شرطبندی: تفاوت میان نسخه‌ها
بدون خلاصۀ ویرایش
Ma.rezapour (بحث | مشارکتها) بدون خلاصۀ ویرایش |
Ma.rezapour (بحث | مشارکتها) بدون خلاصۀ ویرایش |
||
| خط ۱۰: | خط ۱۰: | ||
برخی فقیهان وفای به وعده (با قید نذر کردن و رضایت خاطر) بین بازنده و برنده را مصداق شرطبندی نمی‌دانند؛ از این جهت که وفای به وعده در مقابل التزام به عقد است.<ref>نجفی، جواهر الکلام، ۱۳۶۲ش، ج۲۲، ص۱۱۰؛ مغنیه، فقه الإمام جعفر الصادق(ع)، ۱۴۱۴ق، ج۴، ص۲۳۴.</ref> عقد قرارداد الزامی بین شرکت‌کنندگان است اما در وعده چیزی الزام‌آور نیست و بازنده با رضایت چیزی را به عنوان جایزه به برنده می‌دهد.<ref>فرهادی، و نیازی، «احکام مسابقات و برد و باخت در آنها»، ص۸۹؛ بابایی، «مبانی فقهی جرم انگاری قمار در حقوق ایران»، ص۷۲.</ref> | برخی فقیهان وفای به وعده (با قید نذر کردن و رضایت خاطر) بین بازنده و برنده را مصداق شرطبندی نمی‌دانند؛ از این جهت که وفای به وعده در مقابل التزام به عقد است.<ref>نجفی، جواهر الکلام، ۱۳۶۲ش، ج۲۲، ص۱۱۰؛ مغنیه، فقه الإمام جعفر الصادق(ع)، ۱۴۱۴ق، ج۴، ص۲۳۴.</ref> عقد قرارداد الزامی بین شرکت‌کنندگان است اما در وعده چیزی الزام‌آور نیست و بازنده با رضایت چیزی را به عنوان جایزه به برنده می‌دهد.<ref>فرهادی، و نیازی، «احکام مسابقات و برد و باخت در آنها»، ص۸۹؛ بابایی، «مبانی فقهی جرم انگاری قمار در حقوق ایران»، ص۷۲.</ref> | ||
==حرمت== | ==حرمت و احکام شرطبندی== | ||
شرطبندی نزد فقیهان [[حرام]] دانسته شده است.<ref>سیستانی، منهاج الصالحین، قم، ج۲، ص۱۳؛ فاضل لنکرانی، جامع المسائل، ۱۳۸۳ش، ج۱، ص۲۳۷؛ خوئی، منهاج الصالحین، مؤسسة الخوئی الإسلامیة. ج۲، ص۷.</ref> شرطبندی بین دو یا چند طرف در مسابقه‌ها، بازی‌ها و مواردی که در آن برد و باخت و رقابت مطرح است، حرام می‌باشد.<ref>سیستانی، «[https://www.sistani.org/persian/book/26576/5972/ توضیح المسائل]»، سایت رسمی دفتر حضرت آیت الله سیستانی.</ref> گفته شده در هر موردی که شرط شود برنده چیزی را از بازنده بگیرد حرام است.<ref>منتظری، رساله استفتائات، ۱۳۸۴ش، ج۲، ص۳۲۷.</ref> شرطبندی در بازی و مسابقه خواه با آلات قمار یا آلاتی دیگر<ref>مدرسی، احکام عمومی عقود و قراردادها، ۱۳۸۵ش، ص۱۵۶؛ بابایی، «مبانی فقهی جرم انگاری قمار در حقوق ایران»، ص۷۱.</ref> مانند بازی با گردو را حرام دانسته‌اند.<ref>هاشمی شاهرودی، فرهنگ فقه، ۱۳۹۵ش، ج۴، ص۶۴۲؛ مدرسی، احکام معاملات، ۱۳۹۰ش، ص۲۶۷.