روز عرفه: تفاوت میان نسخه‌ها

== وجه نام‌گذاری ==

آثار کهن مکه‌شناسی، مانند ''اخبار مکة''،<ref>نوشته فاکهی (قرن ۲ قمری)</ref> برای اشاره به سرزمین عرفات از کلمه «عرفه» نیز استفاده کرده‌اند. سَخاوی تاریخ‌نگار قرن دهم قمری اهل مکه معتقد است که کلمه عَرَفات مانند «قَصَبات» (جمع قصبه است) است و به هر نقطه‌ از آن منطقه، «عرفه» گویند و نام کل منطقه، «عرفات» است.<ref>سخاوی، البلدانیات، ۱۴۲۲ق، ص۲۲۵.</ref>

== اهمیت و فضیلت ==

روز عرفه روز آغاز مناسک [[حج]] است. حج گزاران در این روز در صحرای عرفات گرد هم می‌آیند و ضمن دعا و استغفار، از توفیق در ادای [[فریضه]] مهم حج شکرگزاری می‌کنند.براساس برخی روایات «وتر» که خداوند در  آیه ۳ سوره فجر به آن  سوگند یاد کرده (وَالشَّفْعِ وَالْوَتْرِ)همان روز عرفه است.<ref>حویزی، نورالثقلین، ۱۴۱۵ق، ج۵، ص۵۷۱؛ حسینی شاه عبدالعظیمی، تفسیر اثنی عشری، ۱۳۶۳ش، ج۱۴، ص۱۸۹.</ref> نظر به اهمیت این روز، ادعیه و مناجاتی ویژه آن از [[معصومین]] و بزرگان دینی نقل شده است. بر اساس روایتی  [[پیامبر(ص)]] خواندن دعایی را در این روز به امام علی(ع)  توصیه کرد و گفت دعائی است که پیامبران پیش از او هم خوانده اند.<ref>صدوق، من لایحضره الفقیه، ۱۴۱۳ق، ج۲، ص۵۴۲ و ۵۴۳.</ref>{{یاد| لا إِلهَ إِلَّا اللَّهُ‌ وَحْدَهُ‌ لا شَرِيكَ لَهُ‌ لَهُ الْمُلْكُ وَ لَهُ الْحَمْدُ يُحْيِي وَ يُمِيتُ‌ وَ يُمِيتُ وَ يُحْيِي وَ هُوَ حَيٌّ لَا يَمُوتُ بِيَدِهِ الْخَيْرُ وَ هُوَ عَلى‌ كُلِّ شَيْ‌ءٍ قَدِيرٌ اللَّهُمَّ لَكَ الْحَمْدُ أَنْتَ كَمَا تَقُولُ وَ خَيْرُ مَا يَقُولُ الْقَائِلُونَ اللَّهُمَّ لَكَ صَلَاتِي وَ دِينِي وَ مَحْيَايَ وَ مَمَاتِي وَ لَكَ تُرَاثِي وَ بِكَ حَوْلِي وَ مِنْكَ قُوَّتِي اللَّهُمَّ إِنِّي أَعُوذُ بِكَ مِنَ الْفَقْرِ وَ مِنْ وَسْوَاسِ الصَّدْرِ وَ مِنْ شَتَاتِ الْأَمْرِ وَ مِنْ عَذَابِ النَّارِ وَ مِنْ عَذَابِ الْقَبْرِ اللَّهُمَّ إِنِّي أَسْأَلُكَ مِنْ خَيْرِ مَا تَأْتِي بِهِ الرِّيَاحُ وَ أَعُوذُ بِكَ مِنْ شَرِّ مَا تَأْتِي بِهِ الرِّيَاحُ وَ أَسْأَلُكَ خَيْرَ اللَّيْلِ وَ خَيْرَ النَّهَارِ. ترجمه:«هیچ معبود حقّى جز اللَّه نیست که یکتا و بى‌همتا است، و شریکى براى او وجود ندارد. همگى ملک و کلّیه حمد از آن او است. او زنده میسازد و می‌میراند، و می‌میراند و زنده می‌سازد و خود زنده‌اى است که نمی‌میرد. زمام خیر در دست او است، و او بر هر چيزى توانا است.

خدايا حمد و ثنا مخصوص تو است، تو چنانى كه خود ميگوئى، و بهتر از آن چيز هستى كه گويندگان ميگويند. خدايا نماز من و دينم و زندگانيم و مرگم از آن تو است، و ميراث من متعلّق بتو است، و توانم بتو، و نيرويم از تو است. خدايا من بتو پناه ميبرم از فقر، و از وسوسه دل، و از پريشانى كار، و از عذاب دوزخ، و از عذاب قبر. خدايا از خير چيزى كه بادهاى قضا و قدر بهمراه مى‌آورند از تو مسألت دارم، و از شرّ چيزى كه آن بادها بهمراه مى‌آورند بتو پناه مى‌برم، و خير شب و خير روز را از تو ميخواهم». <ref>صدوق، من لایحضره الفقیه،۱۳۶۷ش، ترجمه علی اکبر غفاری،  ج۳، صص۴۴۵-۴۴۶</ref>}} از جمله مشهورترین این ادعیه، [[دعای عرفه امام حسین(ع)]] است که بسیاری از [[شیعیان]] هر ساله در نقاط مختلف دنیا، به قرائت آن در این روز اهتمام جدی دارند. از دعاهای مشهور دیگر برای این روز، [[دعای عرفه امام سجاد(ع)]] نقل شده است.<ref>صحیفه سجادیه، دعای ۴۷، ص۲۱۰.</ref>

