Automoderated users، confirmed، movedable، protected، templateeditor
۱٬۹۷۵
ویرایش
نقاره‌زنی (آیین): تفاوت میان نسخه‌ها
بدون خلاصۀ ویرایش
بدون خلاصۀ ویرایش |
بدون خلاصۀ ویرایش |
||
| خط ۵: | خط ۵: | ||
|وجه نمادین=اعلان عمومی در دربار سلاطین | |وجه نمادین=اعلان عمومی در دربار سلاطین | ||
|اشیاء و نمادها=طبل و کرنا | |اشیاء و نمادها=طبل و کرنا | ||
|تصویر۱= | |تصویر۱=نقاره‌زنی در حرم امام رضا.jpg | ||
|زیرنویس۱= | |زیرنویس۱=آئین نقاره‌زنی در حرم امام رضا | ||
}} | |عرض تصویر۱=۲۹۰}} | ||
'''نقاره‌زنی''' که با نام‌های '''نقاره‌نوازی''' یا '''نوبت‌زنی''' هم شناخته می‌شود، یکی از آئین‌های مرسوم در [[حرم امام رضا(ع)|حرم امام رضا (ع)]] است. طی این مراسم که قدمت آن به قرن ۹ قمری می‌رسد، خادمانی که به نقاره‌چی مشهور هستند، به وسیله آلاتی چون طبل و کرنا، در دو نوبت صبح و غروب، ریتمی را می‌نوازند. این مراسم در هر روز با [[طلوع فجر|طلوع]] و [[غروب آفتاب]] و در برخی اعیاد مذهبی یا [[شفا گرفتن]] مریضان در حرم نیز نواخته می‌شود. با وجود آنکه نقاره‌نوازی در میان سلاطین و حاکمان رسمی دیرینه بود، اما در حال حاضر، تنها در حرم امام رضا (ع) این سنت اجرا می‌گردد. | '''نقاره‌زنی''' که با نام‌های '''نقاره‌نوازی''' یا '''نوبت‌زنی''' هم شناخته می‌شود، یکی از آئین‌های مرسوم در [[حرم امام رضا(ع)|حرم امام رضا (ع)]] است. طی این مراسم که قدمت آن به قرن ۹ قمری می‌رسد، خادمانی که به نقاره‌چی مشهور هستند، به وسیله آلاتی چون طبل و کرنا، در دو نوبت صبح و غروب، ریتمی را می‌نوازند. این مراسم در هر روز با [[طلوع فجر|طلوع]] و [[غروب آفتاب]] و در برخی اعیاد مذهبی یا [[شفا گرفتن]] مریضان در حرم نیز نواخته می‌شود. با وجود آنکه نقاره‌نوازی در میان سلاطین و حاکمان رسمی دیرینه بود، اما در حال حاضر، تنها در حرم امام رضا (ع) این سنت اجرا می‌گردد. | ||
| خط ۱۴: | خط ۱۵: | ||
ابزار و وسایل نقاره‌خانه شامل چهار طبل و کرنا است. طبل‌ها از کاسه‌های بزرگ و کوچک مسی و چدنی است که پوست دباغی‌شده بر روی آن کشیده شده است و با دو چوب ساده به طول تقریبی ۲۰ سانتی‌متر نواخته می‌شود. کرناها، سازهای بادی به طول تقریبی ۱۰۰ تا ۱۲۰ سانتی٬متر است که از جنس مس یا برنج بوده و آب‌کرُم شده‌اند.<ref>اداره تولیدات فرهنگی آستان قدس رضوی، در این قطعه از بهشت: راهنمای زائران امام رضا علیه السلام، ۱۳۹۴ش، ص۱۲۹-۱۳۰.</ref> تعداد نقاره‌چیان، ۱۴ نفر است که در هر نوبت، ده نفر از آنان (۶ طبل نواز و ۴ کرنانواز) به کار نقاره‌زنی مشغول می‌شوند.