</ref> مالی که از این راه به دست می‌آید باطل و تصرف در آن حرام و ضمان‌آور است.<ref>خوئی، منهاج الصالحین، مؤسسة الخوئی الإسلامیة. ج۲، ص۷.</ref> مسابقه بدون شرطبندی جایز دانسته‌اند.<ref>یعقوبی، «احکام فقهی مسابقه‌ها از نظر آقا جمال و سید احمد خوانساری»، ص۳۷۸.</ref> تجارت به وسیله شرطبندی و گِرو قرار دادن در قمار و غیر آن حرام است؛ و کسی که برنده می‌شود حق تصرف در گرو را ندارد.<ref>حکیم، توضیح المسائل: عبادات و معاملات، ۱۳۹۱ش، ص۳۴۶.</ref> همچنین حرام است اگر تماشاگران یک بازی یا مسابقه باهم شرطبندی کنند.<ref>فرهادی، و نیازی، «احکام مسابقات و برد و باخت در آنها»، ص۹۰.</ref> | شرطبندی نزد فقیهان [[حرام]] دانسته شده است.<ref>سیستانی، منهاج الصالحین، قم، ج۲، ص۱۳؛ فاضل لنکرانی، جامع المسائل، ۱۳۸۳ش، ج۱، ص۲۳۷؛ خوئی، منهاج الصالحین، مؤسسة الخوئی الإسلامیة. ج۲، ص۷.</ref> شرطبندی بین دو یا چند طرف در مسابقه‌ها، بازی‌ها و مواردی که در آن برد و باخت و رقابت مطرح است، حرام می‌باشد.<ref>سیستانی، «[https://www.sistani.org/persian/book/26576/5972/ توضیح المسائل]»، سایت رسمی دفتر حضرت آیت الله سیستانی.</ref> گفته شده در هر موردی که شرط شود برنده چیزی را از بازنده بگیرد حرام است.<ref>منتظری، رساله استفتائات، ۱۳۸۴ش، ج۲، ص۳۲۷.</ref> شرطبندی در بازی و مسابقه خواه با آلات قمار یا آلاتی دیگر<ref>مدرسی، احکام عمومی عقود و قراردادها، ۱۳۸۵ش، ص۱۵۶؛ بابایی، «مبانی فقهی جرم انگاری قمار در حقوق ایران»، ص۷۱.</ref> مانند بازی با گردو را حرام دانسته‌اند.<ref>هاشمی شاهرودی، فرهنگ فقه، ۱۳۹۵ش، ج۴، ص۶۴۲؛ مدرسی، احکام معاملات، ۱۳۹۰ش، ص۲۶۷.</ref> مالی که از این راه به دست می‌آید باطل و تصرف در آن حرام و ضمان‌آور است.<ref>خوئی، منهاج الصالحین، مؤسسة الخوئی الإسلامیة. ج۲، ص۷.</ref> مسابقه بدون شرطبندی جایز دانسته‌اند.<ref>یعقوبی، «احکام فقهی مسابقه‌ها از نظر آقا جمال و سید احمد خوانساری»، ص۳۷۸.</ref> تجارت به وسیله شرطبندی و گِرو قرار دادن در قمار و غیر آن حرام است؛ و کسی که برنده می‌شود حق تصرف در گرو را ندارد.<ref>حکیم، توضیح المسائل: عبادات و معاملات، ۱۳۹۱ش، ص۳۴۶.</ref> همچنین حرام است اگر تماشاگران یک بازی یا مسابقه باهم شرطبندی کنند.<ref>فرهادی، و نیازی، «احکام مسابقات و برد و باخت در آنها»، ص۹۰.</ref> | ||