روایات بسیاری روز عرفه را به عنوان روزی ویژه برای بخشایش گناهان و استجابت دعا<ref>صدوق، من لایحضره الفقیه، ۱۴۱۳ق، ج۲، ص۲۱۱.</ref> معرفی کرده‌اند.<ref>برای نمونه نک: کلینی، الکافی، ۱۴۰۷ق، ج۴، ص۱۴۶ و ۵۴۱.</ref> همچنین [[امامان شیعه]] احترامی خاص برای این روز قائل بوده‌ و مردم را به بزرگداشت این روز فرا می‌خوانده‌اند و سائلان را به هیچ روی، دست خالی رد نمی‌کرده‌اند.<ref>برای نمونه نک: صدوق، من لایحضره الفقیه، ۱۴۱۳ق، ج۲، ص۲۱۱.</ref>

== احکام فقهی ==

* در [[فقه]] شیعه [[واجب]] است حج‌گزار از ظهر روز عرفات ([[۹ ذی‌الحجه]]) تا مغرب در عرفات وقوف کند؛ یعنی فرد حج‌گزار باید در صحرای عرفات بماند و از آنجا خارج نشود. این وقوف از ارکان [[حج]] است، بدین معنا که چنانچه حج‌گزار از روی عمد وبدون دلیل به عرفات نرود و دست‌کم مقداری هرچند کوتاه در آنجا نماند، حجش باطل خواهد بود.<ref>نک: موسوی شاهرودی، جامع الفتاوی مناسک حج، ۱۴۲۸ق، ص۱۷۳ و ۱۷۴.</ref>

* مذاهب اهل سنت، در وقت وقوف روز عرفه اختلاف دارند:

# از غروب شب دهم تا سحرگاه روز [[عید قربان|عید]]؛

# از سحرگاه روز نهم تا سحرگاه روز عید؛

# از ظهر شرعی روز [[۹ ذی‌الحجه]] تا فجر روز دهم.<ref>نک: حج و عمره در آینه فقه مقارن، ص ۲۳۷ و ۲۳۸؛ الفقه علی المذاهب الخمسة، ج ‌۱، ص۲۷۸.</ref>

=== مستحبات روز عرفه ===

برای روز عرفه اعمال [[مستحب|مستحبی]] در روایات برشمرده شده که برخی از آنها عبارتند از:

 

 

== پانویس ==

== یادداشت ==

== منابع ==

*حویزی، عبد علی، نورالثقلین، محقق / مصحح: رسولى محلاتى، سيد هاشم‌، ناشر: اسماعيليان‌، چاپ چهارم،  قم ۱۴۱۵ق.

* حسینی شاه عبدالعظیمی، حسین، تفسیر اثنی عشری، نشر میقات،  چاپ اول، تهران ۱۳۶۳ش.

* صدوق، محمد بن علی، من لا یحضره الفقیه، قم، انتشارات جامعه مدرسین، ۱۴۱۳ق.

* صدوق، محمد بن علی، معانی الأخبار، قم، انتشارات جامعه مدرسین، ۱۳۶۱ش.

* طوسی، الإستبصار،‌ تهران، دار الکتب الإسلامیه، ۱۳۹۰ق.

* قمی، عباس، مفاتیح الجنان، ترجمه هادی اشرفی تبریزی، قم، آیین دانش، بی‌تا

* موسوی شاهرودی، سید مرتضی، جامع الفتاوی مناسک حج(با روشی جدید مطابق با فتاوای ده تن از مراجع عظام تقلید)، تهران، نشر مشعر، ۱۴۲۸ق.

* الصحیفة السجادیة، قم، دفتر نشر الهادی، ۱۴۱۸ق.

* عاملی،شیخ حر، وسائل الشیعة، مؤسسه آل البیت علیهم‌السلام قم، ۱۴۰۹ ق.

* سخاوی، محمد بن عبد الرحمن، البلدانیات، مصحح حسام بن محمد قطان،‌ ریاض، دار العطاء، ۱۴۲۲ق.

* مقدادی، محمدعلی، حج عمره در آینه فقه مقارن، تهران: مشعر، ۱۳۸۴ش.

* راغب اصفهانی، حسین بن محمد، ناشر: دفتر نشر الكتاب، چاپ دوم، ۱۴۰۴ق، بی جا.

* مغنیه، محمد جواد، الفقه علی المذاهب الخمسه: الجعفریَ الحنفی، المالکی، الشافعی، الحنبلی، قم: مؤسسة دار الکتاب الاسلامی، ۱۴۳۲ق.

* ‌ مصطفوی، حسن، التحقیق لکلمات القرآن الکریم،

* کلینی، محمد بن یعقوب، الکافی، الناشر: دار الكتب الإسلامية، المحقق / المصحح:‌ غفاری على اكبر و آخوندی، محمد، تهران، چاپ چهارم ، ۱۴۰۷ق.