه و تعالی خداوند را از نقایص و محدودیتهای مخلوقات پاس دارد و از سوی دیگر، بر شناخت پذیری اوصاف او صحّه گذارد. | این دیدگاه بر نفی مسلک تعطیل و تشبیه استوار بوده و راه سومی را ارائه میدهد که با فضای کلی آیات و [[روایت|روایات]] سازگاری بیشتری دارد. پیروان این نظریه میکوشند تحلیلی از معنای صفات الهی ارائه دهند که از یک سو تنزّه و تعالی خداوند را از نقایص و محدودیتهای مخلوقات پاس دارد و از سوی دیگر، بر شناخت پذیری اوصاف او صحّه گذارد. | ||
== قدیم یا حادث بودن اسماءالله== | ==قدیم یا حادث بودن اسماءالله== | ||
[[کلام|متکلمان]] در اینکه آیا اسماء الله [[حادث|مُحدَث]] و مخلوق هستند، یا [[قدیم]] و غیر مخلوق، اختلاف نظر دارند. | [[کلام|متکلمان]] در اینکه آیا اسماء الله [[حادث|مُحدَث]] و مخلوق هستند، یا [[قدیم]] و غیر مخلوق، اختلاف نظر دارند. | ||
خط ۳۵۴: | خط ۳۵۴: | ||
[[ابو هاشم جُبایی]] صفات خداوند را «احوال» میانگاشت و در دیدگا ه او، «حال» در عین اینکه وجودی مستقل نداشت، امری حقیقی بود.<ref>(بغدادی، ۱۱۷)</ref> | [[ابو هاشم جُبایی]] صفات خداوند را «احوال» میانگاشت و در دیدگا ه او، «حال» در عین اینکه وجودی مستقل نداشت، امری حقیقی بود.<ref>(بغدادی، ۱۱۷)</ref> | ||
== شرحنویسی بر اسماء الهی== | ==شرحنویسی بر اسماء الهی== | ||
اندیشمندان اسلامی دربارهٔ اسماء خدا، شروح گوناگونی با رویکردهای مختلف [[حدیث|حدیثی]]، [[فلسفه اسلامی|فلسفی]]، [[علم کلام|کلامی]]، [[عرفان|عرفانی]] و لغوی نوشتهاند.<ref>آیینهوند، نیازی «معناشناسی اسماء الحسنی»، ۱۳۷۹ش، ص۲-۳.</ref> | اندیشمندان اسلامی دربارهٔ اسماء خدا، شروح گوناگونی با رویکردهای مختلف [[حدیث|حدیثی]]، [[فلسفه اسلامی|فلسفی]]، [[علم کلام|کلامی]]، [[عرفان|عرفانی]] و لغوی نوشتهاند.<ref>آیینهوند، نیازی «معناشناسی اسماء الحسنی»، ۱۳۷۹ش، ص۲-۳.</ref> | ||
خط ۳۶۰: | خط ۳۶۰: | ||
برخی دیگر از کتابها در این زمینه عبارتاند از: | برخی دیگر از کتابها در این زمینه عبارتاند از: | ||
* [[شرح الاسماء (کتاب)| شرح الاسماء]] شرح [[دعای جوشن کبیر]] اثر [[ملا هادی سبزواری]] | *[[شرح الاسماء (کتاب)| شرح الاسماء]] شرح [[دعای جوشن کبیر]] اثر [[ملا هادی سبزواری]] | ||
* کتاب «کتاب اسماء و صفات حق» اثر [[غلامحسین ابراهیمی دنیانی|ابراهیمی دینانی]] | *کتاب «کتاب اسماء و صفات حق» اثر [[غلامحسین ابراهیمی دنیانی|ابراهیمی دینانی]] | ||
* کتاب اسماء و صفات الهی در اندیشه [[امام خمینی]] | *کتاب اسماء و صفات الهی در اندیشه [[امام خمینی]] | ||
* اسماء و صفات الهی در قرآن اثر محمدباقر محقق | *اسماء و صفات الهی در قرآن اثر محمدباقر محقق | ||
* شرح [[توحید صدوق]]، اثر [[قاضی سعید قمی]] | *شرح [[توحید صدوق]]، اثر [[قاضی سعید قمی]] | ||
== پانویس == | ==پانویس== | ||
{{پانوشت}} | {{پانوشت}} | ||
خط ۴۹۴: | خط ۴۹۴: | ||
==پیوند به بیرون== | ==پیوند به بیرون== | ||
* [http://www.pajoohe.com/fa/index.php?Page=definition&UID=35998 پژوهشکده باقرالعلوم علیهالسلام] | *[http://www.pajoohe.com/fa/index.php?Page=definition&UID=35998 پژوهشکده باقرالعلوم علیهالسلام] | ||
* [http://www.bashgah.net/fa/category/show/57066 سایت باشگاهاندیشه] | *[http://www.bashgah.net/fa/category/show/57066 سایت باشگاهاندیشه] | ||
* [https://www.cgie.org.ir/fa/article/230433/%D8%A7%D8%B3%D9%85%D8%A7%D8%A1-%D9%88-%D8%B5%D9%81%D8%A7%D8%AA دائرة المعارف بزرگ اسلامی] | *[https://www.cgie.org.ir/fa/article/230433/%D8%A7%D8%B3%D9%85%D8%A7%D8%A1-%D9%88-%D8%B5%D9%81%D8%A7%D8%AA دائرة المعارف بزرگ اسلامی] | ||
* [http://lib.eshia.ir/23021/1/46 دانشنامه کلام اسلامی] | *[http://lib.eshia.ir/23021/1/46 دانشنامه کلام اسلامی] | ||
{{خداشناسی}} | {{خداشناسی}} | ||
{{کلام جدید}} | {{کلام جدید}} |