دلیل حرمت شرطبندی با ابزار قمار را [[اجماع]] و روایات دانسته‌اند.<ref>خوانساری، جامع المدارک، ۱۴۰۵ق، ج۳، ص۲۷.</ref> برای حرمت شرطبندی به برخی روایات تکیه کرده‌اند؛<ref>منتظری، مبانی فقهی حکومت اسلامی، ۱۳۷۹ش، ج۵، ص۳۰۵ تا ۳۰۷.</ref> مانند روایتی که طبق آن شرطبندی، جز در مواردی خاص، مورد لعن [[فرشته|ملائکه]] قرار گرفته است.<ref>بابایی، «مبانی فقهی جرم انگاری قمار در حقوق ایران»، ص۷۱.</ref> گفته شده [[محمدحسن نجفی|صاحب جواهر]]<ref>نجفی، جواهر الکلام، ۱۳۶۲ش، ج۲۲، ص۱۰۹.</ref> بازی با غیر آلات قمار همراه با شرطبندی را جایز می‌داند اما قائل به ملکیت مال حاصل از بازی نیست.<ref>بابایی، «مبانی فقهی جرم انگاری قمار در حقوق ایران»، ص۷۲.</ref> حرمت شرطبندی در مواردی که مشمول بازی نیست را دربرمی‌گیرد؛ به همین علت در مسابقه‌ای مانند خطاطی یا بنایی یا نجاری نیز شرطبندی صدق می‌کند.<ref>تبریزی، ارشاد الطالب، ۱۳۹۹ق، ج۱، ص۲۱۸؛ بابایی، «مبانی فقهی جرم انگاری قمار در حقوق ایران»، ص۷۲.</ref> قمار و شرطبندی به موجب ماده ۶۵۴ [[قانون مدنی ایران]] فاقد اعتبار و اثر قانونی و نامشروع اعلام شده است.<ref>محقق داماد، قواعد فقه، ۱۴۰۶ق، ج۲، ص۱۳۸.</ref> | دلیل حرمت شرطبندی با ابزار قمار را [[اجماع]] و روایات دانسته‌اند.<ref>خوانساری، جامع المدارک، ۱۴۰۵ق، ج۳، ص۲۷.</ref> برای حرمت شرطبندی به برخی روایات تکیه کرده‌اند؛<ref>منتظری، مبانی فقهی حکومت اسلامی، ۱۳۷۹ش، ج۵، ص۳۰۵ تا ۳۰۷.</ref> مانند روایتی که طبق آن شرطبندی، جز در مواردی خاص، مورد لعن [[فرشته|ملائکه]] قرار گرفته است.<ref>بابایی، «مبانی فقهی جرم انگاری قمار در حقوق ایران»، ص۷۱.</ref> گفته شده [[محمدحسن نجفی|صاحب جواهر]]<ref>نجفی، جواهر الکلام، ۱۳۶۲ش، ج۲۲، ص۱۰۹.</ref> بازی با غیر آلات قمار همراه با شرطبندی را جایز می‌داند اما قائل به ملکیت مال حاصل از بازی نیست.<ref>بابایی، «مبانی فقهی جرم انگاری قمار در حقوق ایران»، ص۷۲.</ref> حرمت شرطبندی در مواردی که مشمول بازی نیست را دربرمی‌گیرد؛ به همین علت در مسابقه‌ای مانند خطاطی یا بنایی یا نجاری نیز شرطبندی صدق می‌کند.<ref>تبریزی، ارشاد الطالب، ۱۳۹۹ق، ج۱، ص۲۱۸؛ بابایی، «مبانی فقهی جرم انگاری قمار در حقوق ایران»، ص۷۲.</ref> قمار و شرطبندی به موجب ماده ۶۵۴ [[قانون مدنی ایران]] فاقد اعتبار و اثر قانونی و نامشروع اعلام شده است.<ref>محقق داماد، قواعد فقه، ۱۴۰۶ق، ج۲، ص۱۳۸.</ref> | ||