<ref>قصابیان، «تاریخ و فرهنگ اسلامی: نقاره نوازی و نقاره خانه در ایران و جهان»، ۱۳۸۲ش، ص۹۸.</ref> | ابزار و وسایل نقاره‌خانه شامل چهار طبل و کرنا است. طبل‌ها از کاسه‌های بزرگ و کوچک مسی و چدنی است که پوست دباغی‌شده بر روی آن کشیده شده است و با دو چوب ساده به طول تقریبی ۲۰ سانتی‌متر نواخته می‌شود. کرناها، سازهای بادی به طول تقریبی ۱۰۰ تا ۱۲۰ سانتی٬متر است که از جنس مس یا برنج بوده و آب‌کرُم شده‌اند.<ref>اداره تولیدات فرهنگی آستان قدس رضوی، در این قطعه از بهشت: راهنمای زائران امام رضا علیه السلام، ۱۳۹۴ش، ص۱۲۹-۱۳۰.</ref> تعداد نقاره‌چیان، ۱۴ نفر است که در هر نوبت، ده نفر از آنان (۶ طبل نواز و ۴ کرنانواز) به کار نقاره‌زنی مشغول می‌شوند.<ref>قصابیان، «تاریخ و فرهنگ اسلامی: نقاره نوازی و نقاره خانه در ایران و جهان»، ۱۳۸۲ش، ص۹۸.</ref> | ||
===شعر و نت=== | |||
آهنگ امروز کرناها، همان آهنگ قرن‌های قبلی است. نت‌های نقاره که در سه دست، به ترتیب اجرا می‌شود، چنین است: ابتدا سرنواز یا سردستۀ کرنانوازان، کرنا را به طرف [[گنبد]]، با حالت سلام می‌گیرد و در کرنا می‌گوید: «سلطان دنیا و عقبا، [[علی بن موسی الرضا]]» پس‌نوازان هماهنگ با کرنا می‌گویند: «امام رضا»؛ سرنواز مجدداً می‌گوید: «امام رضا، امام رضا، امام رضا!» و بقیه در کرنا می‌گویند: «غریب رضا، غریب رضا» سرنواز می‌گوید: «یا امام غریب، یا امام رضا!» پس‌نوازان می‌گویند: «رضاجان، رضاجان، رضاجان» سرنواز می‌گوید: «دورۀ دوران، امام رضا!» پس‌نوازان می‌گویند: «ای دادرس بیچارگان» سرنواز می‌گوید: «ای دادرس درماندگان» پس‌نوازان می‌گویند: «فریادرس، فریادرس».<ref>اداره تولیدات فرهنگی آستان قدس رضوی، در این قطعه از بهشت: راهنمای زائران امام رضا علیه السلام، ۱۳۹۴ش، ص۱۳۰.</ref> | |||
==تاریخچه== | ==تاریخچه== | ||
| خط ۲۰: | خط ۲۴: | ||
در حال حاضر، نقاره‌زنی، درون ساختمان نقاره، واقع در ضلع غربی صحن انقلاب انجام می‌شود. این ساختمان در گذشته یک طبقه داشت، ولی هم‌اکنون دو طبقه دارد که طبقۀ زیرین آن، جای گذاشتن شیپورها و طبل‌ها و لوازم دیگر است و در طبقۀ بالایی، نقاره‌زنان مستقر می‌شوند.<ref>اداره تولیدات فرهنگی آستان قدس رضوی، در این قطعه از بهشت: راهنمای زائران امام رضا علیه السلام، ۱۳۹۴ش، ص۱۲۹-۱۳۰.</ref> نقاره‌نوازان در حرم امام رضا، به صورت موروثی انتخاب می‌شوند و از مزایا و حقوق خاص خود برخودار هستند.<ref>قصابیان، «تاریخ و فرهنگ اسلامی: نقاره نوازی و نقاره خانه در ایران و جهان»، ۱۳۸۲ش، ص۹۹.