در فقه، به ویژگی‌ها و آداب مسابقه‌ها پرداخته و موارد جایز و حرام را بررسی کرده‌اند:<ref>یعقوبی، «احکام فقهی مسابقه‌ها از نظر آقا جمال و سید احمد خوانساری»، ص۳۷۳.</ref> | |||
*شرطبندی با تعدد شرکت‌کنندگان در بازی و مسابقه حرام است.<ref>بابایی، «مبانی فقهی جرم انگاری قمار در حقوق ایران»، ص۷۲.</ref> | *شرطبندی با تعدد شرکت‌کنندگان در بازی و مسابقه حرام است.<ref>بابایی، «مبانی فقهی جرم انگاری قمار در حقوق ایران»، ص۷۲.</ref> | ||
| خط ۲۸: | خط ۲۸: | ||
==جواز شرطبندی== | ==جواز شرطبندی== | ||
فقیهان شرطبندی در اسب‌دوانی<ref>حکیم، توضیح المسائل، ۱۳۹۱ش، ص۳۴۶؛ مدرسی، احکام معاملات، ۱۳۹۰ش، ص۲۶۷.</ref> و سوارکاری با چارپایانی مانند شتر و قاطر<ref>نجفی، جواهر الکلام، ۱۳۶۲ش، ج۲۸، ص۲۱۸؛ هاشمی شاهرودی، فرهنگ فقه، ۱۳۹۵ش، ج۴، ص۶۴۲.</ref> و تیراندازی<ref>منتظری، رساله توضیح المسائل، ۱۳۸۱ش، ص۴۴۷؛ محمدی گیلانی، «بلیط بخت آزمایی اسناد فقهی: امام خمینی» ص۲۷۲.</ref> را جایز دانسته‌اند.<ref>انصاری، المکاسب، ۱۴۱۱ق، ج۱، ص۱۸۷.</ref> شرطبندی در این مسابقه‌ها را عقدی دانسته‌اند که با هدف تمرین و کسب آمادگی در امور جنگ تشریع شده است.<ref>علی‌نوری، کلیات فقه اسلامی، قم، ص۱۱۸.</ref> برخی نیز گفته‌اند شرطبندی در کبوتربازی جایز است.<ref>یعقوبی، «احکام فقهی مسابقه‌ها از نظر آقا جمال و سید احمد خوانساری»، ص۳۷۳.</ref> روایات زیادی دربارهٔ جواز این بازی‌ها با شرطبندی آمده است.<ref>حر عاملی، وسائل الشیعة، ۱۳۷۲ش، ج۱۳، ص۳۴۵؛ منتظری، مبانی فقهی حکومت اسلامی، ۱۳۷۹ش، ج۵، ص۳۰۵ تا ۳۰۹.</ref> مانند روایتی<ref>حر عاملی، وسائل الشیعة، ۱۳۷۲ش، ج۱۳، ص۳۴۹.</ref> که شرطبندی فقط در شتردوانی و اسب‌دوانی و تیراندازی را جایز می‌داند.<ref>یعقوبی، «احکام فقهی مسابقه‌ها از نظر آقا جمال و سید احمد خوانساری»، ص۳۷۳.</ref> از این دسته روایات، فقیهان فصل جداگانه‌ای در فقه گشوده و نام آن را السَبق (سوارکاری) و الرِمایه (تیراندازی) گذاشته‌اند.<ref>بابایی، «مبانی فقهی جرم انگاری قمار در حقوق ایران»، ص۷۱؛ یعقوبی، «احکام فقهی مسابقه‌ها از نظر آقا جمال و سید احمد خوانساری»، ص۳۷۳.</ref> | فقیهان شرطبندی در اسب‌دوانی<ref>حکیم، توضیح المسائل، ۱۳۹۱ش، ص۳۴۶؛ مدرسی، احکام معاملات، ۱۳۹۰ش، ص۲۶۷.</ref> و سوارکاری با چارپایانی مانند شتر و قاطر<ref>نجفی، جواهر الکلام، ۱۳۶۲ش، ج۲۸، ص۲۱۸؛ هاشمی شاهرودی، فرهنگ فقه، ۱۳۹۵ش، ج۴، ص۶۴۲.</ref> و تیراندازی<ref>منتظری، رساله توضیح المسائل، ۱۳۸۱ش، ص۴۴۷؛ محمدی گیلانی، «بلیط بخت آزمایی اسناد فقهی: امام خمینی» ص۲۷۲.</ref> را جایز دانسته‌اند.<ref>انصاری، المکاسب، ۱۴۱۱ق، ج۱، ص۱۸۷.</ref> شرطبندی در این مسابقه‌ها را عقدی دانسته‌اند که با هدف تمرین و کسب آمادگی در امور جنگ تشریع شده است.<ref>علی‌نوری، کلیات فقه اسلامی، قم، ص۱۱۸.</ref> برخی نیز گفته‌اند شرطبندی در کبوتربازی جایز است.<ref>یعقوبی، «احکام فقهی مسابقه‌ها از نظر آقا جمال و سید احمد خوانساری»، ص۳۷۳.</ref> روایات زیادی دربارهٔ جواز این بازی‌ها با شرطبندی آمده است.<ref>حر عاملی، وسائل الشیعة، ۱۳۷۲ش، ج۱۳، ص۳۴۵؛ منتظری، مبانی فقهی حکومت اسلامی، ۱۳۷۹ش، ج۵، ص۳۰۵ تا ۳۰۹.</ref> مانند روایتی<ref>حر عاملی، وسائل الشیعة، ۱۳۷۲ش، ج۱۳، ص۳۴۹.</ref> که شرطبندی فقط در شتردوانی و اسب‌دوانی و تیراندازی را جایز می‌داند.<ref>یعقوبی، «احکام فقهی مسابقه‌ها از نظر آقا جمال و سید احمد خوانساری»، ص۳۷۳.</ref> از این دسته روایات، فقیهان فصل جداگانه‌ای در فقه گشوده و نام آن را السَبق (سوارکاری) و الرِمایه (تیراندازی) گذاشته‌اند.<ref>بابایی، «مبانی فقهی جرم انگاری قمار در حقوق ایران»، ص۷۱؛ یعقوبی، «احکام فقهی مسابقه‌ها از نظر آقا جمال و سید احمد خوانساری»، ص۳۷۳.</ref> سبق و رمایه را از توابع جهاد نیز دانسته‌اند.<ref>مطهری، مجموعه آثار، ۱۳۸۸ش، ج۲۰، ص۱۰۴.</ref> | ||
برخی گفته‌اند چون تیراندازی و سوارکاری به جهت تشویق مسلمانان به تمرین رموز جهاد و آمادگی در برابر هجوم دشمن برای دفاع جایز دانسته شده،<ref>منتظری، رساله توضیح المسائل، ۱۳۸۱ش، ص۴۴۷؛ جناتی، ادوار اجتهاد از دیدگاه مذاهب اسلامی، ۱۳۷۲ش، ص۴۸۶.</ref> از این جهت بعید نیست در مسابقه با انواع ابزار و وسایل جنگی روز نیز شرطبندی جایز باشد.<ref>جناتی، ادوار اجتهاد از دیدگاه مذاهب اسلامی، ۱۳۷۲ش، ص۴۸۶؛ منتظری، رساله توضیح المسائل، ۱۳۸۱ش، ص۴۴۷.</ref> | برخی گفته‌اند چون تیراندازی و سوارکاری به جهت تشویق مسلمانان به تمرین رموز جهاد و آمادگی در برابر هجوم دشمن برای دفاع جایز دانسته شده،<ref>منتظری، رساله توضیح المسائل، ۱۳۸۱ش، ص۴۴۷؛ جناتی، ادوار اجتهاد از دیدگاه مذاهب اسلامی، ۱۳۷۲ش، ص۴۸۶.</ref> از این جهت بعید نیست در مسابقه با انواع ابزار و وسایل جنگی روز نیز شرطبندی جایز باشد.<ref>جناتی، ادوار اجتهاد از دیدگاه مذاهب اسلامی، ۱۳۷۲ش، ص۴۸۶؛ منتظری، رساله توضیح المسائل، ۱۳۸۱ش، ص۴۴۷.</ref> | ||