</ref> | در حال حاضر، نقاره‌زنی، درون ساختمان نقاره، واقع در ضلع غربی صحن انقلاب انجام می‌شود. این ساختمان در گذشته یک طبقه داشت، ولی هم‌اکنون دو طبقه دارد که طبقۀ زیرین آن، جای گذاشتن شیپورها و طبل‌ها و لوازم دیگر است و در طبقۀ بالایی، نقاره‌زنان مستقر می‌شوند.<ref>اداره تولیدات فرهنگی آستان قدس رضوی، در این قطعه از بهشت: راهنمای زائران امام رضا علیه السلام، ۱۳۹۴ش، ص۱۲۹-۱۳۰.</ref> نقاره‌نوازان در حرم امام رضا، به صورت موروثی انتخاب می‌شوند و از مزایا و حقوق خاص خود برخودار هستند.<ref>قصابیان، «تاریخ و فرهنگ اسلامی: نقاره نوازی و نقاره خانه در ایران و جهان»، ۱۳۸۲ش، ص۹۹.</ref> | ||
===ساختمان نقاره‌خانه=== | === ساختمان نقاره‌خانه === | ||
[[پرونده:نقاره‌خانه حرم امام رضا.jpg|بندانگشتی|ساختمان نقاره‌خانه در حرم امام رضا]] | |||
محل اصلی نقاره نوازی در حرم امام رضا، بر بالای سر در شرقی صحن عتیق بود که قدمت بنای ان به دوره [[صفویان|صفویه]] و قاجار می‌رسید. این بنا از چوب ساخته شده بود و در سال ۱۳۳۸ش، تخریب و به جای آن ساختمان جدید نقاره‌خانه در مکان قبلی‌اش، ساخته شد.<ref>قصابیان، «تاریخ و فرهنگ اسلامی: نقاره نوازی و نقاره خانه در ایران و جهان»، ۱۳۸۲ش، ص۱۰۳.</ref> این بنا در دو طبقه طراحی و اجرا گردید و در تزئینات آن از کاشی‌کاری استفاده شد.<ref>رضوان، «ابنیه آستان قدس: نقاره خانه جدید»، ۱۳۴۲ش، ص۶۳-۶۴.</ref> نام این ساختمان در دوره قاجار به کرناخانه تغییر کرد و به نقاره‌چیان، عملجات شکوه گفته می‌شد.<ref>قصابیان، «تاریخ و فرهنگ اسلامی: نقاره نوازی و نقاره خانه در ایران و جهان»، ۱۳۸۲ش، ص۹۵.</ref> | محل اصلی نقاره نوازی در حرم امام رضا، بر بالای سر در شرقی صحن عتیق بود که قدمت بنای ان به دوره [[صفویان|صفویه]] و قاجار می‌رسید. این بنا از چوب ساخته شده بود و در سال ۱۳۳۸ش، تخریب و به جای آن ساختمان جدید نقاره‌خانه در مکان قبلی‌اش، ساخته شد.<ref>قصابیان، «تاریخ و فرهنگ اسلامی: نقاره نوازی و نقاره خانه در ایران و جهان»، ۱۳۸۲ش، ص۱۰۳.</ref> این بنا در دو طبقه طراحی و اجرا گردید و در تزئینات آن از کاشی‌کاری استفاده شد.<ref>رضوان، «ابنیه آستان قدس: نقاره خانه جدید»، ۱۳۴۲ش، ص۶۳-۶۴.</ref> نام این ساختمان در دوره قاجار به کرناخانه تغییر کرد و به نقاره‌چیان، عملجات شکوه گفته می‌شد.<ref>قصابیان، «تاریخ و فرهنگ اسلامی: نقاره نوازی و نقاره خانه در ایران و جهان»، ۱۳۸۲ش، ص۹۵.</ref> | ||
{{خالی بماند}} | |||
==پانویس== | ==پانویس== | ||
{{پانویس}} | {{پانویس}} | ||